2024-ին Հայաստանը լոգիստիկայի գլոբալ ինդեքսում զբաղեցրեց 19-րդ տեղը, Ռուսաստանի փոխանցումների մեծ մասը ուղղվեց Հայաստան, իսկ Համաշխարհային բանկը կանխատեսեց տնտեսական աճի դանդաղում։ ԵՄ-ն սահմանեց մարդասիրական բյուջե, արտահանումը դեպի ԵՄ 14 երկիր աճեց, և ներդրվեց անապահովության նոր գնահատման համակարգ։ Հոդվածում կքննարկենք այս և այլ զարգացումների ազդեցությունը։
1. Հայաստանը՝ լոգիստիկայի ցուցանիշով աշխարհի 19-րդ տեղում
2024 թվականի լոգիստիկ կատարողականի ինդեքսի տվյալները Հայաստանը World Population Review-ի կողմից հրապարակված 2024 թվականի լոգիստիկ կատարողականի ինդեքսում զբաղեցրել է 19-րդ տեղը՝ ստանալով 2.5 միավոր։ Այս ցուցանիշը կիսում են նաև մի քանի այլ երկրներ։ Առաջին տեղում Սինգապուրն է՝ 4.3 միավորով, իսկ երկրորդ և երրորդ տեղերը զբաղեցնում են Գերմանիան և Նիդեռլանդները՝ համապատասխանաբար 4.2 և 4.1 միավորներով։
Լոգիստիկ կատարողականի ինդեքսը հիմնվում է վեց հիմնական գործոնների վրա, այդ թվում՝ մաքսային արդյունավետության, ենթակառուցվածքի որակի, միջազգային բեռնափոխադրումների հուսալիության, լոգիստիկ կարողությունների, հետևողականության և ժամանակին լինելու վրա։ Այս ցուցանիշը համարվում է կարևոր գործիք՝ երկրների լոգիստիկ համակարգերի համեմատական վերլուծության համար։
2. Ռուսաստանից փոխանցումների մեծ մասը՝ Հայաստան
Միջազգային փոխանցումների նոր դինամիկան
Ռուսաստանից ֆիզիկական անձանց կատարած միջազգային դրամական փոխանցումների ավելի քան 90%-ը ուղղվում է Հայաստան, Բելառուս, Ղազախստան, Տաջիկստան և Ուզբեկստան։ Այս փոխանցումների մեծ մասը իրականացվում է արագ վճարման համակարգերի միջոցով, որոնք շարունակում են ընդլայնել իրենց մատուցած ծառայությունների հասանելիությունը։
Արագ վճարումների համակարգով այժմ փոխանցումներ ընդունելու հնարավորություն ունեն առնվազն 50 արտասահմանյան բանկեր։ Ռուսաստանից փոխանցումների մեծ մասը կատարվում է ըստ հեռախոսահամարի՝ համակարգը դարձնելով առավել հարմար և հասանելի օգտատերերի համար։
3. Համաշխարհային բանկի կանխատեսումները Հայաստանի տնտեսության համար
Տնտեսական աճի դանդաղում
Համաշխարհային բանկը կանխատեսում է, որ 2025 թվականին Հայաստանի տնտեսական աճը կկազմի 5%, իսկ 2026 թվականին՝ 4.6%։ 2024 թվականի համեմատությամբ, որտեղ ակնկալվում է ավելի բարձր աճ, այս դանդաղումը պայմանավորված է տարածաշրջանային և գլոբալ տնտեսական մարտահրավերներով։
Հարավային Կովկասում տնտեսական աճը 2025 թվականին կկազմի 3.9%՝ դանդաղելով 2024 թվականի ցուցանիշների համեմատ։ Համաշխարհային բանկը խորհուրդ է տալիս Հայաստանին ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել ներդրումային միջավայրի բարելավմանը և արտաքին շուկաների հետ ինտեգրման բարձրացմանը։
4. Թրամփի մեմքոինների հաջողությունը
Մեմքոինների ռեկորդային վաճառքը
ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի կողմից թողարկված մեմքոինները մեկ օրվա ընթացքում վաճառվել են 11 մլրդ դոլարի չափով։ Այս նորարարությունը կրիպտոարժույթների շուկայում մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել։
Դրանից հետո Մելանիա Թրամփը նույնպես թողարկել է սեփական մեմքոինը, որը ներկայում կարելի է գնել ընդամենը 0.03 դոլարով։ Թրամփերի մեմքոինների հաջողությունը ցույց է տալիս, որ կրիպտոարժույթների հանդեպ հետաքրքրությունը չի նվազում։
5. Apple-ի բաժնետոմսերի անկումը և սմարթֆոնների շուկան Չինաստանում
Չինական շուկայի դինամիկան
2024 թվականին Apple-ի բաժնետոմսերն արձանագրել են 4% անկում։ Չինաստանում Apple-ը սմարթֆոնների վաճառքի շուկայում երրորդ տեղում է՝ զիջելով Vivo-ին (17%) և Huawei-ին (16%)։ iPhone-ները Չինաստանում ընդհանուր սմարթֆոնների վաճառքի 15%-ն են։
Չինական շուկան շարունակում է մնալ մրցակցային, և Apple-ը բախվում է տեղական բրենդների աճող մրցակցությանը։
6. Եվրոգոտու սպառողական գների աճը
Գնաճի տեմպերը Եվրոպայում
2024 թվականի դեկտեմբերին եվրոգոտու երկրներում սպառողական գները տարեկան կտրվածքով աճել են 2.4%-ով։ Ամենացածր գնաճը գրանցվել է Իռլանդիայում (1%) և Իտալիայում (1.4%), իսկ ամենաբարձրը՝ Խորվաթիայում (4.5%)։
Գնաճի տարբերությունը պայմանավորված է երկրների տնտեսական տարբեր քաղաքականություններով և մատակարարման շղթաների վիճակով։
7. Սոցիալական բարեփոխումներ՝ Սյունիքում և Կոտայքում
Անապահովության գնահատման նոր համակարգը
Սյունիքի և Կոտայքի մարզերում ներդրվում է ընտանիքի անապահովության գնահատման նոր համակարգ։ Այս բարեփոխումը նախաձեռնվել է ԱՍՀ նախարարության Միասնական սոցիալական ծառայության և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի աջակցությամբ։
Համակարգի նպատակն է ծայրահեղ աղքատության դեմ պայքարը և երեխաների ու նրանց ընտանիքների համար կրթական, առողջապահական և այլ ծառայությունների հասանելիության բարելավումը։
8. Հայաստանից արտահանման ավելացում ԵՄ երկրներ
Արտահանման նոր դինամիկան
Հայաստանից արտահանումը 2024 թվականին աճել է ԵՄ 14 երկրներ, ներառյալ Ֆրանսիա, Իտալիա, Բելգիա և Ավստրիա։ Միևնույն ժամանակ, արտահանումը նվազել է 13 այլ երկիր։
Էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը նշել է, որ այս տվյալները ցույց են տալիս Հայաստանի արտահանման նոր հնարավորություններ ԵՄ շուկայում։
9. ԵՄ-ի մարդասիրական բյուջեն 2025 թվականին
Աջակցության բաշխումը տարածաշրջաններում
ԵՄ-ն 2025 թվականին սահմանել է 1.9 միլիարդ եվրո մարդասիրական օգնության բյուջե։ Ուկրաինային կտրամադրվի 140 միլիոն եվրո, Մոլդովային՝ 8 միլիոն եվրո, իսկ Հարավային Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի համար նախատեսված է 5 միլիոն եվրո։
Այս բյուջեն ուղղված է գլոբալ մարդասիրական մարտահրավերների հաղթահարմանը։
