Հայաստանի էլեկտրոնային առևտրի ծավալը 2024 թվականին գրանցել է զգալի աճ՝ հասնելով 972,5 մլրդ դրամի (մոտ 1,418 մլրդ ԱՄՆ դոլար), ինչը 75%-ով ավելի է, քան 2023 թվականին։ Այս տվյալները հրապարակել է Կենտրոնական բանկը, որը վերլուծել է առցանց վճարային գործարքների վիճակագրությունը։
Տեղական և միջազգային պատվերների դինամիկան
2024 թվականին ներքին և միջազգային պատվերների հարաբերակցությունը կազմել է 77% դեպի 23%։ Տեղական առցանց առևտրի աճին նպաստել են սննդի և տաքսի ծառայությունների թվայնացված պատվերները, որոնք մեծ պահանջարկ ունեն սպառողների շրջանում։ Միջազգային պատվերների ծավալների աճը, սակայն, որոշակիորեն սահմանափակվել է ապրիլի 1-ից ուժի մեջ մտած նոր մաքսատուրքերի պատճառով, որոնք բարդացրել են անհատ գնորդների և փոքր ձեռնարկությունների համար ներմուծումները։
Փոքր և միջին բիզնեսի դերը
Հայաստանի էլեկտրոնային առևտրի զարգացման կարևոր շարժիչ ուժերից է փոքր և միջին բիզնեսի ներգրավվածությունը, մասնավորապես՝
- Շարժական սարքերի և հագուստի մանրածախ վաճառքով զբաղվողները,
- Վերավաճառողները,
- Տեղական արտադրողները, որոնք ակտիվացել են առցանց հարթակներում։
Բանկային քարտերով կատարված վճարումները
2024-ին հատկապես մեծացել են բանկային քարտերով կատարված առցանց վճարումները․
- Visa քարտերով գործարքներն աճել են 70%-ով՝ հասնելով 680,8 մլրդ դրամի։
- Mastercard-ի գործարքները 88%-ով ավելացել են՝ կազմելով 213,3 մլրդ դրամ։
- ArCa-Mir քարտերով ներքին գործարքները 83%-ով աճել են՝ կազմելով 70,4 մլրդ դրամ, սակայն այս քարտերը դեռևս սահմանափակ օգտագործում ունեն միջազգային գնումների համար։
Միևնույն ժամանակ, Միր քարտերով առցանց գործարքները կտրուկ նվազել են՝ 1,736 մլրդ դրամից հասնելով ընդամենը 85 մլն դրամի։ Դա պայմանավորված է Արևմտյան պատժամիջոցներով, որոնց հետևանքով հայկական բանկերի մեծ մասը, բացի ՎՏԲ Հայաստանից, դադարեցրել են այդ քարտերի սպասարկումը։
***
Հայաստանի էլեկտրոնային առևտուրը շարունակում է ակտիվորեն զարգանալ՝ նոր հնարավորություններ ընձեռելով տեղական ընկերություններին և սպառողներին։ Առցանց առևտրի աճը խթանվում է տեխնոլոգիական առաջընթացով, վճարային համակարգերի կատարելագործմամբ և սպառողների վարքագծի փոփոխություններով։ Սակայն նոր մաքսային սահմանափակումները կարող են մարտահրավեր ստեղծել միջազգային պատվերների համար, ինչը պահանջում է բիզնեսների հարմարվողականություն և նոր ռազմավարությունների մշակում։
