Թրամփը սպառնում է Չինաստանին 100% մաքսատուրքերով. ինչու է ԱՄՆ-ն կրկին թիրախավորում Չինաստանին

Նոր լարվածություն՝ հազվագյուտ մետաղների ֆոնին

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը սպառնում է Չինաստանին նոր՝ 100% մաքսատուրքերով՝ մեղադրելով Պեկինին «շատ թշնամական» գործողության մեջ. ըստ նրա՝ Չինաստանը սահմանափակում է հազվագյուտ մետաղների արտահանումը, որոնք խիստ անհրաժեշտ են ամերիկյան արդյունաբերության համար։ Այս սպառնալիքը կարող է իրագործվել արդեն նոյեմբերի 1-ից կամ նույնիսկ դրանից շուտ։

Հազվագյուտ հողային մետաղները՝ ընդհանուր 17 տարր, կենսական նշանակություն ունեն ժամանակակից տեխնոլոգիաների արտադրության համար՝ սկսած էլեկտրական մեքենաներից մինչև ռազմական և ավիացիոն տեխնիկա։ Չինաստանը մնում է այս ոլորտում աշխարհի առաջատարը՝ ապահովելով մշակված մետաղների և մագնիսների ավելի քան 90%-ը։

Վերջին շաբաթներին Չինաստանը ընդլայնել է իր վերահսկողությունը այս մատակարարումների նկատմամբ՝ նոր տարրեր ավելացնելով արտահանման սահմանափակման ցուցակին։ Սա մի քայլ է, որն արդեն իսկ բորբոքել է աշխարհում մատակարարման շղթան և խուճապ է առաջացրել ԱՄՆ-ում։

Վերջին սպառնալիքի հետևանքները՝ շուկաների արձագանքը

Թրամփի հայտարարությունը խորը ազդեցություն է թողել ֆինանսական շուկաների վրա։ S&P 500 ինդեքսը կտրուկ նվազել է 2.7%-ով՝ ապրիլից ի վեր իր ամենամեծ անկումն արձանագրելով։ Dow Jones-ը կորցրել է 1.9%, իսկ Nasdaq Composite-ը՝ 3.6%։

Ստիպված է եղել արձագանքել նաև տեխնոլոգիական հսկա Nvidia-ն, որը համարվում է աշխարհի ամենաթանկարժեք բորսայական ընկերություններից մեկը։ Նրա բաժնետոմսերը նվազել են գրեթե 5%-ով՝ արտացոլելով ներդրողների լուրջ մտահոգությունները մատակարարման հնարավոր խնդիրների վերաբերյալ։

Լոնդոնում FTSE 100-ը նույնպես նվազել է՝ 0.9%-ով՝ ցույց տալով, որ ԱՄՆ-Չինաստան նոր լարվածությունը բացասաբար է անդրադառնում նաև գլոբալ շուկաների վրա։

Թրամփի տոնայնության փոփոխությունը. նորից հակամարտության ուղի՞

Թեպետ ամռանը Վաշինգտոնն ու Պեկինը դիվանագիտական մոտեցում էին ցուցաբերել՝ հանգելով մաքսատուրքերի նվազեցման համաձայնագրի, Թրամփի վերջին հայտարարությունները վկայում են այդ պրոցեսի սառեցման մասին։ Նա ընդգծել է, որ «գուցե ժամանակն է» լրացուցիչ խիստ քայլերի՝ այդ թվում՝ ծրագրային ապահովման արտահանման վերահսկողության սահմանման։

Ավելին, Թրամփը հայտարարել է, որ այս ամսվա վերջին նախատեսված հանդիպումը Չինաստանի նախագահի հետ Հարավային Կորեայում կարող է չկայանալ, քանի որ «կարծես թե որևէ պատճառ չկա»։

Նա Պեկինին մեղադրել է «գերի պահելու» աշխարհին մագնիսների և հազվագյուտ տարրերի միջոցով՝ դա որակելով որպես «չարագործ և թշնամական» քայլ։ Սակայն նաև նշել է, որ ԱՄՆ-ն ևս ունի մենաշնորհային դիրքեր, որոնք «ավելի ուժեղ են, քան Չինաստանը»։

Մաքսատուրքերի ազդեցությունը տնտեսության վրա

Թրամփը պնդում է, որ բարձր մաքսատուրքերը կարող են ամրապնդել ԱՄՆ տնտեսությունը և ապահովել դաշնային եկամուտների աճ։ Նա հատկապես ընդգծում է, որ նման քայլերն անհրաժեշտ են պաշտպանելու ԱՄՆ-ի արդյունաբերական շահերը։

Սակայն փորձագետներն ու տնտեսագետները զգուշացնում են՝ մաքսատուրքերը հաճախ փոխանցվում են սպառողներին՝ առաջացնելով գների աճ և վնասելով գնելունակությունը։ Թրամփն ինքը հաճախ հերքում է ԱՄՆ-ում գնաճի առկայությունը, թեև վիճակագրական տվյալներն այլ բան են ցույց տալիս։

Ինչու է կարևոր հազվագյուտ մետաղների վերահսկողությունը

Չինաստանի կողմից արտահանման սահմանափակումները վերաբերում են ոչ միայն հումքին, այլ նաև մշակված մագնիսներին, որոնք օգտագործվում են էլեկտրական շարժիչներում, ռազմական տեխնոլոգիաներում և արհեստական ինտելեկտի համակարգերում։ Ապրիլին տեղի ունեցած նման վերահսկողության ընդլայնումը արդեն իսկ հանգեցրել էր մատակարարման շուկայում խախտումների, որոնք շտկվել էին դիվանագիտական բանակցություններով։

Պեկինի նոր սահմանափակումները ոչ միայն տնտեսական քայլ են, այլև ռազմավարական՝ պայմանավորված համաշխարհային տեխնոլոգիական մրցակցության խորացմամբ։

***

Թրամփի սպառնալիքը Չինաստանի նկատմամբ նոր 100% մաքսատուրքերի մասին լուրջ ազդանշան է՝ առևտրային լարվածության նոր փուլի մեկնարկի։ Դա կարող է նշանակել թե՛ տեխնոլոգիական մատակարարման շղթայի նոր խախտումներ, թե՛ գնաճի ռիսկեր սպառողների համար, թե՛ աշխարհաքաղաքական լարվածության խորացում երկու գերտերությունների միջև։