ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 2025 թվականի փետրվարի 28-ի դրությամբ պետական պարտքի վերաբերյալ տվյալներ, որոնք փաստում են պետական պարտքի կառուցվածքի և ծավալի էական փոփոխությունների մասին՝ ինչպես դրամային, այնպես էլ դոլարային արտահայտությամբ։
Ընդհանուր պետական պարտքը՝ շարունակական աճ
2025 թվականի փետրվարի 28-ի դրությամբ Հայաստանի հանրապետության պետական պարտքը կազմել է 5,123,331.6 միլիոն դրամ։ Սա նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի՝ 2024թ․ փետրվարի համեմատ ավել է 294,619 միլիոն դրամով, ինչը 6․1% աճ է:
Դոլարային համարժեքով՝ հաշվի առնելով ԱՄՆ դոլարի փոխարժեքը (393.26 դրամ), պետական պարտքը կազմել է 13.03 միլիարդ դոլար։ Սա նույնպես զգալի աճ է 2024 թվականի փետրվարի վերջի 11.94 միլիարդ դոլար ցուցանիշի համեմատ՝ 1.085 միլիարդ դոլարով կամ 9․1%։
Արտաքին պարտքի կրճատում՝ 4․1%-ով
Ըստ վիճակագրական կոմիտեի տվյալների՝ Հայաստանի արտաքին պետական պարտքը նվազել է՝ հասնելով 2,498,560.5 միլիոն դրամի, ինչը 105,793․1 միլիոն դրամով կամ 4․1%-ով պակաս է նախորդ տարվա համեմատ։
Արտաքին պարտքի կառուցվածքում.
-
ՀՀ կառավարության արտաքին պարտքը կազմել է 2,300,464.6 միլիոն դրամ
-
Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտքը՝ 198,095.9 միլիոն դրամ
Դոլարային արտահայտությամբ՝ արտաքին պարտքը կազմել է 6.35 միլիարդ դոլար։
Այս տվյալները վկայում են արտաքին պարտքի պլանավորված ու զուսպ կառավարման մասին՝ հնարավորինս խուսափելով արտաքին ֆինանսական կախվածության խորացումից:
Ներքին պարտքի կտրուկ աճ՝ 18%-ով
Մինչդեռ արտաքին պարտքը նվազել է, ներքին պարտքը զգալիորեն աճել է՝ կազմելով 2,624,771.1 միլիոն դրամ։ Սա 18%-ով կամ 400,412․2 միլիոն դրամով ավելի է, քան նախորդ տարվա փետրվարի ցուցանիշը։
Ներքին պարտքի կառուցվածքը հետևյալն է.
-
Պետական գանձապետական պարտատոմսեր՝ ռեզիդենտների կողմից ձեռք բերված՝
2,393,455.2 միլիոն դրամ -
Արտարժութային պետական պարտատոմսեր՝ ռեզիդենտների կողմից ձեռք բերված՝
222,505.7 միլիոն դրամ -
Ներքին երաշխիքներ՝
8,810.2 միլիոն դրամ
Դոլարով՝ ներքին պարտքի ծավալը կազմել է 6.67 միլիարդ դոլար՝ գերազանցելով արտաքին պարտքի ծավալը։ Սա ուշագրավ կառուցվածքային փոփոխություն է և կարող է վկայել ռեզիդենտների վստահության աճի, ներքին ֆինանսավորման գործիքների ակտիվ օգտագործման կամ արտաքին վարկավորման սահմանափակման մասին։
Ինչ է նշանակում այս փոփոխությունը
Պետական պարտքի աճը տնտեսական զարգացման որոշակի ցուցիչ է, սակայն պահանջում է պատասխանատու մոտեցում կառավարմանը՝ հատկապես հաշվի առնելով ներքին և արտաքին պարտքի հարաբերակցությունը։
-
Արտաքին պարտքի նվազումը կարող է մատնանշել լուրջ միջազգային ֆինանսական կախվածությունից դուրս գալու ձգտումը կամ արտաքին ֆինանսավորման սահմանափակումները։
-
Ներքին պարտքի աճը ցույց է տալիս պետության առավելապես ներքին ֆինանսավորման աղբյուրների վրա հենվելու միտումը, ինչը կարող է ուժեղացնել ֆինանսական համակարգի կայունությունը, սակայն միաժամանակ պահանջում է վերահսկել բյուջետային ծախսերի արդյունավետությունը։
-
Տարադրամի կուրսի փոփոխության ազդեցությամբ դոլարային արտահայտությամբ պարտքն աճել է ավելի բարձր տեմպով՝ 9.1%-ով, ինչն էլ լրացուցիչ ճնշում է պետական ֆինանսների վրա:
***
2025 թվականի փետրվարի դրությամբ պետական պարտքի դինամիկան վկայում է հավասարակշռված, բայց զգուշավոր քաղաքականության մասին։ Արտաքին պարտքի նվազեցումը և ներքին պարտքի աճը փոխում են պարտքային բեռի կառուցվածքը՝ շեշտը դնելով ներքին ռեսուրսների վրա։ Պետական ֆինանսների կայուն զարգացման համար կարևոր է շարունակել պարտքի կառավարման արդյունավետ ռազմավարությունը՝ ապահովելով փոխառությունների նպատակային օգտագործում և կանխելով պարտքային բեռի չափից դուրս ավելացումը։
