Կենսաթոշակների շուրջ քննարկումներ. արդյո՞ք հետվճարի համակարգը բավարար է տարեցների կարիքների համար

Տնտեսագետը շեշտում է, որ թոշակառուների ծախսերը միայն սննդով չեն սահմանափակվում։

Վերջին օրերին հանրային քննարկումների կենտրոնում է կենսաթոշակների բարձրացման և գործող հետվճարի մեխանիզմի արդյունավետության հարցը։ Սոցիալական ոլորտը ղեկավարող գերատեսչությունը հայտարարում է, որ կենսաթոշակների զգալի բարձրացումը կարող է մեծ բյուջետային բեռ առաջացնել, այդ պատճառով ներկայում շարունակում է գործել հետվճարի համակարգը։

Տնտեսագետ Հրայր Կամենդատյանը մի շարք գործառնական խնդիրներ է նշել։ Նրա դիտարկմամբ՝ այն թոշակառուները, ովքեր առողջական վիճակի կամ շարժունակության սահմանափակումների պատճառով չեն կարող դուրս գալ տնից, փաստացի չեն կարող օգտվել հետվճարից։ Օրինակ՝ միջքաղաքային ավտոբուսներում ներկայում անկանխիկ վճարումներ չեն ընդունվում, ինչն անմիջապես սահմանափակում է հետվճարի հնարավորությունը։

Տնտեսագետը շեշտում է, որ թոշակառուների ծախսերը միայն սննդով չեն սահմանափակվում։ Նրանք վճարում են տրանսպորտի, կոմունալների և այլ ծառայությունների համար, որոնք հետվճարի համակարգում լիարժեք ընդգրկված չեն։ Նրա հաշվարկներով՝ անգամ այն դեպքում, երբ թոշակի ամբողջ 50 000 դրամը ծախսվում է անկանխիկ եղանակով և ստացվում է առավելագույն հետվճար, ընդհանուր եկամուտը չի հասնում սպառողական նվազագույն զամբյուղի արժեքին։ Նրա խոսքով՝ այդ նվազագույն զամբյուղը շուրջ 10 000 դրամով ավելի բարձր է, քան հետվճարով ստացվող հնարավոր եկամուտը՝ մոտ 60 000 դրամ։

Կամենդատյանը նաև հիշեցնում է, որ հետվճարի համակարգի ֆինանսավորումը միշտ չէ, որ եղել է սահուն։ 2024 թվականի սեպտեմբերին պարզվել է, որ հոկտեմբեր–նոյեմբեր ամիսների համար բյուջեում բավարար գումար չկա։ Խնդրի լուծման համար կառավարությունն ավելացրել է 3 մլրդ 120 մլն դրամ, որպեսզի ապահովվի հետվճարումների շարունակականությունը։