Համաշխարհային տնտեսության տագնապալի միտումները և դրանց ազդեցությունը Հայաստանի վրա Համաշխարհային տնտեսությունը ներկայումս բախվում է մի շարք խոչընդոտների, որոնք կարող են ոչ միայն ազդել գլոբալ շուկաների կայունության վրա, այլև անդրադառնալ տարածաշրջանային տնտեսությունների վրա, ներառյալ՝ Հայաստանի:

Տագնապալի միտումներ համաշխարհային տնտեսությունում

1. Գնաճի աճ և դրամական քաղաքականության խստացում Վերջին տարիներին աշխարհի տարբեր երկրներում նկատվում է գնաճի կայուն աճ, ինչի հետևանքով կենտրոնական բանկերը դիմում են տոկոսադրույքների բարձրացման: Սա բերում է ոչ միայն վարկավորման նվազմանը, այլև սպառման նվազմանը, ինչը սպառնում է տնտեսական ակտիվության դանդաղմամբ: 2. Մատակարարման շղթաների խաթարում COVID-19 համավարակից հետո սկսված մատակարարման շղթաների խնդիրները մինչ օրս չեն լուծվել: Նավթամթերքների, հումքի և պարենամթերքի ոլորտում առաջացած լոգիստիկ բարդությունները բարձրացնում են արտադրանքի գները: 3. Ուկրաինա-Ռուսաստան հակամարտության ազդեցությունը Այս հակամարտությունն առաջացրել է լուրջ ճգնաժամ էներգետիկայի ոլորտում, հատկապես Եվրոպայում: Գազի և նավթի գների կտրուկ աճը խիստ ազդեցություն է թողնում արդյունաբերական հատվածի վրա: 4. Աշխատուժի պակաս և բնակչության ծերացում Աշխարհի զարգացած երկրներում նկատվում է աշխատուժի պակաս, ինչը դանդաղեցնում է արտադրողականությունը: Այս երևույթը հատկապես տեսանելի է Եվրոպայում և Ճապոնիայում: 5. Կլիմայական փոփոխությունների ազդեցություն Բնապահպանական խնդիրները և կլիմայական աղետները, ինչպիսիք են երաշտները և ջրհեղեղները, մեծացնում են ռիսկերը պարենային անվտանգության և գյուղատնտեսության համար:

Հնարավոր ազդեցությունները Հայաստանի վրա

1. Արտահանման դժվարություններ Համաշխարհային շուկաների անկայունության պայմաններում Հայաստանի արտահանման հիմնական ուղղություններում՝ ԵԱՏՄ և ԵՄ երկրներ, կարող են առաջանալ պահանջարկի նվազման խնդիրներ: 2. Գների աճ ներքին շուկայում Միջազգային շուկայում գների տատանումները, հատկապես էներգակիրների ոլորտում, կարող են ուղղակիորեն բարձրացնել ներմուծվող ապրանքների գները Հայաստանում: 3. Փոխարժեքի անկայունություն Համաշխարհային ֆինանսական շուկաների անկայունությունը կարող է ազդել դրամի փոխարժեքի վրա, ինչը կնվազեցնի ներդրումների և սպառման մակարդակը: 4. Հումքի մատակարարման խնդիրներ Մատակարարման շղթաների խնդիրները կխոչընդոտեն արտադրական հատվածի գործունեությունը, հատկապես այնպիսի ոլորտներում, որոնք կախված են ներմուծումից:

Հնարավոր լուծումներ և քայլեր

1. Տնտեսական դիվերսիֆիկացիա Հայաստանը պետք է զարգացնի նոր արտահանման շուկաներ և խթանի տեղական արտադրությունը՝ ներմուծումից կախվածությունը նվազեցնելու համար: 2. Գյուղատնտեսության արդյունավետության բարձրացում Պարենային անվտանգության ապահովման համար կարևոր է ներդրումներ կատարել գյուղատնտեսական նոր տեխնոլոգիաների և կլիմայական պայմաններին հարմարեցված մշակաբույսերի զարգացման մեջ: 3. Ներգրավում միջազգային ներդրումների Հայաստանը կարող է օգտագործել իր ռազմավարական դիրքը և առաջարկել հատուկ արտոնություններ ներդրողներին՝ միջազգային կապիտալ ներգրավելու համար: 4. Տեխնոլոգիական առաջընթաց և նորարարություն Տեխնոլոգիաների և ստարտափ ոլորտի խթանումը կարող է դառնալ Հայաստանի տնտեսության նոր շարժիչ ուժը՝ անկախություն ապահովելով գլոբալ տնտեսական ազդեցություններից:

***

Համաշխարհային տնտեսության ներկայիս տագնապալի միտումները կարող են լուրջ մարտահրավերներ ստեղծել Հայաստանի համար: Սակայն, եթե կառավարությունն ու մասնավոր սեկտորը համատեղեն ջանքերը՝ օգտագործելով խելացի տնտեսական ռազմավարություններ, հնարավոր է զերծ մնալ գլոբալ ճգնաժամի բացասական հետևանքներից և ապահովել կայուն աճ: