ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփը Super Bowl-ի նախաշոուի ընթացքում տված հարցազրույցում կրկին արտահայտվել է Կանադայի՝ որպես 51-րդ նահանգի ԱՄՆ-ին միանալու մասին։ Նրա խոսքով, ԱՄՆ-ն «տարեկան 200 միլիարդ դոլար է կորցնում» Կանադայի հետ առևտրի արդյունքում, ինչը, ըստ նրա, անհրաժեշտ է վերանայել։
Սա առաջին անգամը չէ, որ Թրամփը նման առաջարկ է անում։ Սակայն նրա մեկնաբանությունները բախվել են ինչպես Կանադայի կառավարության, այնպես էլ միջազգային հանրության արձագանքին։ Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոն ընդգծել է, որ Թրամփի հայտարարությունները ոչ թե հռետորական հնարք են, այլ արտացոլում են նրա վարչակազմի իրական նպատակները՝ Կանադայի բնական ռեսուրսների նկատմամբ մեծ ազդեցություն ստանալու համար։
Տնտեսական հետևանքները
ԱՄՆ-ի և Կանադայի միջև առևտրային հարաբերությունները հիմնված են Հյուսիսամերիկյան ազատ առևտրի համաձայնագրի (USMCA) վրա, որը նորացվեց Թրամփի առաջին նախագահության տարիներին։ Թրամփի պնդումները, թե ԱՄՆ-ն «սուբսիդավորում» է Կանադային, մակերեսային մեկնաբանություն են, քանի որ իրականում ԱՄՆ-ն ստանում է էներգետիկ ռեսուրսներ Կանադայից, իսկ առևտրային դեֆիցիտը հիմնականում արտացոլում է էներգիայի ներմուծման ծավալները։
Եթե ԱՄՆ-ն լրջորեն փորձեր Կանադային ներառել որպես 51-րդ նահանգ, ապա՝
- ԱՄՆ-ի հարկային, առևտրային և ներդրումային օրենքները պետք է վերանայվեին,
- Կանադայի բնական ռեսուրսների նկատմամբ վերահսկողության հարցը կդառնար միջազգային վեճերի առարկա,
- ԱՄՆ-ի դաշնային ծախսերը կաճեին, քանի որ Կանադայի ենթակառուցվածքները պետք է համապատասխանեցվեին ԱՄՆ ստանդարտներին։
Քաղաքական և միջազգային արձագանքները
Թրյուդոն նշել է, որ Կանադայի կառավարությունը լրջորեն վերաբերվում է Թրամփի հայտարարություններին։ Կանադայում այս առաջարկը լայնորեն անընդունելի է․ հասարակության շրջանում չկա որևէ լուրջ շարժում, որը կաջակցեր ԱՄՆ-ին միանալուն։
Բացի այդ, եթե ԱՄՆ-ն իսկապես փորձեր նման քայլ անել, ապա դա կխախտեր միջազգային իրավունքի սկզբունքները և կհանգեցներ ՆԱՏՕ-ի և ՄԱԿ-ի մակարդակով դիվանագիտական ճգնաժամի։ ԱՄՆ-ի մյուս դաշնակիցները, մասնավորապես Եվրամիությունը, կդիտարկեին սա որպես ագրեսիվ տնտեսական և քաղաքական քաղաքականություն։
Մաքսատուրքերի սպառնալիքները
Թրամփը նաև սպառնացել է 25% մաքսատուրքեր սահմանել Կանադայից և Մեքսիկայից ներկրվող պողպատի և ալյումինի վրա, ինչը կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ արդյունաբերության վրա։ Նրա առաջարկած քաղաքականությունը, ըստ վերլուծաբանների, ավելի շատ վնաս կհասցնի հենց ԱՄՆ տնտեսությանը, քանի որ այն կհանգեցնի ներկրվող ապրանքների գների բարձրացման։
Նա նաև ընդգծել է, որ կփորձի սահմանափակել ՆԱՏՕ-ի ռազմական պաշտպանության ներքո Կանադայի ունեցած առավելությունները։ Այս հայտարարությունը մտահոգություն է առաջացրել, քանի որ ՆԱՏՕ-ի անդամների միջև նման լարվածություն կարող է թուլացնել դաշինքի համախմբվածությունը։
Թրամփի՝ Իլոն Մասկի վերաբերյալ մեկնաբանությունները
Հարցազրույցի ընթացքում Թրամփը պաշտպանել է Իլոն Մասկի քաղաքական և տնտեսական մոտեցումները։ Նա նշել է, որ Մասկը կարճ ժամանակում կարող է վերացնել պետական մարմինների «վատ կառավարման» խնդիրները՝ խիստ կրճատումներ կատարելով։ Սակայն այս մոտեցումը կարող է հանգեցնել սոցիալական անկայունության, եթե պետական հատվածից զանգվածային կրճատումներ իրականացվեն։
Ինչու է սա կարևոր Կանադայի և ԱՄՆ-ի համար
Թրամփի հայտարարություններն ունեն երկու հիմնական հետևանք՝
- Ներքին քաղաքականություն․ Կանադայում և ԱՄՆ-ում այս քննարկումները կարող են ազդել երկու երկրների հաջորդ ընտրությունների վրա՝ ներգրավելով տնտեսական ազգայնականության դիսկուրսներ։
- Միջազգային հարաբերություններ․ Եթե Թրամփը հաղթի 2024-ի նախագահական ընտրություններում, ԱՄՆ-ի և Կանադայի հարաբերությունները կարող են կտրուկ փոփոխությունների ենթարկվել։
***
Թրամփի առաջարկը, թե Կանադան կարող է դառնալ ԱՄՆ-ի 51-րդ նահանգը, ավելի շատ քաղաքական հռետորաբանություն է, քան գործնական ծրագիր։ Սակայն այս գաղափարը ցույց է տալիս, որ նրա վարչակազմը մեծ ուշադրություն է դարձնում Հյուսիսային Ամերիկայի տնտեսական հարաբերություններին, որոնք կարող են լուրջ փոփոխությունների ենթարկվել առաջիկա տարիներին։
Այս զարգացումները կարող են կարևոր լինել ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ Կանադայի համար, քանի որ դրանք ուղղակիորեն կազդեն առևտրի, էներգետիկ անվտանգության և միջազգային դիվանագիտության վրա։
