Live
Հարավային Աֆրիկայի տարածաշրջանը երաշտների պատճառով տարեկան բարձրանում է 6 մմ-ով
Այոոոո՜, Jennifer Lopez-ը գալիս է Հայաստան. մանրամասներին ծանոթացեք ABNews.am կայքում
Evocabank-ը Career City Fest 2K25-ին. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Թբիլիսիում անշարժ գույքի արժեքը մեկ տարվա ընթացքում աճել է 11.5%-ով
Համաշխարհային ռազմական ծախսերը 2024 թվականին աճել են ռեկորդային 9,4%-ով. SIPRI
Պետությունները սկսել են ավելի շատ ծախսել զենքի վրա, քան երբևէ. ի՞նչ է տեղի ունենում. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հայաստանում կաթնամթերքի վաճառքը կկատարվի նոր կարգով. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Այս շաբաթվա ներդրողի օրացույցը. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Nissan-ի ավտոմեքենաների համաշխարհային վաճառքը մարտին նվազել է 3,4%-ով
«Տիտանիկ»-ից ողջ մնացածի նամակը վաճառվել է ռեկորդային 300,000 ֆունտ ստեռլինգով
Անցնող շաբաթվա այլ կարևոր իրադարձությունները ֆինանսական շուկաների համար. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Լուրեր ներդրողների համար. Limitless Asset Management. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Նոր աշխատատեղեր և կարիերայի աճի լայն հնարավորություններ Ակբա բանկում. դիտեք ABNews.am կայքում
VOYAH ապրանքանիշի նոր պրեմիում դասի շքեղ մոդելը պաշտոնապես Հայաստանում է. դիտեք ABNews.am կայքում
Նոր արշավ ECCO-ում՝ IDBank-ից և Իդրամից. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Կոնվերս Բանկի դոլարային պարտատոմսերի տեղաբաշխումն ավարտվել է. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Երևանում սկսվում է մեծ ճանապարհաշինություն․ ինչ է փոխվելու. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Ի՞նչն է խոչընդոտում Հայաստանի տնտեսությանը առաջ շարժվել. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Չինաստանը քննարկում է որոշ ամերիկյան ապրանքների վրա 125% մաքսատուրքի չեղարկումը. Bloomberg
Ինչու է արժույթի տատանումը գլխացավանք դառնում բիզնեսի համար. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում

Չորս վերլուծական հոդված «Փաստ» օրաթերթից՝ Հայաստանի տնտեսական զարգացումների մասին

Հկտ 31, 2024 11:13
39

«Փաստ» օրաթերթը վերլուծել է Հայաստանի տնտեսական իրավիճակը՝ ներկայացնելով մի շարք ռիսկեր, որոնք սպառնում են կրճատել երկրի տնտեսական աճը և նույնիսկ հանգեցնել անկման: Ներկայացնում ենք հոդվածում շեշտված հիմնական թեմաները։

Տնտեսական աճը Հայաստանի համար՝ մարտահրավերների և ռիսկերի մեջ

Հայաստանի տնտեսական աճի շարունակականությունը ներառում է զգալի ռիսկեր, որոնք կարող են հանգեցնել անկման։ Հիմնական գործոններից են միջազգային տնտեսական տեղաշարժերը՝ մասնավորապես Ուկրաինայում պատերազմն ու Ռուսաստանի նկատմամբ պատժամիջոցները, որոնք ուղղակիորեն ազդում են Հայաստանի վրա՝ հաշվի առնելով Ռուսաստանի դերը որպես գլխավոր առևտրային գործընկեր։ Տարածաշրջանային գործընթացները և Հարավային Կովկասում էսկալացիայի հնարավորությունը նույնպես տնտեսական ռիսկային ֆոն են ստեղծում։

Բացի այդ, անարդյունավետ կառավարումը սահմանափակում է տնտեսության ներուժի օգտագործումը՝ բյուջետային միջոցների աննպատակ բաշխմամբ ու բիզնեսին աջակցող պայմանների բացակայությամբ։ Այս ամենին զուգահեռ հարկաբյուջետային քաղաքականության անհեռատեսությունը և ավելացված բյուրոկրատիան դժվարացնում են փոքր բիզնեսների գործունեությունը, որոնք ռիսկի տակ են հայտնվում՝ շուկայից դուրս մնալու վտանգի տակ։

Կենտրոնական բանկը 2024-ին վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 7-րդ անգամ իջեցրեց՝ դարձնելով այն 7,25%՝ համեմատ Ռուսաստանի 21%-ի հետ, ինչը հայ տնտեսագետներին մտահոգում է։ Ռուսաստանում ռուբլու արժեզրկումը և գնաճը կարող են ավելացնել հայ արտահանողների համար ռիսկերը։ Այս համատեքստում ԿԲ-ն պետք է ապահովի քաղաքականության ճկունություն՝ արտաքին գործոնների պայմաններում խուսափելու համար հանկարծակի փոփոխություններից և տնտեսական անկայունությունից։

Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտի զարգացման ներուժն ու ԶՊՄԿ-ի առաջատար դիրքը հարկատուների շարքում

2024 թ. առաջին ինն ամիսներին Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատը (ԶՊՄԿ) Հայաստանի խոշոր հարկատուների ցանկում կրկին առաջինն է՝ վճարելով ավելի քան 30 միլիարդ դրամ, ինչը զգալիորեն գերազանցում է նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանի ցուցանիշը: Ինչպես նշում է ԶՊՄԿ գլխավոր տնօրենի տեղակալ Վարդան Ջհանյանը, այս աճը պայմանավորված է հանքարդյունաբերության բնագավառի ցիկլիկ բնույթով, մետաղների գների բարձրացմամբ և վարչարարության բարելավմամբ։

Հանքարդյունաբերության ոլորտում ակնկալվող զարգացումները կապված են միջազգային շուկայում մետաղների պահանջարկի կայուն աճի հետ, ինչը հատկապես ակնառու է «կանաչ վերափոխման» համատեքստում: Ջհանյանի խոսքով՝ Հայաստանը մեծ ներուժ ունի ոլորտում և կարող է ավելի մեծ տնտեսական դերակատարում ստանձնել՝ նոր ներդրումներ ներգրավելով ու ծրագրեր իրականացնելով:

Այս ներուժն անհանգստացնում է նաև հարևան Ադրբեջանին, որը հետևողականորեն արշավ է սկսել Հայաստանի հանքարդյունաբերության ոլորտի դեմ: «Չնայած փոքր ծավալներին, հանքարդյունաբերությունը Հայաստանի տնտեսության կարևորագույն ոլորտներից է, և այդ պոտենցիալի վրա հիմնված աճը կարող է զգալի ազդեցություն ունենալ երկրի տնտեսական վիճակի վրա»,– նշում է Ջհանյանը։

Ոլորտի հարկերի 50%-ը բաժին է ընկնում երեք խոշոր կազմակերպությունների

Հայաստանի ՊԵԿ-ի հրապարակած տվյալների համաձայն, սննդամթերքի արտադրության ոլորտում 2024 թվականի հունվար-սեպտեմբերին երեք խոշորագույն ընկերությունները վճարել են շուրջ 14,6 մլրդ դրամ՝ ընդհանուր 30 մլրդ դրամ հարկային պարտավորությունների շրջանակում։ Ահա այդ երեք ընկերությունները՝

1. «Գրանդ Քենդի» — Հրուշակեղենի և պաղպաղակի արտադրությամբ զբաղվող այս ընկերությունը վճարել է 6,4 մլրդ դրամ հարկ, ընդգրկելով ոլորտի հարկերի 21 %-ը և գտնվում է խոշոր հարկատուների ցանկի 30-րդ տեղում։

2. «Աթենք» — Մսամթերքի արտադրությամբ զբաղվող «Աթենք» ընկերությունը վճարել է 5,4 մլրդ դրամ հարկ (18 %)՝ ցուցակում բարձրանալով 24 հորիզոնականով՝ հասնելով 38-րդ տեղին։

3. «Բաղրամյան» — Ալյուրի արտադրությամբ զբաղվող այս ընկերությունը վճարել է 2,8 մլրդ դրամ հարկ՝ ընդգրկելով ոլորտի հարկերի 9 %-ը և գտնվում է 85-րդ հորիզոնականում։

Այս երեք ընկերություններն իրենց ոլորտում նշանակալի դեր ունեն, ընդգրկելով սննդամթերքի արտադրության ոլորտի հարկերի գրեթե կեսը և լինելով լավագույն 100 խոշոր հարկատուների ցանկում։

Պետական Պարտքի Բարձր Աճ. Հայաստանը 2025 թ.-ին Հասնում է Ռիսկային Շեմին

Ֆինանսների նախարարի հայտարարության համաձայն՝ 2025 թվականին պետական պարտքը կկազմի ՀՆԱ-ի 53,5 տոկոսը, ինչը ռիսկային է Հայաստանի տնտեսության համար: Տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանի կարծիքով՝ վերջին վեց տարիներին պետական պարտքը կրկնապատկվել է՝ հասնելով 12 միլիարդ դոլարի:

Արտաքին գործոնների, հատկապես ռուս-ուկրաինական պատերազմի ազդեցությամբ, Հայաստանի տնտեսությունը պահպանել է աճի բարձր տեմպեր, սակայն 2023 թվականի երկրորդ կիսամյակում տնտեսական ակտիվությունը զգալիորեն նվազել է:

Արտաքին գործոնների թուլացմամբ՝ ակնկալվում է ՀՆԱ-ի աճի նվազում մինչև 5,5 տոկոս, ինչը, տնտեսագետի կարծիքով, ռիսկային է՝ հաշվի առնելով տնտեսական կառուցվածքի կախվածությունը Ռուսաստանից և «ոսկու տենդից»: Տնտեսագետը նաև ընդգծում է գյուղատնտեսության և արդյունաբերության ոլորտների վատթարացող վիճակը, որին նպաստել են չարդարացված ծրագրերը և պետական քաղաքականության բացերը:

Ավետիսյանը նախազգուշացնում է՝ ազգային արժույթի արժեզրկման դեպքում պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը կարող է հասնել ռիսկային 60 տոկոսի շեմին՝ դառնալով տնտեսական խոր ճգնաժամի պատճառ։

Կարող եք նաև կարդալ

Հայաստան կներկրվի քաղաքային նշանակության նոր 15 տրոլեյբուս
Օգոստոսի 11-ի կարևոր լուրերի նոր մանրամասները
Բիթքոյնի գինը գերազանցել է $53,000-ը. մանրամասներ
Evocabank-ը կմասնակցի Career City Fest 2K25-ին