Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) աշխատակազմը և Հայաստանի իշխանությունները ձեռք են բերել համաձայնություն եռամյա «Պահուստային ծրագրի» (SBA) շրջանակում չորրորդ ամփոփիչ ստուգման մասին:
Սա կարևոր քայլ է, որը կաջակցի կառավարության քաղաքականության և բարեփոխումների օրակարգին՝ նպատակ ունենալով պահպանել մակրոտնտեսական կայունությունը և խթանել բարձր ու կայուն տնտեսական աճը։
Տնտեսական աճի կանխատեսումներ
Հայաստանի տնտեսությունը պահպանել է բարձր աճի տեմպեր: 2024 թվականին նախատեսվում է ՀՆԱ-ի 6%-ոց աճ՝ պայմանավորված ներքին պահանջարկի աճով, այնուհետև 2025 թվականին աճը կնվազի 4.9%-ի:
Քաղաքականության առաջնահերթություններ
Հայաստանի կառավարությունը կենտրոնանում է մի շարք կարևոր քաղաքականության առաջնահերթությունների վրա, որոնց թվում են:
- Տնտեսական դիմակայունության բարձրացումը
- Նոր հարկային եկամուտների ներգրավումը առաջնահերթ ծախսերին օժանդակելու համար
- Ինստիտուցիոնալ դաշտի ուժեղացումը
- Աշխատանքի արտադրողականության և առևտրի դիվերսիֆիկացման խթանումը
ԱՄՀ-ի այց և համաձայնություն
ԱՄՀ թիմը, ղեկավարությամբ Իվա Պետրովայի, սեպտեմբերի 18-ից հոկտեմբերի 1-ը այցելել է Երևան՝ նպատակ ունենալով ավարտել չորրորդ ամփոփիչ ստուգումը: Պետրովան հայտարարեց, որ համաձայնություն է ձեռք բերվել քաղաքականությունների շուրջ, որոնք կաջակցեն Հայաստանի տնտեսական բարեփոխումների ծրագրին:
Այս համաձայնությունը ենթակա է ԱՄՀ-ի գործադիր խորհրդի հաստատմանը, որը նախատեսվում է դեկտեմբերի կեսին: Հաստատումը թույլ կտա ՀՀ-ին հասնել շուրջ 24.5 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (18.4 միլիոն ՓՀԻ) ֆինանսավորման, ինչն ընդհանուր առմամբ կբերի 122.7 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (92 միլիոն ՓՀԻ) հասանելիության:
Տնտեսական ակտիվության գնահատում
Հայաստանի իրական ՀՆԱ-ն 2023 թվականի առաջին կիսամյակում աճել է 6.5%-ով՝ շնորհիվ ներքին պահանջարկի: Զբաղվածությունը պահպանվել է կայուն, իսկ գնաճը սեպտեմբերի համար կազմել է 0.6%՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ:
Սակայն, ընթացիկ հաշվի պակասուրդը ընդլայնվել է՝ պայմանավորված ժամանակավոր գործոնների թուլացմանը, իսկ զբոսաշրջությունն ու դրամական փոխանցումները աստիճանաբար վերադառնում են նորմալացման: 2024 թվականի բյուջեի շրջահայաց կատարումը ցույց է տալիս, որ ընդհանուր բյուջեն ունի փոքր պակասուրդ:
Պարտքի և ֆինանսական կայունության վիճակ
Կառավարության պարտքը 2023 թվականի վերջին կազմել է ՀՆԱ-ի 48.4%, ինչը համարվում է չափավոր: Բանկային համակարգը պահպանել է ամուր կապիտալի և իրացվելիության բուֆերներ: ՀՆԱ-ի բարձր աճի տեմպերը աստիճանաբար նորմալանում են, իսկ 2024 և 2025 թվականներին ակնկալվում է աճ 6% և 4.9%-ի համապատասխանաբար:
Գնաճի և տնտեսական քաղաքականություն
Կարճաժամկետ շրջանում գնաճը ցածր կմնա, իսկ միջնաժամկետում կշնորհվի ՀՀ ԿԲ-ի գնաճի թիրախին: Այս հեռանկարի ռիսկերը ներառում են աշխարհաքաղաքական լարվածությունները, տնտեսական աճի հնարավոր նվազումը գործընկեր երկրներում, ինչպես նաև գլոբալ գների աճը:
Ավելի դրական զարգացումների դեպքում, տնտեսությունը կարող է գերազանցել սպասումները, եթե արտահանման արդյունքները բարելավվեն:
Բարեփոխումների անհրաժեշտություն
2025 թվականի բյուջեի նախագծում հաշվի են առնվել ծախսային առաջնահերթությունները՝ ներառյալ ազգային անվտանգությունը և փախստականների ինտեգրումը: Միջնաժամկետ ծախսերի առաջնահերթությունների զգուշավոր որոշում և հարկային նոր քաղաքականությունների ներդրում կլինեն անհրաժեշտ, որպեսզի պահպանվի հարկաբյուջետային կայունությունը:
Բարեփոխումների իրականացումը, որոնք ուղղված են հանրային ֆինանսների կառավարման բարելավմանը, մնում են կարևոր՝ ուղղված հարկաբյուջետային ջանքերին:
Վերաֆինանսավորման քաղաքականություն
ՀՀ կենտրոնական բանկը (ՀՀ ԿԲ) շարունակել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի աստիճանական իջեցումը՝ գնաճի թիրախին հասնելու համար: Արտաքին շոկերի դեմ պաշտպանվելու համար կարևոր է, որ երկրի ֆինանսական համակարգը մնա ճկուն:
ԱՄՀ-ի թիմը, իր շնորհակալությամբ ՀՀ իշխանություններին, մասնավոր հատվածին և միջազգային գործընկերներին, արձանագրում է արդյունավետ համագործակցություն: ԱՀՄ-ն կշարունակի աջակցել Հայաստանի տնտեսական բարեփոխումների գործընթացին և վստահեցնում է, որ շարունակական ուշադրությունը կարևոր է երկրում տնտեսական կայունության և զարգացման ապահովման համար։
