Համաշխարհային շուկաներում տեղի ունեցող վերջին զարգացումները ևս մեկ անգամ ընդգծեցին, թե որքան զգայուն են բարձր տեխնոլոգիական ընկերությունները քաղաքական որոշումների նկատմամբ։
Մաքսատուրքերի ազդեցությունը շուկաներում
2025 թվականի ապրիլին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարեց նոր, խիստ մաքսատուրքերի մասին՝ ազդելով համաշխարհային առևտրի ընթացքի վրա։ Սակագները, որոնք տատանվում են 10%-ից մինչև 50%, վերաբերում են աշխարհի գրեթե բոլոր երկրներից ներկրվող ապրանքներին։ Թրամփի վարչակազմը նպատակ ունի այս միջոցով փոխել առևտրային հարաբերությունների դինամիկան՝ փորձելով, ինչպես նա է պնդում, «հավասարեցնել խաղի կանոնները»։
Արժեթղթերի անկում և տեխնոլոգիական հսկաների պայքար
Մաքսատուրքերի հայտարարությունից հետո Nasdaq ինդեքսը վերջին չորս օրվա ընթացքում կրճատվել է 13%-ով՝ արտացոլելով ներդրողների անհանգստությունը, հատկապես տեխնոլոգիական ոլորտում։ Վերլուծաբանների գնահատմամբ՝ Apple-ի արժեթղթերը լուրջ ճնշման տակ են հայտնվել՝ կապված ընկերության կախվածության հետ Չինաստանում իրականացվող արտադրական գործընթացներից։ Չինաստանից ներկրվող ապրանքների նկատմամբ սահմանված բարձր մաքսատուրքերը ուղղակիորեն ազդել են ընկերության ֆինանսական ցուցանիշների վրա։
Այս ամենի ֆոնին Apple-ի շուկայական արժեքը կրճատվել է՝ հասնելով 2.59 տրիլիոն դոլարի, մինչդեռ Microsoft-ի արժեքը հասել է 2.64 տրիլիոն դոլարի։ Այսպիսով, Microsoft-ը դարձել է աշխարհի ամենաթանկարժեք ընկերությունը՝ շրջանցելով իր հիմնական մրցակից Apple-ին։
Թանկացող iPhone-ներ
Տնտեսական ճնշումներն արդեն իրական ազդեցություն ունեն սպառողների վրա։ Վերլուծաբանները կանխատեսում են, որ ԱՄՆ-ում նոր՝ iPhone 16 Pro Max մոդելի գինը կարող է բարձրանալ մինչև 350 դոլարով։ Սա մաքսատուրքերի անուղղակի ազդեցությունն է՝ երբ արտադրական ծախսերի ավելացումը ստիպում է ընկերություններին վերանայել իրենց գնային քաղաքականությունը։
Չինաստանի արձագանքը
Չինաստանը, հանդիսանալով Թրամփի մաքսային քաղաքականության հիմնական թիրախներից մեկը, արդեն հայտարարել է պատասխան գործողությունների մասին։ Ապրիլի 4-ին ԱՄՆ նախագահը նշել է, որ Պեկինը «խուճապի է մատնվել»՝ նկատի ունենալով, որ Չինաստանը խիստ հարված է ստացել նոր սակագնային համակարգից։
Տնտեսագետների գնահատականը
Տնտեսագիտական համայնքում միաձայն մտահոգություն կա այն հարցում, որ այս քաղաքականությունն ի վերջո կարող է վնասել հենց ԱՄՆ սպառողներին։ Ներմուծման հարկերի բարձրացումը նշանակում է՝ բարձր գներ տեղական շուկայում, ինչը կազդի ոչ միայն խոշոր ընկերությունների, այլև շարքային քաղաքացիների վրա։
Թրամփը կարծիք է հայտնում, որ առևտրային խոչընդոտները կստիպեն ԱՄՆ-ի գործընկերներին՝ թե՛ դաշնակից, թե՛ մրցակից, զիջումների գնալ ինչպես տնտեսական, այնպես էլ՝ ռազմավարական հարցերում։
ԱՄՆ-ն՝ որպես կենտրոնական խաղացող
Որպես աշխարհի խոշորագույն տնտեսություն՝ ԱՄՆ-ի յուրաքանչյուր քաղաքական-տնտեսական որոշում ազդում է գլոբալ շուկաների վրա։ Թրամփի հայտարարությունները և իրականացվող մաքսային փոփոխությունները ստիպում են երկրներին վերանայել իրենց արտաքին տնտեսական ռազմավարությունները, իսկ ընկերություններին՝ վերանայել արտադրական շղթաներն ու մատակարարման մոդելները։
Մաքսատուրքերի ալիքի հնարավոր ազդեցությունը տեխնոլոգիական այլ հսկաների վրա
Amazon
Amazon-ը կախված է բազմապիսի ներկրվող ապրանքներից, այդ թվում՝ էլեկտրոնիկայից, հագուստից և կենցաղային պարագաներից։ Մաքսատուրքերի բարձրացումը կարող է թանկացնել այս ապրանքների գները, ինչը կհանգեցնի ապրանքների թանկացման Amazon հարթակում։ Սա կարող է նվազեցնել սպառողական պահանջարկը կամ ստիպել Amazon-ին կրճատել իր շահույթը՝ գնային մրցունակությունը պահպանելու համար։
Հնարավոր հետևանքներ.
-
Հաճախորդների պահվածքի փոփոխություն՝ ավելի քիչ գնումներ։
-
Ճնշում՝ մատակարարման շղթայի վրա։
-
Առաջնային գնումների մոդելի հնարավոր փոփոխություն։
Tesla
Tesla-ն նույնպես ունի զգալի մատակարարման շղթա Չինաստանից և այլ արտասահմանյան երկրներից։ Չնայած ընկերությունը ունի գործարաններ ԱՄՆ-ում, այնուամենայնիվ որոշ բաղադրիչներ ներկրվում են, և մաքսատուրքերը կարող են բարձրացնել արտադրական ծախսերը։
Հնարավոր հետևանքներ.
-
Ավտոմեքենաների գների աճ։
-
Միջազգային ընդլայնման պլանների փոփոխություն։
-
Առավել մեծ կենտրոնացում ներքին մատակարարների վրա։
Nvidia և Intel
Այս երկու ընկերությունները արտադրում են չիպեր և պրոցեսորներ, որոնց արտադրությունը հաճախ խարսխված է Թայվանի, Չինաստանի կամ Հարավային Կորեայի արտադրական գոտիների վրա։ Մաքսատուրքերի բարձրացումը կարող է բարձրացնել արտադրական արժեքները և հետաձգել արտադրանքի թողարկումը։
Հնարավոր հետևանքներ.
-
Գների բարձրացում տեխնոլոգիական սարքերում։
-
Մրցունակության նվազում համաշխարհային շուկայում։
-
Սպասարկման և մատակարարման դժվարություններ։
Արդյունաբերական հսկաները նույնպես վտանգի տակ են
General Motors և Ford
Ամերիկյան ավտոարտադրողները կախված են բազմաթիվ արտաքին մատակարարներից՝ հատկապես Մեքսիկայից և Չինաստանից։ Մաքսատուրքերը կարող են բարձրացնել ավտոմեքենաների գինը ԱՄՆ-ում, ինչը կարող է բացասաբար ազդել վաճառքի վրա։
Boeing
Թեև Boeing-ը հիմնականում արտադրում է ԱՄՆ-ում, նրա մատակարարման շղթան գլոբալ բնույթ ունի։ Եթե մաքսատուրքերը կիրառվեն ավիացիոն տեխնիկայի բաղադրիչների վրա, դա կազդի արտադրության վրա, կերկարացնի պատվերների կատարումը և կբարձրացնի վերջնական արտադրանքի գինը։
Բիզնես ռազմավարությունների փոփոխության միտումներ
-
Մատակարարման շղթայի վերադասավորում։ Շատ ընկերություններ կսկսեն հեռանալ Չինաստանից՝ փորձելով նոր հնարավորություններ գտնել Վիետնամում, Հնդկաստանում կամ Մեքսիկայում։
-
Արտադրության տեղայնացում։ Որոշ ընկերություններ հնարավոր է տեղափոխեն արտադրությունը ԱՄՆ՝ մաքսատուրքերից խուսափելու համար։
-
Ակտիվ լոբբինգ և քաղաքական ճնշում։ Տեխնոլոգիական հսկաները կարող են ուժեղացնել քաղաքական ազդեցությունը՝ փորձելով մեղմել մաքսատուրքերի ազդեցությունը։
***
Թրամփի մաքսատուրքային քաղաքականությունը կտրուկ շոկ է տալիս ոչ միայն գլոբալ առևտրային հարաբերություններին, այլև ներքին շուկայի հավասարակշռությանը։ Մեծ տեխնոլոգիական ընկերությունները՝ Apple, Microsoft, Amazon, Nvidia և Tesla, կանգնած են նոր մարտահրավերների առաջ։ Արդյունաբերական հսկաները ևս պարտադրված կլինեն վերանայել իրենց ռազմավարությունները՝ պահպանելու մրցունակությունը և շահույթը։
Այս ամենը վկայում է այն մասին, որ քաղաքական որոշումները ավելի քան երբևէ ձևավորում են տնտեսական գլոբալ շարժը։
