ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը պաշտոնապես հայտարարեց մի շարք կարևորագույն պաշտոններում իր դաշնակիցների նշանակման մասին՝ նպատակ ունենալով կառավարության կառուցվածքը և քաղաքականությունը փոփոխությունների ենթարկել։
Այս նոր պաշտոնակատարներից հատկապես առանձնանում են թոքշոուի հաղորդավար Փիթ Հեգսեթը՝ պաշտպանության նախարարի պաշտոնում, և ազգային հետախուզության նախկին տնօրեն Ջոն Ռաթքլիֆը՝ ԿՀՎ ղեկավարի պաշտոնում։ Իսկ Իլոն Մասկը և Վիվեկ Ռամասվամին՝ հանրապետականների նախկին թեկնածուն, պատասխանատվություն են ստանձնելու նորաստեղծ կառավարության արդյունավետության նախարարությունում՝ «կամավոր հիմունքներով»՝ նպատակ ունենալով բյուջետային ծախսերի կրճատման և պետական կառավարման օպտիմալացման նոր լուծումներ մշակել։
Իլոն Մասկը, որը երկար ժամանակ հանդես է եկել կառավարության չափի կրճատման օգտին, ծրագրում է զգալիորեն կրճատել դաշնային բյուջեն։ Հոկտեմբերին լրագրող Թակեր Կառլսոնին տված հարցազրույցում նա նշել էր, որ դաշնային կառավարության ավելի քան 400 բաժիններից և գերատեսչություններից կարելի է պահպանել ընդամենը 99-ը։ Այս գաղափարը՝ գերատեսչությունների կրճատման վերաբերյալ, Մասկի և Ռամասվամիի կողմից ուղղված է 2026 թվականի հուլիսի 4-ին՝ ԱՄՆ-ի 250-ամյակի նախօրեին, դաշնային բյուջեի օպտիմալացման ծրագրի ավարտին։
Դոնալդ Թրամփի՝ պաշտպանության նախարարի թեկնածու Փիթ Հեգսեթն իր մարտական փորձով ու գաղափարական համարձակությամբ հայտնի դեմք է, ով ծառայել է Կուբայում, Իրաքում և Աֆղանստանում՝ 2004-ից 2012 թվականներին։ Նրա արտաքին քաղաքական հայացքները համահունչ են հանրապետական ավանդական մոտեցումներին՝ ընդգծելով ամերիկյան բանակի ներսում ձախ գաղափարախոսության ազդեցությունը նվազեցնելու և Իսրայելի հետ դաշնակցությունը սերտացնելու նպատակները։ Բացի այդ, Հեգսեթը, հանրային ելույթներում պարբերաբար անդրադառնում է Ռուսաստանին, Չինաստանին և ԿԺԴՀ-ին՝ «չարիքի նոր առանցք» բնորոշմամբ, ընդգծելով այս երկրների հետ ԱՄՆ-ի հակամարտող դիրքորոշումը։
ԿՀՎ տնօրեն նշանակված Ջոն Ռաթքլիֆը, ով նախկինում աշխատել է որպես ազգային հետախուզության համակարգող, քաղաքականության շրջանակում հայտնի է որպես Չինաստանի հանդեպ կոշտ դիրքորոշման ջատագով։ Ռաթքլիֆն այս պաշտոնում աշխատել է Թրամփի առաջին նախագահության օրոք և հաճախ հանդես է եկել ԱՄՆ հետախուզական գործակալությունների կենտրոնացման օգտին։ Fox-ի եթերում նա 2023-ի փետրվարին քննադատել էր ԱՄՆ վարչակազմի՝ Ուկրաինայի հակամարտության ոլորտում կենտրոնացված լինելը։
Թրամփը, ձևավորելով իր թիմը, առանձնակի ուշադրություն է դարձնում հավատարիմ դաշնակիցների ընտրությանը՝ նպատակ ունենալով խուսափել առաջին ժամկետում ունեցած սխալներից, երբ նրա նշանակվածների մի մասն իրեն ընդդիմացել է որոշ դեպքերում։ Սենատի կողմից հաստատում պահանջող պաշտոնները՝ ներառյալ Հեգսեթի և Ռաթքլիֆի նշանակումները, կարող են դեռևս արգելքների հանդիպել։ Սենատի որոշ հանրապետական սենատորներ՝ Լիզա Մուրկովսկին, Թոմ Թիլիսը և Թոդ Յանգը, հրապարակավ տարակուսել են այս նշանակումների վերաբերյալ, սակայն դեմ արտահայտվելու մասին չեն հայտարարել։
Հնարավոր է, որ նորաստեղծ նախարարությունը բախվի ներքին դիմադրության՝ բյուջեների և ռեսուրսների համար ընթացող մրցակցության պատճառով։ Ալեքսեյ Նաումովի կարծիքով՝ Մասկի և Ռամասվամիի տանդեմի ճանապարհին բախումներ կարող են առաջանալ՝ երկուսի միջև ազդեցության մեծացման պայքարի հետևանքով, ինչը խոչընդոտում է նախարարության արդյունավետ աշխատանքին։ Բացի այդ, փորձագետները հիշեցնում են Ռոնալդ Ռեյգանի օրոք ստեղծված Գրեյսի հանձնաժողովի փորձը, որը նույնպես ուղղված էր դաշնային կառավարության ծախսերի կրճատմանը, բայց որից շատ ծրագրեր մնացին անավարտ։
Քաղաքական ընդդիմության արձագանքը
Հանրապետականները դեմոկրատների հետ միասին նույնպես հնարավոր է հանդիպեն դժվարությունների՝ կատարելու Մասկի հանձնարարականները, քանի որ ամերիկյան կառավարության ներսում մշտապես պայքար է ընթանում բյուջեների և աշխատատեղերի պահպանման համար այն գերատեսչություններում, որոնք ունեն ոչ միայն շահեր, այլև իրենց պաշտպանելու ուժ։ Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի դոցենտ Գրիգորի Յարիգինը նշում է, որ բյուրոկրատիան կարող է դանդաղեցնել կամ խոչընդոտել Մասկի և Ռամասվամիի ծրագրերի իրականացումը, քանի որ պետական կառավարման համակարգը դիմադրելու է իր չափերի և որոշումների ընդունման գործընթացի կրճատմանը։
Սենատի դիրքորոշումը՝ նշանակումների հաստատման հարցում
Հեգսեթի և Ռաթքլիֆի պաշտոնները պաշտոնապես հաստատելու համար անհրաժեշտ է Սենատի քվեարկությունը, որն իր աջակցությունը կտա միայն մեծամասնության ձայների միջոցով։ 2025 թվականի հունվարից հանրապետականները կունենան Սենատում մեծամասնություն, ինչը, ըստ The Hill-ի, հնարավոր է արագացնի նշանակումների հաստատման գործընթացը։ Սենատի թեկնածուների հաստատման գործընթացը կարող է դառնալ որոշիչ գործոն Թրամփի վարչակազմի արդյունավետության համար։
Թրամփի քաղաքական թիմը նպատակ ունի արմատապես փոխել ԱՄՆ կառավարության գործողությունները՝ կենտրոնանալով բյուջեի ծախսերի կրճատման, ռազմական ուժի և անվտանգության պաշտպանության վրա։ Մասկի և Ռամասվամիի ղեկավարած նորաստեղծ նախարարությունը, որում նրանք կաշխատեն անկախ պետության մյուս գերատեսչություններից, հետապնդում է նոր մոտեցում՝ հիմնված բյուջեի ծախսերի օպտիմալացման վրա։
Աղբյուր՝ Ведомости
