Ավստրալիայում միլիոնավոր երեխաներ կորցրել են մուտքը սոցիալական ցանցեր․ հիմնական պատճառներն ու հնարավոր արդյունքները

Այդպիսի լայնածավալ միջոցառում որևէ այլ երկիր դեռ չէր իրականացրել

Չորեքշաբթի առավոտյան Ավստրալիայի ամբողջ տարածքում հազարավոր երեխաներ արթնացան՝ առանց սոցիալական ցանցերի հասանելիության։ Պատճառն աշխարհի պատմության մեջ նախադեպը չունեցող նոր արգելքն է, որի նպատակը մինչև 16 տարեկաններին պաշտպանելն է կախվածություն առաջացնող ալգորիթմներից, առցանց գիշատիչներից և թվային բռնարարությունից։

Այդպիսի լայնածավալ միջոցառում որևէ այլ երկիր դեռ չէր իրականացրել, և խիստ օրենսդրության գործարկումը մեծ հետաքրքրությամբ հետևվում է աշխարհի տարբեր երկրների օրենսդիր կառույցների կողմից։

Արգելված հարթակների տասնյակը՝ Instagram, Facebook, Threads, Snapchat, YouTube, TikTok, Kick, Reddit, Twitch և X, հայտարարել են, որ կիրականացնեն օրենքի պահանջները։ Նրանք կիրառում են տարիքային ստուգման տեխնոլոգիաներ՝ մինչև 16 տարեկան օգտատերերին հայտնաբերելու և նրանց հաշիվները կասեցնելու համար, սակայն միաժամանակ կասկածի տակ են դնում, որ դա էականորեն կբարձրացնի երեխաների անվտանգությունը։

Վարչապետ Էնթոնի Ալբանեզեն օրն անվանել է «հպարտության օր» Ավստրալիայի համար։
«Այսօր ավստրալիական ընտանիքները վերականգնում են վերահսկողությունը տեխնոլոգիական հսկաների նկատմամբ։ Նրանք պաշտպանում են այն իրավունքը, որ երեխաները լինեն պարզապես երեխաներ, իսկ ծնողները՝ ավելի հանգիստ», — ասել է նա ABC-ին։
Միաժամանակ Ալբանեզեն ընդգծել է, որ գործընթացը «պարզ չի լինելու»։ Օրենքով հարթակները պարտավոր են «տրամաբանական քայլեր» ձեռնարկել՝ անչափահասներին պատկանող հաշիվները դադարեցնելու և նորերի ստեղծումը կանխելու համար։ Չկատարելու դեպքում նրանց սպառնում է մինչև 49.5 միլիոն ավստրալական դոլարի (32 մլն ԱՄՆ դոլար) տուգանք։

Թեպետ որոշ երեխաներ ու նրանց ծնողները, հավանաբար, կշարունակեն շրջանցել արգելքը, նրանց նկատմամբ որևէ պատասխանատվություն չի սահմանվում։

Ինչ քայլեր են ձեռնարկում հարթակները

Snapchat–ում մինչև 16 տարեկանների հաշիվները կասեցվելու են երեք տարով կամ մինչև նրանք հասնեն 16-ի։
YouTube–ը դեկտեմբերի 10-ին բոլոր օգտատերերին ավտոմատ դուրս կգրի։ Նրանց ալիքները այլևս տեսանելի չեն լինի, սակայն տվյալները կպահպանվեն՝ հետագայում վերականգնելու համար։ Երեխաները դեռ կկարողանան դիտել YouTube առանց մուտք գործելու։

TikTok–ը  կդադարեցնի մինչև 16 տարեկանների բոլոր հաշիվները՝ անկախ այն բանից, թե որ էլփոստով կամ որ անունով են դրանք ստեղծվել։ Տարին որոշվում է տեխնոլոգիական տարիքային ստուգմամբ։ Մինչև այդ հրապարակված բովանդակությունը հասանելի չի լինի։ Ծնողներին հորդորում են հայտնել այն հաշիվների մասին, որտեղ երեխաները սխալ տարիք են նշել։

Twitch–ը դեկտեմբերի 10-ից կարգելի նոր հաշիվների ստեղծումը մինչև 16 տարեկանների կողմից, իսկ գործող հաշիվները կկասեցնի հունվարի 9-ին։
Meta–ն դեկտեմբերի 4-ից սկսել է ջնջել Instagram, Facebook և Threads հարթակներում անչափահասների հաշիվները՝ օգտատերերին հնարավորություն տալով նախապես ներբեռնել իրենց տվյալները։
Reddit–ը նույնպես կասեցնելու է մինչև 16 տարեկանների հաշիվները և արգելելու է նորերի ստեղծումը։

X–ը չի պարզաբանել՝ ինչպես կկատարի օրենքի պահանջները, սակայն հայտարարել է, որ կարծում է՝ օրենքը խախտում է խոսքի ազատությունը։ Kick–ը պատասխան չի տրամադրել։

Ո՞ր հարթակները չեն ներառվել արգելքի մեջ

Արգելքից դուրս մնացած են Discord-ը, GitHub-ը, Google Classroom-ը, LEGO Play-ը, Messenger-ը, Pinterest-ը, Roblox-ը, Steam-ը և Steam Chat-ը, WhatsApp-ը և YouTube Kids-ը։

Roblox-ի բացառումը տարակուսանք է առաջացրել՝ հաշվի առնելով երեխաների թիրախավորման վերաբերյալ վերջերս հրապարակված դեպքերը։ eSafety հանձնակատար Ջուլի Ինմեն Գրանտը պարզաբանել է, որ հարթակի հետ քննարկումները սկսվել են հունիսին, և Roblox-ը համաձայնել է ներդնել նոր անվտանգության գործիքներ, որոնք այս ամիս կիրագործվեն Ավստրալիայում, Նոր Զելանդիայում և Նիդերլանդներում, իսկ այլ երկրներում՝ հունվարից։

Օգտատերերը պետք է հաստատեն իրենց տարիքային տվյալները՝ զրուցելու գործառույթը ակտիվացնելու համար, իսկ հաղորդակցվել կարող են միայն իրենց տարիքին մոտ օգտատերերի հետ։

Ինչպե՞ս են իրականացվում տարիքային ստուգումները

Մինչ այս հարթակներն ունեին օգտատերերի տարիքի վերաբերյալ կանխորոշ պատկերացում՝ հաշվի բացման պահին գրանցված տվյալների հիման վրա։ Սակայն նոր օրենքը պահանջում է տարիքների ակտիվ և հստակ հաստատում, ինչը առաջացրել է որոշ չափահասների դժգոհությունը։

Տարվա սկզբին իրականացված Տարիքային Համապատասխանության Տեխնոլոգիական Փորձարկումը համոզեց կառավարությանը, որ տարիքային ստուգումը հնարավոր է կատարել առանց անձնական տվյալների գաղտնիությունն արատավորելու։

Ստուգումներ իրականացվում են կենդանի տեսագրությամբ սելֆիի, էլփոստային հասցեների կամ պաշտոնական փաստաթղթերի միջոցով։ Yoti ընկերությունը, որը մատուցում է նման ծառայություններ և համագործակցում է Meta-ի հետ, նշում է, որ օգտատերերի մեծ մասը նախապատվություն է տալիս տեսահոլովակ-սելֆիին՝ հիմնվելով դեմքի կենսաչափական կետերի վրա՝ տարիք գնահատելու համար։

Արգելքի մեկ նպատակն էլ երեխաներին ավելի հաճախ առցանցից անջատելն ու իրական աշխարում ներգրավվածությունը խթանելն է։ Պաշտոնյաները պատրաստվում են գնահատել նաև այդ ազդեցությունները։

«Մենք ուսումնասիրելու ենք՝ արդյոք երեխաները ավելի շատ են քնում, ավելի շատ շփվում, ավելի քիչ են օգտագործում հակադեպրեսանտներ, ավելի շատ են կարդում, դուրս են գալիս սպորտով զբաղվելու», — նշել է Գրանտը Sydney Dialogue-ի ընթացքում։
Միաժամանակ նա ընդգծել է՝ կարևոր է դիտարկել նաև հնարավոր բացասական հետևանքները.

«Կգնա՞ն արդյոք երեխաները ինտերնետի ավելի մութ հատվածներ, և ինչ կհասցնի դա»։

Տվյալների հավաքագրման գործընթացին մասնակցելու են Սթենֆորդի համալսարանի Սոցիալական մեդիայի լաբորատորիայի վեց փորձագետներ։ Ամբողջ նախաձեռնությունն վերահսկելու է անկախ ակադեմիական խորհրդատվական խորհուրդ՝ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի և Ավստրալիայի 11 գիտնականներով։

Սթենֆորդի համալսարանը հայտարարել է, որ իր մեթոդաբանությունը և հետազոտության արդյունքները հրապարակվելու են՝ միջազգային հանրային և գիտական վերահսկողության համար։

«Հույս ունենք, որ ստացված ապացույցները կնպաստեն և ուղղակիորեն կաջակցեն այլ երկրներին՝ իրենց իրավասության շրջանակում երեխաների առցանց անվտանգությունը բարձրացնելու գործում», — ասված է համալսարանի հաղորդագրության մեջ։