Խաչապուրիի ինդեքսի անկումը Վրաստանում՝ տնտեսական միտումների յուրօրինակ վկայություն
Վերջին տարիներին Վրաստանում մեծ ճանաչում է ստացել «Խաչապուրիի ինդեքսը»՝ տնտեսական ցուցանիշ, որը հետևում է հայտնի վրացական խաչապուրի ուտեստի գների փոփոխություններին։ Տնտեսական այս ինդեքսը, որը ստեղծվել է «Economist» ամսագրի Բիգ-Մաքի ինդեքսի նմանությամբ, ցույց է տալիս ոչ միայն խաչապուրիի արժեքի փոփոխությունները, այլև երկրի ընդհանուր գնաճային միտումները։
Վեց տարի շարունակ աճից հետո՝ անկում
2018 թվականից ի վեր խաչապուրիի ինդեքսը Վրաստանում կայուն աճ է գրանցել՝ 2023 թվականին հասնելով 6.3 լարիի (213 ռուբլի): Սակայն 2024 թվականին տեղի ունեցավ մի անսպասելի փոփոխություն․ ինդեքսը նվազեց՝ հասնելով 6.2 լարիի (210 ռուբլի), ինչը կազմում է 1% անկում։ Սա առաջին անգամն է վերջին վեց տարիների ընթացքում, որ խաչապուրիի ինդեքսը անկում է գրանցում։
Ինչպե՞ս է հաշվարկվում Խաչապուրիի ինդեքսը
Թբիլիսիի Տնտեսագիտության միջազգային դպրոցը (ISET) հաշվարկում է այս ինդեքսը՝ հիմնվելով մեկ իմերեթական խաչապուրիի պատրաստման բաղադրիչների արժեքի վրա: Այս բաղադրիչները ներառում են կարագը, պանիրը, ձուն, խմորիչը և կաթը, որոնց գները մեծ ազդեցություն են ունենում ընդհանուր ինդեքսի վրա։
2024 թվականի հուլիսին խաչապուրիի պատրաստման միջին արժեքը կազմել է 5․78 լարի (195 ռուբլի), ինչը 2․9%-ով պակաս է հունիսի համեմատ: Չնայած խաչապուրիի ինդեքսի ընդհանուր անկմանը, որոշ բաղադրիչների գները, այնուամենայնիվ, շարունակել են աճել։ Կարագի գինը բարձրացել է 18․9%-ով, կաթինը՝ 18%-ով, իսկ խմորիչինը՝ 13․9%-ով։ Միաժամանակ, պանրի գինը նվազել է 6․4%-ով, իսկ ձվի գինը՝ 4․3%-ով, ինչը մասամբ փոխհատուցում է մյուս բաղադրիչների թանկացումները։
Տարածաշրջանային տարբերություններ
Խաչապուրիի ինդեքսի շրջանակում կան զգալի տարածքային տարբերություններ: Թբիլիսիում խաչապուրիի գինը ամենաբարձրն է՝ 6․34 լարի (214 ռուբլի), ինչը 9․6%-ով գերազանցում է երկրի միջին ցուցանիշը։ Իսկ Քութաիսիում խաչապուրին կարելի է պատրաստել ավելի էժան՝ 5․47 լարիով (185 ռուբլի):
Զբոսաշրջությունն ու տնտեսական միտումները
Փորձագետները գների այս տատանումները կապում են զբոսաշրջային սեզոնի և ընդհանուր տնտեսական իրավիճակի հետ։ Ամռան ամիսներին զբոսաշրջիկների հոսքերի ավելացումը ավանդաբար բարձրացնում է գները հատկապես հանրաճանաչ վայրերում։ Միևնույն ժամանակ, քիչ այցելվող շրջաններում գներն ավելի կայուն են մնում։
Խաչապուրիի ինդեքսի նշանակությունը
Խաչապուրիի ինդեքսը Վրաստանում կարևոր գործիք է դարձել տնտեսական փոփոխություններին հետևելու համար։ Այն արտացոլում է ոչ միայն սննդամթերքի գների փոփոխությունները, այլև երկրի ընդհանուր տնտեսական միտումները՝ օգնելով քաղաքացիներին և տնտեսագետներին հասկանալ կյանքի արժեքը՝ վրացական խոհանոցի կարևորագույն ուտեստի միջոցով։
