Ձեր սեփական գործը սկսելուց առաջ կարևոր է հասկանալ, թե որ իրավական կարգավիճակն է ավելի նպաստավոր՝ անհատ ձեռնարկատեր (ԱՁ), թե ընկերություն (ՍՊԸ, ՓԲԸ և այլ տեսակներ)։ Յուրաքանչյուր տարբերակ ունի իր առավելություններն ու թերությունները՝ կախված հարկային, իրավական և գործառնական պայմաններից։ Այս հոդվածում համեմատում ենք այս երկու տարբերակները՝ օգնելով ձեզ ճիշտ ընտրություն կատարել։
1. Իրավական տարբերություններ
Անհատ ձեռնարկատեր (ԱՁ)
- Իրավական կարգավիճակ․ ֆիզիկական անձ է, որը գրանցվում է որպես տնտեսվարող առանց առանձին իրավաբանական անձ դառնալու։
- Պարտավորություններ․ ԱՁ-ն իր գույքով ամբողջովին պատասխանատու է իր պարտավորությունների համար։
- Կառավարման հեշտություն․ ԱՁ-ն չունի պարտադիր կանոնադրություն, բաժնետերեր կամ տնօրենների խորհուրդ, ինչը թույլ է տալիս արագ որոշումներ կայացնել։
- Գործունեության դադարեցում․ ԱՁ-ն լուծարելը համեմատաբար հեշտ է և ավելի քիչ ժամանակատար, քան ընկերության լուծարումը։
Ընկերություն (ՍՊԸ, ՓԲԸ, այլ ձևեր)
- Իրավաբանական կարգավիճակ․ ընկերությունը առանձին իրավաբանական անձ է, ինչը նշանակում է, որ այն ունի իր սեփական պարտավորությունները։
- Պարտավորություններ․ սեփականատերերը (բաժնետերերը) պատասխանատվություն են կրում միայն իրենց ներդրած կապիտալի չափով, ինչը նվազեցնում է անձնական ռիսկերը։
- Կառավարման կառուցվածք․ պահանջվում է կանոնադրություն, տնօրենների խորհուրդ (կախված ընկերության տեսակից), ինչը բարդացնում է կառավարման գործընթացը։
- Լուծարում․ ընկերության լուծարումը ավելի երկարատև և բարդ գործընթաց է, քան ԱՁ-ի գործունեության դադարեցումը։
2. Ֆինանսական համեմատություն
Հարկային տարբերություններ
ԱՁ
- Կարող է կիրառել շրջանառության հարկ, եթե շրջանառությունը չի գերազանցում սահմանված շեմը (օրինակ՝ Հայաստանում 115 մլն դրամ)։
- Հարկման համակարգը պարզ է՝ հիմնականում վճարվում են շրջանառության հարկ կամ եկամտահարկ (ըստ ընտրված ռեժիմի)։
- Եթե աշխատող չունի, ապա պարտադիր սոցիալական վճարները սահմանափակ են։
Ընկերություն (ՍՊԸ, ՓԲԸ և այլն)
- Ընդհանուր առմամբ ենթակա է շահութահարկի (օրինակ՝ 18-20% տարբեր երկրներում)։
- Աշխատակիցների դեպքում վճարվում են եկամտահարկ, սոցիալական վճարներ և այլ պարտադիր վճարներ։
- Մեծ բիզնեսների համար հարկային պլանավորումը ավելի լայն հնարավորություններ է տալիս (օրինակ՝ ծախսերի հաշվառմամբ հարկի նվազեցում)։
Ֆինանսավորման հնարավորություններ
- ԱՁ-ները հիմնականում ֆինանսավորում են իրենց գործունեությունը անձնական միջոցներով կամ բանկային վարկերով։
- Ընկերությունները կարող են ներգրավել ներդրումներ, բաժնետերեր կամ կորպորատիվ վարկեր, ինչը նրանց մեծացնում է աճի հնարավորությունները։
3. Գործառնական առավելություններ և թերություններ
| Տարբերություն | Անհատ ձեռնարկատեր (ԱՁ) | Ընկերություն (ՍՊԸ, ՓԲԸ) |
|---|---|---|
| Գրանցման պարզություն | Արագ և հեշտ | Ավելի բարդ, պահանջվում են փաստաթղթեր |
| Պարտավորությունների սահմանափակում | Անսահմանափակ՝ անձնական գույքով | Սահմանափակ՝ ներդրած կապիտալի չափով |
| Հարկային համակարգ | Ավելի պարզ, ցածր հարկեր | Ավելի բարդ, շահութահարկ և այլ վճարներ |
| Ֆինանսավորում | Սահմանափակ | Ներդրումներ, վարկեր, բաժնետերեր |
| Կառավարում | Անձնական վերահսկողություն | Բարդացված՝ կանոնադրություն, խորհուրդներ |
4. Ո՞րն է ավելի շահավետ՝ ԱՁ թե ընկերություն։
Եթե ձեր բիզնեսը փոքր է, դուք աշխատում եք միայնակ կամ փոքր թիմով, և ցանկանում եք խուսափել բարդ հարկային հաշվառման գործընթացներից, ապա ԱՁ-ն լավ տարբերակ է։ Այն ավելի հեշտ է գրանցել, հարկային բեռը փոքր է, և լուծարումը նույնպես պարզ է։
Եթե ձեր բիզնեսը ավելի մեծ է, պահանջում է ներդրումներ, աշխատակիցների վարձում, կամ ցանկանում եք նվազեցնել անձնական ֆինանսական ռիսկերը, ապա ընկերության գրանցումն ավելի նպատակահարմար է։ Այն թույլ է տալիս ավելի մեծ գործարքներ իրականացնել և ներգրավել ֆինանսավորում։
***
- Փոքր բիզնեսի համար՝ ԱՁ-ն ավելի պարզ և շահավետ է։
- Միջին և խոշոր բիզնեսի համար՝ ՍՊԸ-ն կամ ՓԲԸ-ն ավելի ապահով և երկարաժամկետ տարբերակ է։
- Եթե մտադիր եք ներդրողներ ներգրավել կամ մեծացնել ընկերությունը, ապա ընկերությունը նախընտրելի է։
Ձեր ընտրությունը պետք է հիմնվի բիզնեսի ծավալի, հարկային քաղաքականության, ֆինանսավորման աղբյուրների և ռիսկերի վրա։ Եթե ցանկանում եք նվազագույն բյուրոկրատիա, ընտրեք ԱՁ, իսկ եթե ցանկանում եք աճել և նվազեցնել անձնական պատասխանատվությունը, ընտրեք ընկերություն։
