Հայ-չինական երկխոսությունը ամրապնդվում է ռազմավարական գործընկերության մասին հայտարարությամբ

Երկխոսությունը երկու երկրների միջև ակտիվացել է մշակութային փոխանակման, կրթության, հումանիտար բլոկի ոլորտներում։

Հայ-չինական դիվանագիտականան հարբերությունների 33-ամյակի կապակցությամբ գրված հոդվածում նշել էի, որ այս երկարամյա համագործակցությունը հիմնված է փոխադարձ հարգանքի, շահերի համընկնման և բազմաբնույթ համագործակցության վրա, որը ներառում է տնտեսություն, մշակույթ և կրթություն։

Հավելել էի, որ Երկխոսությունը երկու երկրների միջև ակտիվացել է մշակութային փոխանակման, կրթության, հումանիտար բլոկի ոլորտներում։ Փոքր անդրադարձ էի կատարել այն մասին, որ Հայ-չինական հարաբերությունների շոշափելի մասը զբաղեցնում են առևտրատնտեսական կապերը, որոնք զարգանում են աճող տեմպերով։ Չինաստանը միշտ եղել է Հայաստանի խոշորագույն առևտրատնտեսական գործընկերներից մեկը, և վերջին 2-3 տարիների ընթացքում այդ հարաբերություններն էլ ավելի են ակտիվացել։

Կարճ ասած վերոնշված ոլոտներում տեղի են ունեցել մի շարք միջոցառումներ, որոնք թույլ են տվել երկու պետությունների միջև կապերը բարձրացնել նոր մակարդակի՝ ամրապնդելով միջպետական երկխոսությունը։
2025 թվականին օոգոստոսի 31-ին ՀՀ կառավարության պատվիրակությունը ՀՀ վարչապետի գլխավորությամբ մասնակցեց Թիանծին քաղաքում անցկացվող Շանհայան համագործակցության կազմերպության /ՇՀԿ/ գագաթնաժողովին։

Գագագաթնաժողովի մատույցներում ՀՀ վարչապետի և ՉԺՀ նախագահ Սի Ծինիպինի երկկողմ հանդիպման շրջանակներում պաշտոնապես հայտարարեցին ռազմավարական գործընկերության հաստատման մասին` ամրապնդելով հազարամյա բարեկամական հարաբերությունները: Երկու կողմերը համատեղ հայտարարություն են տարածել ռազմավարական գործընկերության հարաբերությունների հաստատման վերաբերյալ և ստորագրել երկկողմ համագործակցության վերաբերյալ բազմաթիվ փաստաթղթեր։

Այս համագործակցությունը կառուցվում է հավասարության, փոխադարձ հարգանքի, վստահության և փոխշահավետության սկզբունքների վրա։ Հայաստանը հաստատում է իր աջակցությունը «Մեկ Չինաստան» սկզբունքին, իսկ Չինաստանը աջակցում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական անկախությանը, ինքնիշխանությանը, տարածքային ամբողջականությանը և սահմանների անխախտելիությանը։ Երկու պետություններն ակտիվորեն զարգացնում են քաղաքական երկխոսությունը բոլոր մակարդակներում, և համատեղ հանդես են գալիս տարածաշրջանը ապակայունացնող և հակամարտություններ հրահրող աշխարհաքաղաքական գործընթացների դեմ։

Կարևոր է նշել ,որ հայտաարության մեջ կողմերը հետաքրքրություն են հայտնում գիտության և տեխնոլոգիայի, կրթության և լեզուների դասավանդման ոլորտներում փոխշահավետ համագործակցություն զարգացնելու հարցում: Կողմերը միմյանց կրթական հաստատություններում, այդ թվում՝ Հայաստանում գտնվող Կոնֆուցիոսի ինստիտուտում, հայերենի և չինարենի դասավանդումն ու տարածումը համարում են մշակութային փոխանակման և երկխոսության զարգացման կարևոր կողմ: Կողմերը քննարկել են համագործակցության ամրապնդման հարցեր այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են թվային կրթությունը և մասնագիտական ​​կրթությունը: Կողմերը ակտիվորեն աջակցում են միմյանց դասական ստեղծագործությունների թարգմանությանը և հրատարակմանը:

Անդրադառնալով երկու երկրների միջև կապերի հենասյունային համարվող տնտեսական ոլորտին , երկու կողմերը ըդգծում են ,որ Կողմերը ողջունում են վերջին տարիներին երկկողմ առևտրաշրջանառության կայուն աճը և հայտնում են իրենց պատրաստակամությունը ջանքեր գործադրելու դրա հետագա ավելացման համար, այդ թվում՝ ուղղված հայկական արտադրանքի արտահանման խթանմանը և դրանց չինական շուկա մուտք գործելուն, ինչպես նաև չինական ընկերություններից Հայաստան ներդրումներ ներգրավելուն։ Հայաստանը ողջունում է չինական ընկերությունների մասնակցությունը Հայաստանում ենթակառուցվածքային նախագծերին։

Ռազմավարական գործընկերության լայնածավալ հայտարարությունը անդրադառնում է մի շարք կարևոր ոլորտներում կապերը ամրապնդելու պատրաստակամությանը, ինչը իրական հնարավորություններ է ստեղծում տնտեսության, առևտրի և զբոսաշրջության զարգացման համար։ Այս գործընկերությունը նոր հնարավորություններ է բացում քաղաքական, տնտեսական, մշակութային և սոցիալական համագործակցության համար, ինչպես նաև նպաստում է տարածաշրջանային և գլոբալ կայունության ամրապնդմանը:
Թիանծինում ՇՀԿ գագաթնաժողովի և երկկողմ հանդիպումից հետո ՀՀ կառավարության ղեկավարը մեկնել է Պեկին և մի շարք երկրների ղեկավարների հետ մասնակցել Չին ժողովրդի ճապոնական ագրեսիայի դեմ դիմադրության և Երկրորդ համաշխարհային հակաֆաշիստական պատերազմի հաղթանակի 80-ամյակին։
Այս հատատեքստում կարելի է նաև ավելացնել , որ սեպտեմբերի 1-ին Սի Ծինպինը նախագահել է "ՇՀԿ +" ֆորմատով նիստը ,որտեղ հանդես է եկել " Գլոբալ կառավարման նախաձեռնություն" թեմայով ելույթով։ Արդեն սեպտեմբերի 2-ին պաշտոնապես հրապարակվել է " Գլոբալ կառավարման նախաձեռնության հայեցակարգային փաստաթուղթ"։

Այս հայեցակարգային փաստաթղթի հիմնական բովանդկաությունը կառուցվում է 5 սկզբունքների շուրջ․ Կարևոր է պահպանել ինքնիշխան հավասարությունը, կարևոր է հավատարիմ մնալ միջազգային իրավունքին, կարևոր է հավատարիմ մնալ բազմակողմանիության սկզբունքին,կարևոր է հավատարիմ մնալ մարդակենտրոն մոտեցմանը, կարևոր է հավատարիմ մնալ արդյունավետությանը։

Վերջին շրջանում Չինաստանը հանդես է եկել 4 նախաձեռնություններով․ " Գլոբալ զարգացման նախաձեռնություն", " Գլոբալ անվտանգության նախաձեռնություն" , "Գլոբալ քաղաքակրթությունների նախաձեռնություն" և "Գլոբալ կառավարման նախաձեռնություն"։ Չորս նախաձեռնություններն ունեն իրենց առաջնահերթությունները և կարող են իրականացվել զուգահեռաբար; Դրանցից յուրաքանչյուրը դրական էներգիա կհաղորդի արագ փոփոխվող աշխարհին։
Կարելի է եզրակացնել , որ հայ -չինական զարգացող երկխոսությունը ամբողջությամբ հենվում է “չորս նախաձեռնությունների” առաջնահերթությունների վրա:

Հոդվածի հեղինակ՝ Գոռ Սարգսյան