2024 թվականի օգոստոսին Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի եկամուտը կազմել է 175,392․4 մլն ՀՀ դրամ, որն ամբողջությամբ գոյացել է հարկերից ու տուրքերից։ Այս տվյալները վկայում են ինչպես դրական աճի, այնպես էլ որոշակի նվազումների մասին տարբեր հարկատեսակներում։ Եկեք դիտարկենք դրանցից յուրաքանչյուրի ցուցանիշները և առանձնահատկությունները։
ԱԱՀ և եկամտային հարկը՝ հիմնական աճի մղիչ ուժերը
Ավելացված արժեքի հարկի (ԱԱՀ) ցուցանիշները 2023 թվականի համադրելի ցուցանիշների համեմատ աճել են 2.9%-ով, կազմելով 65,585․5 մլն ՀՀ դրամ։ Այս աճը նշում է, որ ԱԱՀ-ն շարունակում է մնալ հիմնական մուտքերի աղբյուրներից մեկը՝ կայուն ազդեցությամբ պետական բյուջեի վրա։
Եկամտային հարկի ծավալները նույնպես զգալի աճ են գրանցել՝ 20․9% աճով և կազմելով 57,955․3 մլն ՀՀ դրամ։ Աճող աշխատավարձերի և զբաղվածության աճի ֆոնը նպաստում է այս հարկատեսակի եկամուտների բարձրացմանը։
Շահութահարկի և մաքսատուրքի նվազումները
Չնայած աճող տնտեսական ցուցանիշներին, որոշ ոլորտներում նկատվում են նվազումներ։ Մասնավորապես, շահութահարկի ծավալներն անկում են ապրել 15․4%-ով և կազմել 2,148․2 մլն ՀՀ դրամ։ Սա կարող է պայմանավորված լինել ինչպես շահութաբերության նվազման, այնպես էլ որոշակի գործարարների շահույթների նվազման գործոններով։
Մաքսատուրքի ծավալներն այս ամսում նվազել են 9․9%-ով՝ հասնելով 6,228․8 մլն ՀՀ դրամի։ Հավանական է, որ ներմուծման և արտահանման ծավալների փոփոխությունները նպաստել են այս տուրքի նվազմանը։
Ակցիզային հարկը՝ բարձրանալու փուլում
Ակցիզային հարկի ծավալներն աճել են 18%-ով և կազմել 15,621․5 մլն ՀՀ դրամ։ Այս աճը կարող է պայմանավորված լինել մեծ պահանջարկ ունեցող ապրանքների, մասնավորապես՝ ալկոհոլի և ծխախոտի շուկայի ակտիվացմամբ։
Բնապահպանական վճարների և շրջանառության հարկի ակնհայտ աճը
Բնապահպանական և բնօգտագործման վճարները աճել են 40․1%-ով՝ կազմելով 3,340․5 մլն ՀՀ դրամ։ Սա վկայում է այն մասին, որ էկոլոգիական գործունեության և բնօգտագործման նկատմամբ վերահսկողությունը խստացվել է, ինչը կարևոր քայլ է երկրի բնապահպանական պաշտպանության համար։
Նույնիսկ ավելի նկատելի է շրջանառության հարկի աճը, որը 2024 թվականի օգոստոսին կազմել է 30․7%-ով ավել՝ հասնելով 1,395․2 մլն ՀՀ դրամի։ Այս աճը կարող է կապված լինել մանր և միջին բիզնեսների շրջանառության ծավալների աճի հետ։
Պետական տուրքեր և սոցիալական վճարումներ
Պետական տուրքերի ծավալներն աճել են 12․2%-ով՝ կազմելով 7,364․6 մլն ՀՀ դրամ, ինչը ցույց է տալիս վարչական ծառայությունների և լիցենզիաների ակտիվությունը։
Սոցիալական վճարումների ծավալներն աճել են 13․9%-ով և կազմել 8,755․9 մլն ՀՀ դրամ, ինչը լավ ցուցանիշ է զբաղվածության և աշխատավարձերի ոլորտում։
Հարկերի գերավճարների նվազում
Անցումային գերավճարների ցուցանիշը կազմել է -0․8 մլն ՀՀ դրամ, ինչը նվազման միտում է։ Սա հավանական է, որ պայմանավորված է հարկային համակարգի արդյունավետության և վերահսկողության բարձրացմամբ։
Եզրակացություն
ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտների աճը 2024 թվականի օգոստոսին վկայում է տնտեսական որոշ ոլորտներում նկատվող դրական փոփոխությունների մասին։ Միաժամանակ որոշ ոլորտներում նկատվում են նվազման միտումներ։
