Հայաստանի Կենտրոնական բանկի հրապարակած վերջին տվյալների համաձայն, 2024 թ․-ի հուլիս ամսվա դրությամբ արտարժույթով ավանդների և փոխառությունների տարբեր ցուցանիշները զգալի փոփոխությունների են ենթարկվել: Այս ցուցանիշները կարևոր դեր են խաղում ֆինանսական համակարգի կայունության և դրամական զանգվածի նկատմամբ ունեցած ազդեցության գնահատման գործում:
Արտարժույթով ավանդների և փոխառությունների ազդեցությունը դրամական զանգվածի վրա (D1)
2024 թ.-ի հուլիսի դրությամբ ՀՀ ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը Փողի զանգվածին (D1) կազմել է 33.1%, ինչը 1.5 տոկոսային կետով ցածր է 2023 թ.-ի համադրելի ցուցանիշից։ Այս փոփոխությունը վկայում է այն մասին, որ տնտեսության մեջ արտարժույթի դերակատարումը որոշակիորեն նվազել է։
Արտարժութային ավանդների և փոխառությունների կշիռը ընդհանուր ցուցանիշներում (D2)
Ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդներին և փոխառություններին (D2) ևս նվազել է 1.9 տոկոսային կետով՝ հասնելով 38.9%-ի: Սա ցույց է տալիս, որ քաղաքացիները և ընկերությունները նախընտրում են ավելի շատ դրամական միջոցներ պահել տեղական արժույթով։
Ֆիզիկական անձանց արտարժութային ավանդների փոփոխությունները (D3 և D4)
ՀՀ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ ավանդների և փոխառությունների կշիռը (D3) կազմել է 48.4%, ինչը 1.3 տոկոսային կետով ցածր է 2023 թ.-ի փետրվարի համեմատ։ Հավանական է, որ այս նվազումը պայմանավորված է տեղական արժույթով ավելի մեծ վստահությամբ և տնտեսության սեկտորների ավելի կայուն զարգացմամբ։
Նույնը կարելի է նկատել նաև ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ժամկետային ավանդների և փոխառությունների կշռում (D4), որը կազմել է 44.1%՝ 2023 թ.-ի համեմատ նվազելով 3.7 տոկոսային կետով։ Սա վկայում է, որ ֆիզիկական անձինք ավելի քիչ են օգտագործում արտարժույթով երկարաժամկետ ավանդների և փոխառությունների տարբերակները։
Արտարժույթով տրամադրված վարկերի փոփոխությունները (D5)
Արտարժույթով տրամադրված վարկերի կշիռը (D5) ընդհանուր վարկերի մեջ նույնպես նվազել է 3.4 տոկոսային կետով՝ կազմելով 30.6%: Սա ցույց է տալիս, որ հայաստանյան բանկերը խուսափում են արտարժութային վարկերից՝ նվազեցնելով արտարժութային ռիսկերը։
Եզրակացություն
Հայաստանյան առևտրային բանկերը և վարկային կազմակերպությունները վերջին շրջանում սկսել են ավելի շատ միջոցներ ներգրավել արտերկրից, սակայն արտարժութային ռիսկերից խուսափելու նպատակով դրանք տեղաբաշխում են այն արտարժույթով, որով ներգրավել են։ Արտարժույթով ֆինանսավորման նվազումը և տեղական արժույթով գործարքների աճը նպաստում են ֆինանսական համակարգի կայունությանը՝ նվազեցնելով համակարգային ռիսկերը և խթանելով տեղական արժույթի նկատմամբ վստահությունը։
Այս գործընթացները կարևոր նշանակություն ունեն ինչպես բանկերի, այնպես էլ երկրի ֆինանսական կայունության համար, և շարունակական վերահսկումն ու վերլուծությունը էական են հստակ ֆինանսական քաղաքականություն մշակելու համար։
