Հայաստանը ակտիվորեն փորձում է միանալ Սեւ ծովի հատակով անցկացվող էներգետիկ մալուխի տարածաշրջանային խոշոր նախագծին, որի նպատակն է կապել Կովկասը եւ Եվրոպան՝ ապահովելով հզոր էներգետիկ փոխանակում եւ «կանաչ» էլեկտրաէներգիայի արտահանում։

Ինչու է նախագիծը կարեւոր Հայաստանի համար

• Տարանցման հնարավորություն․ Նախագիծը թույլ կտա Հայաստանին Վրաստանի միջոցով արտահանել իր ստեղծած, հիմնականում վերականգնվող էներգիան Եվրոպա։

• Խոշոր ներդրումներ եւ տրանզիտի զարգացումներ․ ԵՄ-ն եւ միջազգային կառույցները տրամադրում են ֆինանսավորումներ, իսկ հայկական կողմը բանակցում է ներդրման դիմաց բաժնեմաս եւ թողունակության բացառիկ քվոտա ստանալու իրավունքի շուրջ։

• Տարածաշրջանային կապի ամրապնդում․ Հայաստանի պաշտոնյաները, այդ թվում վարչապետը եւ փոխարտգործնախարարը, պաշտոնապես ներկայացրել են մեծ հետաքրքրություն ու պատրաստակամություն ներգրավվելու այս նախագծում։

Հարեւան երկրների փորձն ու գործողությունները

• Վրաստան․ Սեւ ծովի մալուխի նախագծի ակտիվ մասնակից է, համագործակցում է տարածաշրջանային եւ եվրոպական գործընկերների հետ։ Կառավարությունը աջակցում է Հայաստան-Վրաստան էներգետիկ կապի զարգացմանը։

• Ադրբեջան․ Մալուխը Ադրբեջանից Վրաստանով անցնելուց հետո տեղափոխում է Եվրոպա՝ հիմնականում «կանաչ» էներգիա վաճառելու նպատակով։ Տարեսկզբին Ադրբեջանը համագործակցել է նաեւ Կենտրոնական Ասիայի մի քանի երկրների հետ (Ղազախստան, Ուզբեկստան)։

• Իրան․ Ունի մեծ էներգետիկ ներուժ եւ ակտիվորեն զարգացնում է Հայաստան-Իրան էներգետիկ կապերը։ Հայաստանը 87%-ով ավարտել է նոր ենթակառուցվածքների շինարարությունը Իրանի հետ։

Եվրոպայի աջակցությունն ու ստացված դասերը

Եվրոպական գործընկերները ոչ միայն ֆինանսավորում են այս տիպի նախագծերը, այլեւ աջակցում են տարածաշրջանային էներգետիկ համագործակցության խթանմանը ու շուկաների ինտեգրմանը։ Այս գործընթացում առաջնային է Հայաստանի եւ հարեւանների միջեւ համաձայնության եւ ենթակառուցվածքների նորացման ապահովումը։ Հայաստանը, հարեւանների օրինակով, պետք է իրականացնի ժամանակակից տեխնիկական արդիականացում եւ ապահովի քաղաքական կամք՝ ընդգրկվելու միջազգային էներգետիկ հարթակներում։

Խոշոր քայլեր եւ «տնային աշխատանք»

• Նախագիծը հաջող իրականացնելու համար Հայաստանը պետք է նորացնի ու արդիականացնի իր էներգետիկ ենթակառուցվածքները։

• Միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ բազմակողմ համագործակցությունը ոչ միայն տնտեսական, այլեւ քաղաքական եւ անվտանգության ոլորտներում է ուժեղացնում տարածաշրջանը։

Եզրակացություն․ Նախանշվող Սեւ ծովի մալուխը կարող է Հայաստանի համար դառնալ էներգետիկ անկախության, տարածաշրջանային ինտեգրման եւ տնտեսական աճի խոշոր խթան։ Հարեւան երկրների փորձը եւ Եվրոպայի աջակցությունը վկայում են, որ ռազմավարական ու տեխնիկական պատրաստվածության դեպքում Հայաստանը կարող է դառնալ հաջող մաս գլոբալ էներգետիկ փոփոխությունների գործընթացում։

*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ