Հայաստանը ստանում է նոր ֆինանսական աջակցություն՝ տնտեսական կայունության զարգացման համար

Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) աշխատակազմը և Հայաստանի իշխանությունները ձեռք են բերել համաձայնություն եռամյա «Պահուստային ծրագրի» (SBA) շրջանակում չորրորդ ամփոփիչ ստուգման մասին: Սա կարևոր քայլ է, որը կաջակցի կառավարության քաղաքականության և բարեփոխումների օրակարգին՝ նպատակ ունենալով պահպանել մակրոտնտեսական կայունությունը և խթանել բարձր ու կայուն տնտեսական աճը։ Տնտեսական աճի կանխատեսումներ Հայաստանի տնտեսությունը պահպանել է բարձր աճի տեմպեր: 2024 թվականին նախատեսվում է ՀՆԱ-ի 6%-ոց աճ՝ պայմանավորված ներքին պահանջարկի աճով, այնուհետև 2025 թվականին աճը կնվազի 4.9%-ի: Քաղաքականության առաջնահերթություններ Հայաստանի կառավարությունը կենտրոնանում է մի շարք կարևոր քաղաքականության առաջնահերթությունների վրա, որոնց թվում են:

• Տնտեսական դիմակայունության բարձրացումը
• Նոր հարկային եկամուտների ներգրավումը առաջնահերթ ծախսերին օժանդակելու համար
• Ինստիտուցիոնալ դաշտի ուժեղացումը
• Աշխատանքի արտադրողականության և առևտրի դիվերսիֆիկացման խթանումը

ԱՄՀ-ի այց և համաձայնություն ԱՄՀ թիմը, ղեկավարությամբ Իվա Պետրովայի, սեպտեմբերի 18-ից հոկտեմբերի 1-ը այցելել է Երևան՝ նպատակ ունենալով ավարտել չորրորդ ամփոփիչ ստուգումը: Պետրովան հայտարարեց, որ համաձայնություն է ձեռք բերվել քաղաքականությունների շուրջ, որոնք կաջակցեն Հայաստանի տնտեսական բարեփոխումների ծրագրին: Այս համաձայնությունը ենթակա է ԱՄՀ-ի գործադիր խորհրդի հաստատմանը, որը նախատեսվում է դեկտեմբերի կեսին: Հաստատումը թույլ կտա ՀՀ-ին հասնել շուրջ 24.5 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (18.4 միլիոն ՓՀԻ) ֆինանսավորման, ինչն ընդհանուր առմամբ կբերի 122.7 միլիոն ԱՄՆ դոլարի (92 միլիոն ՓՀԻ) հասանելիության: Տնտեսական ակտիվության գնահատում Հայաստանի իրական ՀՆԱ-ն 2023 թվականի առաջին կիսամյակում աճել է 6.5%-ով՝ շնորհիվ ներքին պահանջարկի: Զբաղվածությունը պահպանվել է կայուն, իսկ գնաճը սեպտեմբերի համար կազմել է 0.6%՝ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Սակայն, ընթացիկ հաշվի պակասուրդը ընդլայնվել է՝ պայմանավորված ժամանակավոր գործոնների թուլացմանը, իսկ զբոսաշրջությունն ու դրամական փոխանցումները աստիճանաբար վերադառնում են նորմալացման: 2024 թվականի բյուջեի շրջահայաց կատարումը ցույց է տալիս, որ ընդհանուր բյուջեն ունի փոքր պակասուրդ: Պարտքի և ֆինանսական կայունության վիճակ Կառավարության պարտքը 2023 թվականի վերջին կազմել է ՀՆԱ-ի 48.4%, ինչը համարվում է չափավոր: Բանկային համակարգը պահպանել է ամուր կապիտալի և իրացվելիության բուֆերներ: ՀՆԱ-ի բարձր աճի տեմպերը աստիճանաբար նորմալանում են, իսկ 2024 և 2025 թվականներին ակնկալվում է աճ 6% և 4.9%-ի համապատասխանաբար: Գնաճի և տնտեսական քաղաքականություն Կարճաժամկետ շրջանում գնաճը ցածր կմնա, իսկ միջնաժամկետում կշնորհվի ՀՀ ԿԲ-ի գնաճի թիրախին: Այս հեռանկարի ռիսկերը ներառում են աշխարհաքաղաքական լարվածությունները, տնտեսական աճի հնարավոր նվազումը գործընկեր երկրներում, ինչպես նաև գլոբալ գների աճը: Ավելի դրական զարգացումների դեպքում, տնտեսությունը կարող է գերազանցել սպասումները, եթե արտահանման արդյունքները բարելավվեն: Բարեփոխումների անհրաժեշտություն 2025 թվականի բյուջեի նախագծում հաշվի են առնվել ծախսային առաջնահերթությունները՝ ներառյալ ազգային անվտանգությունը և փախստականների ինտեգրումը: Միջնաժամկետ ծախսերի առաջնահերթությունների զգուշավոր որոշում և հարկային նոր քաղաքականությունների ներդրում կլինեն անհրաժեշտ, որպեսզի պահպանվի հարկաբյուջետային կայունությունը: Բարեփոխումների իրականացումը, որոնք ուղղված են հանրային ֆինանսների կառավարման բարելավմանը, մնում են կարևոր՝ ուղղված հարկաբյուջետային ջանքերին: Վերաֆինանսավորման քաղաքականություն ՀՀ կենտրոնական բանկը (ՀՀ ԿԲ) շարունակել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքի աստիճանական իջեցումը՝ գնաճի թիրախին հասնելու համար: Արտաքին շոկերի դեմ պաշտպանվելու համար կարևոր է, որ երկրի ֆինանսական համակարգը մնա ճկուն: ԱՄՀ-ի թիմը, իր շնորհակալությամբ ՀՀ իշխանություններին, մասնավոր հատվածին և միջազգային գործընկերներին, արձանագրում է արդյունավետ համագործակցություն: ԱՀՄ-ն կշարունակի աջակցել Հայաստանի տնտեսական բարեփոխումների գործընթացին և վստահեցնում է, որ շարունակական ուշադրությունը կարևոր է երկրում տնտեսական կայունության և զարգացման ապահովման համար։ IMF