Համերգների աշխուժությունը կարևոր է, բայց կյանքի որակը չափվում է նաև սոցիալական պաշտպանությամբ, կրթությամբ ու տնտեսական կայունությամբ

Հայաստանում վերջին ամիսներին անցկացված բազմամարդ համերգները, որոնք միասին գրավել են մոտ 94 հազար հանդիսատես, իշխանության կողմից ներկայացվում են որպես կյանքի որակի և խաղաղության խորհրդանիշ։ Այս երևույթը, որքան էլ կարևոր լինի հասարակության մշակութային կյանքի համար, ինքնուրույն չի կարող ամբողջական պատկեր տալ։ Աշխարհում կյանքի որակը չափելու համար գոյություն ունեն տարբեր փորձառություններ, որոնք ընդգրկում են և՛ տնտեսական, և՛ սոցիալական, և՛ հոգեբանական գործոններ։

Սկանդինավյան մոդելը՝ սոցիալական ապահովության և վստահության վրա հիմնված
Նորվեգիան, Շվեդիան ու Ֆինլանդիան տարիներ շարունակ համարվում են աշխարհի ամենաերջանիկ երկրներից։ Նրանք առանձնանում են ոչ միայն բարձր եկամուտներով, այլև սոցիալական հավասարությամբ, կրթության ու առողջապահության հասանելիությամբ։ Ֆինլանդիայում, օրինակ, հարցումների համաձայն, մարդկանց երջանկության գլխավոր աղբյուրը հասարակության հանդեպ վստահությունն է․ քաղաքացիները վստահ են, որ համակարգերը գործում են արդար և կանխատեսելի։

Բութանի փորձը՝ երջանկության ինդեքս
Փոքրիկ Բութանը դեռ 1970-ականներից առաջարկեց «Ազգային երջանկության համախառն ցուցանիշ» հասկացությունը՝ որպես ՀՆԱ-ի այլընտրանք։ Այն չափում է մարդկանց գոհունակությունը կրթության, առողջության, շրջակա միջավայրի, համայնքային կապերի և հոգևոր կյանքի միջոցով։ Այս մոդելը լայն արձագանք ստացավ ամբողջ աշխարհում և ցույց տվեց, որ կյանքի որակը միայն տնտեսական աճով չի կարելի հասկանալ։

Ամերիկյան օրինակ՝ տնտեսական աճի ու անհավասարության հակասությունը
Միացյալ Նահանգներում տնտեսական ցուցանիշները բարձր են, բայց բնակչության մի զգալի հատված դժգոհ է կյանքի որակից։ Պատճառը եկամտային անհավասարությունն է և առողջապահության բարձր ծախսերը։ Այս պարադոքսը ցույց է տալիս, որ անգամ աշխարհի ամենախոշոր տնտեսությունում տնտեսական հաջողությունը ինքնաբերաբար չի վերածվում լայն հասարակական գոհունակության։

Կորեական մոտեցումը՝ մշակութային կյանք և առօրյա ճնշումներ
Հարավային Կորեան դարձել է մշակութային գերտերություն՝ K-pop-ի և կինոարտադրության շնորհիվ։ Միլիոնավոր մարդիկ մասնակցում են համերգների ու փառատոնների, սակայն հարցումները վկայում են՝ բնակչությունը հաճախ բարձր սթրես ունի աշխատանքի ծանրաբեռնվածության և մրցակցային միջավայրի պատճառով։ Սա ևս մեկ օրինակ է, որ մշակութային հաջողությունը չի նշանակում բարձր կյանքի որակ բոլորի համար։

Ինչ դասեր կարող է քաղել Հայաստանը
Հայաստանում զանգվածային համերգները վկայում են, որ հասարակության մեջ կա մշակութային կյանք, ուրախության և միասնականության դրսևորումներ։ Բայց եթե համեմատենք միջազգային փորձի հետ, պարզ է դառնում, որ դա բավարար չէ։

• Սկանդինավյան մոդելը հուշում է, որ առանց վստահության և սոցիալական հավասարության մարդիկ երկարաժամկետ գոհունակություն չեն զգա։

• Բութանի փորձը հիշեցնում է, որ կրթությունը, առողջությունը և համայնքային կապերը նույնքան կարևոր են, որքան տնտեսական ցուցանիշները։

• Ամերիկյան և կորեական օրինակները ցույց են տալիս, որ մշակութային կամ տնտեսական ձեռքբերումները կարող են թաքցնել խորքային խնդիրներ։

Եզրակացություն
Կյանքի որակը բազմաշերտ երևույթ է։ Այն չի կարելի չափել միայն համերգների կամ տնտեսական աճի միջոցով։ Հայաստանի համար կարևոր է դիտարկել միջազգային փորձը և ձգտել հավասարակշռության՝ միավորելով տնտեսական կայունությունը, սոցիալական արդարությունը, առողջապահության և կրթության հասանելիությունը և մշակութային կյանքի զարգացումը։ Միայն այդ դեպքում համերգային ուրախությունը կդառնա ոչ թե բացառիկ պահ, այլ առօրյայի շարունակություն։

*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ