«Ժողովուրդ» օրաթերթը գրում է՝
2024 թվականի տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը՝ ըստ ՀՀ ֆինանսների նախարարության, աճել է 8 տոկոսով՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Այս ցուցանիշը, որ հրապարակվել էր դեռևս հունվարին նախարարության Ֆեյսբուքյան էջում, ներկայացվում էր որպես տնտեսական կայուն աճի վկայություն։ Ըստ հայտարարության՝ աճի հիմնական շարժիչներն են եղել արդյունաբերությունը (4.7%), գյուղատնտեսությունը (1.6%), շինարարությունը (14.5%), առևտուրը (17.0%) և ծառայությունները (10.6%)։
Սակայն, ինչպես նշում է «Ժողովուրդ» օրաթերթը՝ ուսումնասիրելով ՀՀ Վիճակագրական կոմիտեի վերջին տվյալները, իրական վիճակը որոշակի հակասություններ է պարունակում։ Մասնավորապես, 2024 թվականի նոյեմբերին արձանագրվել է վերջին տարիների ամենացածր աճը՝ ընդամենը 1.2%։
Արդյունաբերության՝ պատմական անկում
ՏԱՑ-ի վրա ամենամեծ բացասական ազդեցությունն ունեցել է արդյունաբերության ոլորտը։ Մասնավորապես՝ արդյունաբերական արտադրանքի ծավալը նոյեմբերին կրճատվել է 19%-ով։ Սա ամենամեծ անկումներից է վերջին հինգ տարիների ընթացքում և համադրելի է միայն 2020-2021 թվականների հետ՝ երբ համավարակն ու պատերազմը միաժամանակ ծանր հարված էին հասցրել տնտեսությանը։
Հատկանշական է, որ 2025 թվականի հունվար-փետրվարի պաշտոնական տվյալներն էլ վկայում են նույն միտումների մասին։ Ֆինանսների նախարարության հրապարակած վերջին զեկույցի համաձայն՝ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը աճել է 4.1 տոկոսով՝ սակայն դրա շրջանակում արդյունաբերությունն անկում է ապրել 19.4 տոկոսով, արտահանումը՝ 59.7 տոկոսով, ներմուծումը՝ 45.8 տոկոսով։
Աճի զարմանալի տվյալներ այլ ոլորտներում
Հակառակ արդյունաբերության անկմանը՝ շինարարության, առևտրի և ծառայությունների ոլորտներում արձանագրվել են բարձր աճեր։
-
Շինարարություն – +11.6%
-
Ներքին առևտուր – +11.5%
-
Ծառայություններ – +10.4%
Այս թվերը հարցեր են առաջացնում, հատկապես եթե հաշվի առնենք, որ տնտեսության իրական ոլորտներից մեկը՝ արդյունաբերությունը, գտնվում է անկման մեջ։ «Ժողովուրդ»-ի վերլուծության համաձայն, նման աճերի վրա մեծ ազդեցություն են ունեցել ոչ թե արտադրողականության բարձրացումը, այլ որոշ դեպքերում կասկածելի կամ անկայուն մեխանիզմներ, օրինակ՝ կրկին շեշտադրվում է թանկարժեք մետաղների վերարտահանման ծավալների կրճատման փաստը, որը նախկինում մեծ ազդեցություն ուներ ՏԱՑ-ի վրա։
ՏԱՑ դինամիկան՝ 2019-ից ի վեր
Համադրության համար ներկայացնենք տնտեսական ակտիվության ցուցանիշի փոփոխությունը վերջին տարիներին․
-
2019 – +7.8%
-
2020 – -7.5% (COVID-19 և Արցախյան պատերազմ)
-
2021 – +5.8%
-
2022 – +14.2%
-
2023 – +9.8%
-
2024 – +8.0%
-
2025 (հունվար-փետրվար) – +4.1%
Այս դինամիկան ցույց է տալիս, որ թեև ընդհանուր տարեկան աճի մակարդակը բարձր է՝ սակայն տարիների ընթացքում նկատվում է վերականգնման հետևից իջնող միտում, ինչը սուր տեսանելի է 2024 թվականի վերջին ամիսներին և արդեն 2025-ի սկզբին։
Ինչ է կանգնած անկման ետևում
Փորձագետների կարծիքով, տնտեսական ակտիվության անկման հիմնական պատճառներից մեկն արտահանում-ներմուծման կտրուկ կրճատումն է։ Արտահանումը, հատկապես թանկարժեք մետաղների՝ ոսկու կամ պլատինի վերարտահանումը Եվրոպա, նախորդ տարիներին խթանում էր ցուցանիշները։ Այս արտահանումների կրճատումն այժմ զգալիորեն նվազեցրել է ընդհանուր տնտեսական ակտիվությունը։
Բացի այդ, արդյունաբերական արտադրության նվազումը կարող է պայմանավորված լինել ոչ միայն արտաքին շուկաների անկայունությամբ, այլև ներքին արտադրական ցիկլերի դանդաղմամբ, ներդրումների պակասով և ռեսուրսների թերակատարով։
