Evocabank-ը՝ Newmag Summer Fest 2025-ի գլխավոր հովանավոր. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հոլիվուդը դատի է տվել արհեստական ​​ինտելեկտի ընկերությանը՝ առանց լիցենզիայի կերպարներ պատճենելու համար
Իսրայել-Իրան լարվածությունը հասնում է Սյունիք․ ինչ սպասել Հայաստանի տնտեսությունում. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հայաստանում կկառուցվի 500 միլիոն դոլար արժողությամբ AI գործարան
Երևանի որ վարչական շրջաններում են այսօր բնակարաններն ավելի մատչելի. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Անպտղության մակարդակը Հայաստանում հասել է 18.2%-ի
Հայաստանը 2024 թվականին արտահանել է 7.5 միլիոն լիտր կոնյակի սպիրտ
«Պարզից պարզ». ֆինանսական գրագիտությունն ԱրարատԲանկի հետ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Ովքեր են աշխարհի ամենաբարձր վարձատրվող գոլֆիստները 2025-ին. Forbes. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
2025թ.-ի հունվար-ապրիլին հեռահաղորդակցության ոլորտում հասույթը կազմել է 54․5 մլրդ դրամ
Սևանա լիճ է բաց թողնվել շուրջ 74 հազար 800 հատ իշխանի մանրաձուկ
Ինչու է Հայաստանում դոլարը բանկերից «հեռանում». մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Tabadul. Ներդրումային հնարավորություններ, որոնք հասանելի են միայն Կոնվերս Բանկի աջակցությամբ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
ՌԴ բյուջեի դեֆիցիտը հունվար-մայիս ժամանակահատվածում կազմել է 3.393 տրլն ռուբլի կամ ՀՆԱ-ի 1.5%-ը
Հայաստանում մասնագիտական ​​քոլեջների ընդունելության թիվն աճել է 11.4%-ով. ԿԳՄՍՆ
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում հացի արտադրությունը նվազել է 0.5%-ով
2025թ.-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում մսի արտադրությունն աճել է 9.3%-ով
Հայաստանի ֆուտբոլի ազգային թիմը ոչ-ոքի ավարտեց հանդիպումը Չեռնոգորիայի հետ
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում գինու արտադրությունը նվազել է 38,8%-ով
2025թ․-ի հունվար-ապրիլին Հայաստանում ցեմենտի արտադրությունը նվազել է 23․2%-ով

500 միլիոն դոլարի ԱԲ նախագիծ Հայաստանում. ինչ ռիսկեր է թաքցնում այս գործարքը

Հնս 12, 2025 18:23
42

Հայաստանի «Սթարգեյթ». 500 միլիոն դոլարի ԱԲ գործարանը, հնարավորություններ, մարտահրավերներ և ոճի հարցեր

Հայաստանը 2025 թվականի հունիսին հայտարարեց տեխնոլոգիական նոր դարաշրջանի մասին. 500 միլիոն դոլար արժողությամբ արհեստական բանականության (ԱԲ) գործարանի կառուցումը, որը կդառնա տարածաշրջանի խոշորագույն տեխնոլոգիական նախագիծը։ Նախագիծը իրականացվում է Firebird, NVIDIA և Team Group ընկերությունների ու Հայաստանի կառավարության համագործակցությամբ և նախատեսում է 2026 թվականին գործարկել հազարավոր NVIDIA Blackwell GPU-ներով հագեցած, ավելի քան 100 մեգավատտ հզորությամբ սուպերհամակարգիչ։

Այս գործարանը կդառնա հարթակ նորարարությունների, կրթության, գիտության և ձեռներեցության համար, կխթանի տեղական ու միջազգային ստարտափների զարգացումը և կապահովի գիտության ու տեխնոլոգիայի կապը։

Ինչու՞  է սա խոշոր քայլ Հայաստանի համար

  • Տեխնոլոգիական առաջնայինություն
    Հայաստանը կարող է դառնալ Հարավային Կովկասում ԱԲ նորարարությունների կենտրոն՝ ամրապնդելով իր դիրքը որպես տարածաշրջանային տեխնոհաբ։

  • Տնտեսական և աշխատաշուկայի խթան
    Նախագիծը կստեղծի բարձր տեխնոլոգիական աշխատատեղեր, կհրավիրի միջազգային ներդրողներին և կնպաստի տեղական էկոհամակարգի զարգացմանը։

  • Մասնագիտական ուսուցում և նորարարություն
    Հզոր ԱԲ կենտրոնը կդառնա գիտական հետազոտությունների, կրթության և ստարտափների հարթակ՝ զարգացնելով տեղական տաղանդը։

  • Գլոբալ համագործակցություն
    NVIDIA-ի և այլ գլոբալ ընկերությունների հետ համագործակցությունը կբարձրացնի Հայաստանի տեխնոլոգիական հեղինակությունը և կբացի նոր շուկաներ։

Մարտահրավերներ և ռիսկեր

  • Տեխնոլոգիական ենթակառուցվածքների պակաս
    Հայաստանում ավելի քան 75% ձեռնարկություններ չունեն բարձր արագության ինտերնետ, ինչը կարող է խոչընդոտել ԱԲ լուծումների արդյունավետ օգտագործմանը։

  • Մասնագետների պակաս և ուղեղային արտահոսք
    Տեխնոլոգիական ոլորտում մասնագետների պակասն ու ուղեղային արտահոսքը մեծ ռիսկ են՝ հատկապես փոքր երկրների համար։

  • Տնտեսական ռիսկեր և կախվածություն
    Տեխնոլոգիական ոլորտում մեծ ներդրումները կարող են հանգեցնել այլ ճյուղերի սակավաջան զարգացմանը և մեծացնել կախվածությունը արտաքին տեխնոլոգիաներից ու ներդրողներից։

  • Աշխատաշուկայի խնդիրներ և ավտոմատացում
    ԱԲ-ն կարող է հանգեցնել ավանդական աշխատատեղերի կորստի՝ խորացնելով սոցիալական անհավասարությունը։

  • Ալգորիթմական կողմնակալություն և էթիկա
    ԱԲ մոդելները կարող են ուժեղացնել կողմնակալությունները՝ հանգեցնելով անարդար որոշումների։

  • Գաղտնիության խախտում և անվտանգություն
    ԱԲ-ի մասշտաբային օգտագործումը մեծացնում է գաղտնիության խախտման և տվյալների չարաշահման ռիսկը։

  • Մարդկային հմտությունների թուլացում
    ԱԲ-ի չափից ավելի օգտագործումը կարող է հանգեցնել մարդկային հմտությունների, կրիտիկական մտածողության և ստեղծագործականության թուլացմանը։

  • Էթիկական և կարգավորող ռիսկեր
    ԱԲ-ի կիրառումը առաջացնում է բազմաթիվ էթիկական խնդիրներ՝ սկսած ալգորիթմների անթափանցիկությունից մինչև վնասակար բովանդակության ստեղծումը։

Ծրագրերի իրականացման «հայկական ոճը»

Հայաստանում խոշոր նախագծերի իրականացումը հաճախ բախվում է հատուկ մարտահրավերների՝ կապված պետական կառավարման ավանդույթների, մշակույթի և կառուցվածքային խնդիրների հետ։ Այս ոճը բնութագրվում է հետևյալ առանձնահատկություններով.

  • Սահմանափակ կարողություններ և դիմադրություն փոփոխություններին
    Քաղաքացիական ծառայողների մեծ մասը չունի բավարար հմտություններ՝ բարդ նորարարական ծրագրերն արդյունավետ իրականացնելու համար։ Բացի այդ, գոյություն ունի դիմադրություն փոփոխությունների նկատմամբ՝ պայմանավորված պահպանողական մշակույթով։

  • Մոռացված ղեկավարություն և կառավարում
    Շատ ծրագրերում բացակայում է հստակ ղեկավարություն և վերահսկողություն՝ պայմանավորված այն հանգամանքով, որ հաճախ չկա հստակ պատասխանատու մարմին կամ կառույց։

  • Քաղաքականությունների անհամաձայնեցվածություն
    Գոյություն ունի պետական և հատուկ ճյուղային ռազմավարությունների միջև համակարգված կապի պակաս, ինչը հանգեցնում է ծրագրերի անարդյունավետ իրականացմանը։

  • Տվյալների վրա հիմնված վերլուծության պակաս
    Նախարարություններում և պետական հաստատություններում տվյալների վերլուծության մակարդակը ցածր է, ինչը խոչընդոտում է վիճակագրորեն հիմնավորված որոշումների կայացմանը։

  • Կրթության և մասնագիտական վերապատրաստման անբավարարություն
    Ծրագրերը հաճախ անհամապատասխան են պետական ծառայողների կարիքներին, իսկ վերապատրաստումը՝ անբավարար։

ԱԲ-ն՝ ոչ միշտ դրական ազդեցություն

Արհեստական բանականությունը, ինչպես ցանկացած հզոր տեխնոլոգիա, ունի և՛ դրական, և՛ բացասական կողմեր.

  • Աշխատատեղերի կորուստ և անհավասարություն
    ԱԲ-ն կարող է հանգեցնել ավանդական աշխատատեղերի կորստի՝ մասնավորապես այն ոլորտներում, որտեղ գերակշռում են կրկնվող և ռուտինային գործընթացները։

  • Ալգորիթմական կողմնակալություն
    ԱԲ համակարգերը կարող են ժառանգել կամ ուժորացնել տվյալների մեջ եղած կողմնակալությունները՝ հանգեցնելով անարդար որոշումների։

  • Գաղտնիության խախտում և անվտանգություն
    ԱԲ-ն պահանջում է հսկայական քանակությամբ տվյալներ, ինչը մեծացնում է գաղտնիության խախտման և տվյալների չարաշահման ռիսկը։

  • Մարդկային հմտությունների թուլացում
    ԱԲ-ի չափից ավելի օգտագործումը կարող է հանգեցնել մարդկային հմտությունների, կրիտիկական մտածողության և ստեղծագործականության թուլացմանը։

  • Էթիկական և կարգավորող ռիսկեր
    ԱԲ-ի կիրառումը առաջացնում է բազմաթիվ էթիկական խնդիրներ՝ սկսած ալգորիթմների անթափանցիկությունից մինչև վնասակար բովանդակության ստեղծումը։

Համեմատություն՝ այլ երկրների հետ

Հայաստանի նախագիծը դեռևս անհամեմատ փոքր է ԱՄՆ-ի կամ Չինաստանի հետ համեմատած, սակայն կարելի է համեմատել այնպիսի երկրների հետ, ինչպիսիք են Իսրայելը, Լյուքսեմբուրգը կամ Ֆինլանդիան, որոնք ևս հիմնում են տարածաշրջանային ԱԲ կենտրոններ։
Օրինակ՝ Եվրոպայում վերջին տարիներին սկսվել է «AI Factories» նախագծերի հզոր ալիք, որտեղ յոթ երկիր կառուցում են ԱԲ-ի համար օպտիմիզացված սուպերհամակարգիչներ և հիմնում նորարարական հարթակներ։

Ինչ են ասում մասնակիցները

  • Նիկոլ Փաշինյան, Հայաստանի վարչապետ.
    «Firebird Cloud AI-ն Հայաստանի համար ամենամեծ ու ամենակարևոր տեխնոլոգիական ներդրումն է՝ “Հայաստանի Սթարգեյթը”: Այս նախագիծը կարևոր քայլ է մեր տեխնոլոգիական ոլորտն ու գլոբալ համագործակցությունները ամրապնդելու համար»։

  • Ջենսեն Հուանգ, NVIDIA-ի հիմնադիր և գլխավոր տնօրեն.
    «ԱԲ գործարանները 21-րդ դարի ենթակառուցվածք են։ Մեր համագործակցությունը Հայաստանի հետ կօգնի զարգացնելու արհեստական բանականության հիմնարար կարողությունները և ողջ տարածաշրջանում նոր հնարավորություններ կստեղծի»։

  • Ռազմիկ Հովակիմյան, Firebird-ի համահիմնադիր և գլխավոր տնօրեն.
    «Մենք կներդրումներ կկատարենք նորարարական մոդելների, ռոբոտաշինության և գիտության մեջ՝ համագործակցելով աշխարհի առաջատար համալսարանների հետ։ Սա նաև կնպաստի Հայաստանում նորարարության ոլորտում գործունեություն ծավալող սերնդի ձևավորմանը»։

***

Այսպիսով, Հայաստանը գտնվում է տեխնոլոգիական աճի կրիտիկական կետում։ 500 միլիոն դոլարի ԱԲ գործարանի նախագիծը կարող է դարձնել երկիրը տարածաշրջանային տեխնոլոգիական հանգույց, ինչպես դա արդեն տեղի է ունենում Եվրոպայի և Ասիայի մի շարք երկրներում։

Սակայն հաջողությունը կախված կլինի ոչ միայն տեխնոլոգիական ներդրումներից, այլև տեղական էկոհամակարգի զարգացման, կրթության, կառավարման և էթիկայի հարցերից։

Հայաստանը պետք է գործի որպես բաց և ճկուն համակարգ, որը կարողանա ճիշտ ժամանակին ճանաչել և վերացնել վերը նշված ռիսկերը՝ օգտագործելով ԱԲ-ի հնարավորությունները՝ հասարակության և տնտեսության օգտին։

 

*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ

 

Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար: