Հայաստանի տնտեսությունը բախվում է լուրջ համակարգային խնդիրների, որոնք պայմանավորված են ոչ միայն արտաքին մարտահրավերներով, այլև ներքին կառավարման անարդյունավետությամբ։

Հայաստանի տնտեսությունը բախվում է լուրջ համակարգային խնդիրների, որոնք պայմանավորված են ոչ միայն արտաքին մարտահրավերներով, այլև ներքին կառավարման անարդյունավետությամբ։

«Փաստ» օրաթերթը հրապարակել է քննադատական վերլուծություն՝ մատնանշելով տնտեսության կառավարման բացերն ու դրանց հետևանքները։ 

Ահա հիմնական շեշտադրումները՝ «Փաստ» օրաթերթի հրապարակման հիման վրա

Արտահանման խաթարում և կառավարման ձախողումներ

Հայ արտահանողները վերջին ամիսներին անընդհատ բախվում են մատակարարման ու տարանցման խնդիրների՝ հատկապես Վերին Լարսի անցակետում։ Կուտակումները, անբացատրելի ստուգումները և տեխնիկական արգելքները խաթարում են մատակարարման ցիկլերն ու նվազեցնում գործընկերային վստահությունը։ Ըստ հոդվածի, սա համակարգային խնդիր է, որը ցույց է տալիս պետական կառույցների անպատրաստությունը՝ տնտեսությանը սպառնացող ռիսկերին արագ արձագանքելու հարցում։

Ծաղկարտադրության դեպքը՝ որպես նախազգուշացում

Արտահանման խզումները հատկապես դրսևորվեցին ծաղկարտադրության ոլորտում։ Չնայած ռուսական կողմի բազմակի նախազգուշացումներին՝ Հայաստանի իշխանությունները չձեռնարկեցին անհրաժեշտ քայլեր բուսասանիտարական հսկողության խստացման ուղղությամբ, ինչի հետևանքով Ռուսաստանը սահմանափակեց հայկական ծաղկամթերքի ներմուծումը՝ վկայակոչելով որակի ու ծագման հետ կապված խնդիրներ։ Այս դեպքը դարձել է խորհրդանշական՝ համակարգային անփութության և ոչ պատշաճ պլանավորման համար։

Վրաստանի ուղղությամբ տարանցիկ խնդիրներ

Վրաստանի տարածքով անցնող բեռնափոխադրումները նույնպես դարձել են խոցելի։ Հեղուկ գազով բեռնված մեքենաների ստուգումներն ու ուշացումները հանգեցրել են գազի սակավության և գների շեշտակի աճի։ Սա ընդգծում է Հայաստանի արտաքին կապերի ռազմավարական կարևորությունը և պետական մակարդակում դրանց կանխատեսելիության պակասը։ Տարանցիկ ենթակառուցվածքների վրա հիմնված տնտեսությունը չի կարող կայուն զարգանալ՝ առանց վստահելի և բազմազան լոգիստիկ լուծումների։

Համակարգային բացեր ու ռազմավարական լռություն

Հոդվածը շեշտում է, որ այս խնդիրները վկայում են արտաքին առևտրի պլանավորման բացակայության, վերահսկողության մեխանիզմների թուլության և բիզնես միջավայրի պաշպանվածության պակասի մասին։ Պետական մարմինները չեն ապահովում կայուն փոխգործակցություն արտաքին գործընկերների հետ, ինչն էլ նպաստում է տնտեսական ռիսկերի խորացմանը։

***

Տնտեսական ճգնաժամը չի կարող դիտարկվել որպես պատահական իրադարձությունների շարք։ Այն համակարգային ձախողումների հետևանք է, որոնք կարելի էր կանխել՝ անհրաժեշտ պլանավորմամբ, վերահսկողությամբ և դիվերսիֆիկացիոն քաղաքականությամբ։ Որպեսզի Հայաստանը կարողանա վերականգնել տնտեսական վստահությունը և ամրապնդել իր արտահանման հիմքերը, անհրաժեշտ է հրատապ կերպով վերանայել իր տնտեսական ռազմավարությունը՝ ապահովելով նախ՝ բիզնեսի պաշտպանվածություն, հետո՝ կայունության և աճի ներուժ։

*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ