Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի (MIT) գիտնականները հրապարակել են մի հետազոտություն, որը կարող է արմատապես փոխել մեր պատկերացումները արհեստական բանականության՝ մասնավորապես ChatGPT-ի՝ մարդկային մտածողության վրա ազդելու ձևի մասին։ Ընդամենը մի քանի տարի առաջ այդ գործիքը ընկալվում էր որպես ստեղծարարության, արագության և նորարարության շարժիչ։ Սակայն նոր տվյալները վկայում են՝ սա միայն սառցաբեկորի գագաթն է։
Ուղեղի ակտիվության շոկային փոփոխությունները
MIT-ի մեդիա լաբորատորիայի գիտնականները 4 ամսվա ընթացքում վերլուծել են 54 երիտասարդ մեծահասակների ուղեղի ակտիվությունը, որոնք իրենց էսսեների համար օգտագործել են ChatGPT, Google կամ ընդհանրապես չեն օգտագործել տեխնոլոգիական հարթակներ։ Էսսեների գրման ժամանակ փորձի մասնակիցները միացված են եղել EEG սարքերին, որոնք չափել են ուղեղի ալիքների ակտիվությունը։
Վերլուծության արդյունքները լրջագույն մտահոգություն են առաջացնում։ ChatGPT-ի օգտագործող խմբի ուղեղում գրանցվել են նվազեցված նյարդային կապակցվածություն, թուլացած ալֆա և բետա ցանցերի ներգրավվածություն և՝ ամենակարևորը, զգալի «ծուլություն» մտածողության մակարդակում՝ յուրաքանչյուր հաջորդ էսսեի ժամանակ։ Ուշագրավ է, որ Google օգտագործած խմբում այս էֆեկտը միջին էր, իսկ առանց տեխնոլոգիական օգնության ստեղծագործած մասնակիցները ցուցաբերել են ամենաբարձր ուղեղային ակտիվություն։
Կախվածություն, թուլացող մտածողություն, փոխվող ինքնազգացողություն
MIT-ի մեկ այլ հետազոտություն ցույց էր տվել, որ ChatGPT-ի ակտիվ օգտատերերը սկսում են կախվածություն ունենալ բոտից, իսկ նրա հասանելիությունը դադարեցնելու դեպքում արտահայտում են դուրսբերման (withdrawal) բնորոշ ախտանիշներ։ Carnegie Mellon համալսարանը և Microsoft-ն էլ, իրենց համատեղ ուսումնասիրության մեջ, արձանագրել էին, որ AI-ի ակտիվ օգտագործումը հաճախ հանգեցնում է քննադատական մտածողության ատրոֆիայի։
Նման մտահոգիչ եզրահանգումների շարքն այսքանով չի ավարտվում։ Futurism լրատվական կայքի լրագրողական հետաքննությունը պարզել է, որ որոշ օգտատերեր սկսում են ընկղմվել ChatGPT-ի հետ շփման մեջ՝ զարգացնելով անգամ հետապնդման մոլուցքներ կամ դադարեցնելով դեղորայքի ընդունումը՝ բոտի խորհրդով։
OpenAI-ն արձագանքել է այս հրապարակումներին՝ նշելով, որ իրենք շարունակում են ներդնել մեխանիզմներ, որոնք նվազեցնում են հոգեբանական ռիսկերն ու փորձում են պատշաճ արձագանքել զգայուն իրավիճակներին։
Արդյոք մենք չենք ստեղծում տեխնոլոգիա, որն ի վերջո ոչնչացնում է մտածողությունը
Այս հարցն արդեն սուր հնչում է ոչ միայն գիտական շրջանակներում, այլ նաև բիզնես աշխարհում։ Արդյո՞ք ChatGPT-ն և նման բոտերը իրականում օգնում են մեզ, թե՞ աստիճանաբար խլում են ամենաթանկ ռեսուրսը՝ մտածողությունը։ Եթե ուղեղի ակտիվության մակարդակը նվազում է անգամ մի քանի ամիս օգտագործումից հետո, ապա ինչ կլինի 5 տարի անց։
Բիզնես միջավայրում սա կարևոր ազդանշան է։ Քանի դեռ ընկերությունները ներառում են AI-ն գրեթե բոլոր գործառույթներում՝ սկսած հաճախորդների սպասարկումից մինչև բովանդակության ստեղծում, կարիք կա գնահատել ոչ միայն արդյունավետությունը, այլև մարդու մտավոր, հոգեբանական և նույնիսկ բարոյական կայունությունը։
Բիզնեսների առաջիկա մարտահրավերը՝ տեխնոլոգիայի մարսողությունն առանց ինքնաոչնչացման
Բիզնեսները պետք է մտածեն ոչ միայն արագացման, այլև ճշգրիտ ներառման մասին։ Ինչպես դեղամիջոցը կարող է բուժել միայն ճիշտ դեղաչափով, այնպես էլ արհեստական բանականությունը կարող է օգտակար լինել միայն ճիշտ կիրառման դեպքում։
Եվ հենց սա է հաջորդ սերնդի բիզնես առաջնորդների խնդիրը՝ կառուցել համակարգեր, որտեղ տեխնոլոգիան օգնում է զարգացնել մտածողությունը, այլ ոչ թե փոխարինում է նրան։ Որովհետև երբ մտածողությունը լռում է, բիզնեսը մնում է անլույս եւ խճճված ճանապարհների վրա։
Աղբյուր՝ Futurism
*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ
