2023 թվականին «Վեոլիա Ջուր» ՓԲԸ-ն, ֆրանսիական «Վեոլիա Օ Կոմպանի Ժեներալ Դեզ Օ» ընկերության հայկական դուստր ձեռնարկությունը, իր սպասարկման տարածքում արձանագրել է 69․4% ջրի կորուստ։ Այս ցուցանիշը, որը փոխանցել է Ջրային կոմիտեն, լուրջ մտահոգություններ է առաջացնում ջրային ռեսուրսների արդյունավետության և կառավարման վերաբերյալ Հայաստանում։
Ջրի կորուստների վիճակը
2016 թվականին, երբ «Վեոլիա Ջուր»-ը ստանձնեց Հայաստանի խմելու ջրի համակարգի վարձակալությունը, ջրի կորուստը գնահատվում էր 76-80%։ Ընկերության բիզնես պլանում նախատեսված էր այն նվազեցնել մինչև 64% 2023թ․, իսկ պայմանագրային կառավարման ավարտին՝ 2031թ․, նախատեսվում է նվազեցնել մինչև 46%։ Սակայն 2023թ․-ին ներկայացված 69․4% ջրի կորուստը նախատեսվածից 5․4%-ով բարձր է, ինչը պահանջում է բացատրություն և հաշվետվություն։
Պատմական համատեքստ և ընթացիկ կատարողականություն
2017 թվականին, պայմանագրի մեկնարկին, ջրի կորուստի բազիսային մեծությունը կազմում էր 81.6%, ինչը վկայում էր համակարգի վատթար վիճակի մասին։ Չնայած «Վեոլիա Ջուր»-ի հաջողություններին այն նվազեցնելու հարցում, խնդիրները դեռևս մնում են։ Ընկերության կատարողականությունը պայմանավորված է ինչպես բնական երևույթներով՝ սողանքներ Գառնիի և Արզնիի ջրատարներում, այնպես էլ ապօրինի մարդու միջամտությամբ՝ օրինակ Արզնի ձորում ապօրինի հողալցումներով։
«Վեոլիա Ջուր»-ի պարտավորությունը վարձակալության պայմանագրի 15 տարիների համար սահմանափակված է 45 մլրդ դրամի (ԱԱՀ-ն ներառյալ) պարտադիր կապիտալ աշխատանքների ծրագրով, որը նախատեսված է սպասարկման ողջ տարածքի՝ Երևանի և 45 քաղաքային բնակավայրերի և 334 գյուղական բնակավայրերի համար։ Ընկերությունը կարիք ունի մեծացնելու ներդրումները՝ բավարարվելու Երևանի աճող ջրամատակարարման պահանջները։
Քաղաքային մտահոգություններ և պայմանագրի վերանայման անհրաժեշտություն
Երևանի քաղաքապետ Տիգրան Ավինյանը արտահայտել է իր դժգոհությունը «Վեոլիա Ջուր»-ի աշխատանքից՝ հատկապես քաղաքի հեղեղումների հարցում։ Նա կարևորեց պայմանագրի վերանայումը՝ ապահովելու համար «Վեոլիա»-ի ամբողջական պատասխանատվությունը ջրամատակարարման կառավարման հարցում։ Քաղաքապետը ընդգծեց, որ անհրաժեշտ է նոր պայմանագրեր կնքել, որպեսզի համակարգի բարելավումը ավելի արագացվի։
Վեոլիայի պատասխանն ու ռազմավարական հարմարեցումները
Ի պատասխան քննադատություններին, «Վեոլիա Ջուր»-ը ընդգծել է իր ջանքերը ջրի կորուստների նվազեցման և ջրամատակարարման համակարգի բարելավման ուղղությամբ։ Ընկերությունը ներկայացրել է ֆիզիկական ջրի կորուստների 14․6% և առևտրային կորուստների 43% նվազեցման ցուցանիշներ։ Սակայն ընկերությունը ընդունել է կլիմայական փոփոխությունների և ջրաղբյուրների ջրատվության նվազման ազդեցությունը։
«Վեոլիա Ջուր»-ը առաջարկել է ներգրավել նոր ջրաղբյուրներ՝ Մաքրավանի և Արզաքան-Սոլակի աղբյուրները, և կառավարությունից պահանջել ավելի արագ ներդրումներ ջրամատակարարման համակարգում՝ կանխելու կլիմայական փոփոխությունների հետևանքները և բավարարելու ապագա ջրապահանջը։
Ապագայի տեսլականը
«Վեոլիա Ջուր», ՀՀ կառավարությունն ու շահագրգիռ այլ կողմեր շարունակում են քննարկել համապարփակ փաթեթը, որը կլուծի վերոնշյալ խնդիրները։ Ինչպես ասվում է հինշաբթի տարածած հայտարարության մեջ՝ ընկերությունը մնում է հավատարիմ իր պայմանագրային պարտավորություններին և շարունակում է ջրի կորուստների նվազեցման ուղղությամբ ամենօրյա աշխատանքները։
