Հայաստանի Կենտրոնական բանկի հրապարակած վերջին տվյալների համաձայն՝ 2024թ. դեկտեմբերի դրությամբ հանրապետությունում դոլարայնացման մակարդակը շարունակել է նվազել՝ արտարժույթով ավանդների և փոխառությունների կրճատման պայմաններում։
Հիմնական ցուցանիշները
ԿԲ-ի տվյալներով՝ դոլարայնացման հիմնական ցուցիչները (D1-D5) ցույց են տալիս կայուն նվազում 2023թ.-ի համադրելի ժամանակահատվածի նկատմամբ։
- D1: Ռեզիդենտների արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը Փողի զանգվածին կազմել է 31․1%, ինչը 9.1 տոկոսային կետով պակաս է 2023թ.-ի համեմատ։
- D2: Արտարժութային ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը ռեզիդենտների ընդհանուր ավանդներին և փոխառություններին կազմել է 36.3%, ինչը 9.9 տոկոսային կետով պակաս է նախորդ տարվա համեմատ։
- D3: Ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ցպահանջ ավանդների և փոխառությունների հարաբերակցությունը կազմել է 47.0%, նվազելով 5.6 տոկոսային կետով։
- D4: Ֆիզիկական անձանց արտարժույթով ժամկետային ավանդների և փոխառությունների կշիռը 42.3% է, ինչը 10.9 տոկոսային կետով ցածր է 2023թ.-ի համեմատ։
- D5: Ռեզիդենտներին արտարժույթով տրամադրված վարկերի հարաբերակցությունը ընդհանուր վարկերին կազմել է 30.9%, նվազելով 8.1 տոկոսային կետով։
Դոլարայնացման նվազման պատճառները
Արտարժույթով գործարքների նվազման միտումը պայմանավորված է մի շարք գործոններով՝
Ֆինանսական կայուն քաղաքականություն – ԿԲ-ի կողմից տարվող կանխիկացման և դոլարայնացման նվազեցմանն ուղղված միջոցառումները նպաստել են դրամային գործարքների ակտիվացմանը։
Տոկոսադրույքների տարբերություն – Դրամով ավանդների և վարկերի տոկոսադրույքների ավելի բարենպաստ պայմանները խթանել են ներքին արժույթի օգտագործումը։
Տեղական տնտեսության ամրապնդում – Դրամի նկատմամբ վստահության աճը նվազեցնում է բնակչության և բիզնեսների արտարժույթով խնայողությունների ու պարտավորությունների ծավալները։
Բանկային հատվածի արձագանքը
Հայաստանյան առևտրային բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները շարունակում են ներգրավել միջոցներ արտերկրից, սակայն արտարժութային ռիսկերը նվազեցնելու նպատակով ձգտում են դրանք տեղաբաշխել նույն արժույթով։ Սա մասամբ պայմանավորված է ֆինանսական շուկաների տատանումներից խուսափելու անհրաժեշտությամբ։
Ինչ է սպասվում առաջիկայում
ԿԲ-ի և ֆինանսական հաստատությունների քաղաքականությունը ցույց է տալիս, որ դոլարայնացման մակարդակի հետագա նվազումն դեռևս շարունակական կլինի։ Այս միտումը կարող է նպաստել տնտեսական կայունության ամրապնդմանը, վարկային ռիսկերի նվազմանը և դրամային գործարքների ավելի մեծ ակտիվացմանը։
***
Դոլարայնացման մակարդակի նվազումը կարևոր ցուցանիշ է երկրի ֆինանսական համակարգի կայունության տեսանկյունից։ Ներկայիս միտումները վկայում են, որ Հայաստանի բանկային հատվածում տեղի է ունենում աստիճանական տեղաշարժ դեպի ազգային արժույթ, ինչը կարող է խթանել տնտեսության դրամայնացումը և նվազեցնել արտաքին ցնցումների ազդեցությունը։
