Հայկական կազմակերպչական մշակույթը և ծեսերի դերը

Հայաստանում բիզնես միջավայրը վերջին տարիներին արագորեն զարգանում է՝ հատկապես ՏՏ, ֆինանսական և սպասարկման ոլորտներում։ Այս փոփոխվող միջավայրում կազմակերպչական մշակույթը նույնպես վերանայման կարիք ունի։ Աշխատակիցների ներգրավվածությունը բարձր պահելու համար շատ ընկերություններ փորձում են որդեգրել միջազգային մոտեցումներ՝ կազմակերպելով թիմային միջոցառումներ, տոնական երեկույթներ, ռեթրիթներ և գնահատման արարողություններ։ Սակայն արդյո՞ք այս միջոցառումները միշտ իրականում ծառայում են իրենց նպատակին։

Վերջերս հրապարակված միջազգային հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ բարդ կազմակերպչական ծեսերը կարող են միաժամանակ ունենալ ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական հետևանքներ՝ կախված դրանց կազմակերպման ձևից։ Այս հոդվածում մենք դիտարկում ենք, թե ինչ հետևություններ կարող են անել հայաստանյան գործատուները՝ այս տվյալներից ելնելով, ինչ խնդիրներ են առկա Հայաստանում նման ծեսերի իրականացման գործում և ինչպես կարելի է դրանք շտկել՝ ստեղծելով իրական արժեք։

Հայկական իրականությունը․ ինչ խնդիրներ են ի հայտ գալիս

Հայաստանում կազմակերպվող աշխատանքային միջոցառումների մեծ մասը դեռևս կենտրոնանում է մեկ ուղղության վրա՝ «հավաքվենք, մի քիչ ուտենք-խմենք, շնորհակալություն հայտնենք» տրամաբանության շուրջ։ Այդ մոտեցումը, որքան էլ սովորական, հաճախ չի անդրադառնում ամենակարևոր խնդրին՝ աշխատակիցների զգացողությունների, կարիքների և իրական ներգրավման վրա։

1. Խիստ կառուցվածք և պարտադրվածություն
Շատ աշխատակիցներ նշում են, որ կազմակերպվող միջոցառումներին մասնակցությունը ոչ միայն պարտադիր է, այլ նաև ճնշող։ Երբ միջոցառումը տեղի է ունենում աշխատանքային ժամերից դուրս, երբ պահանջվում է հատուկ հագուստ կամ պատրաստում, աշխատակիցները դա ընկալում են որպես լրացուցիչ պարտավորություն՝ ոչ թե պարգև։

2. Շահարկված միջոցառումներ ֆինանսական ծանր փուլերում
Հայաստանում հաճախ կարելի է տեսնել, որ միևնույն ընկերությունը մի կողմից հայտարարում է ֆինանսական դժվարությունների կամ կրճատումների մասին, իսկ մյուս կողմից՝ շքեղ միջոցառում է կազմակերպում աշխատակիցների համար։ Սա նվազեցնում է վստահությունը ղեկավարության հանդեպ։

3. Ոչ ներառական մշակույթ
Հատկապես մեծ կամ բազմաժանր կազմակերպություններում հաճախ նկատվում է, որ միջոցառումները ձևավորվում են մի հատվածի մարդկանց համար՝ առանց հաշվի առնելու տարբեր բաժինների կամ տարիքային խմբերի նախընտրությունները։ Դա կարող է խորացնել բաժանումը թիմերի միջև։

4. Միջին և փոքր բիզնեսները երբեմն անտեսում են ծեսերի ուժը
Շատ հայկական ՍՊԸ-ներ կամ ընտանեկան բիզնեսներ (որոնք կազմում են բիզնես դաշտի մեծ մասը) համարում են, թե նման ծեսերը միայն «մեծերի» գործն է։ Բայց իրականում՝ որքան փոքր է թիմը, այնքան ավելի մեծ ազդեցություն կարող է ունենալ ճիշտ կազմակերպված ծեսը թիմային ոգու վրա։

Ինչ կարող են սովորել հայաստանյան գործատուները միջազգային փորձից

Հետազոտության տվյալները ցույց են տալիս, որ ծեսերը իսկապես կարող են խթանել աշխատակիցների մոտիվացիան, եթե դրանք ունենան հետևյալ հատկությունները.

Դրական փորձառություններ ապահովելու ձևեր Հայաստանում

1. Տեղային մշակույթին համապատասխան միջոցառումներ
Հայաստանում համախմբվածությունն ավելի լավ է կառուցվում ոչ պաշտոնական, անկաշկանդ միջավայրում։ Օրինակ՝ բնության գրկում պիկնիկներ, համայնքային կամ կամավորական նախաձեռնություններին մասնակցություն, կամ ռեստորանային, բայց պարզ ոճի հանդիպումներ՝ հարմար ժամին։

2. Պատշաճ ժամանակացույց և աշխատանքի հետ հստակ զուգորդում
Միջոցառումները կազմակերպել աշխատանքային ժամերին, կամ ապահովել փոխհատուցում՝ անձնական ժամանակի համար։ Շատ աշխատակիցներ ավելի ակտիվ մասնակցում են, երբ իրենց չեն ստիպում «ընտրել աշխատանքն ու ընտանիքի միջև»։

3. Վստահության մթնոլորտ և գնահատանքի մոդելավորում
Հայաստանում ղեկավարության կողմից բացահայտ գնահատականը մեծ դեր ունի։ Մրցանակաբաշխություններն ու երախտագիտության ձևերը (պատերից կախված շնորհակալական գրություններ, սոցիալական մեդիայում հղումներ, կոլեգաների պատմություններ) կարող են մեծացնել աշխատակցի զգացողությունը, որ նա գնահատված է։

4. Ներառականություն և մասնակցային ձևավորում
Միջոցառման պլանավորման փուլում ներգրավել աշխատակիցներին՝ հարցումներ, քննարկումներ, տարբերակների ընտրություն։ Այս մոտեցումը ոչ միայն բարձրացնում է մասնակցության մակարդակը, այլ նաև նվազեցնում է միջոցառման ընթացքում դժգոհությունները։

Ինչից պետք է խուսափեն հայաստանյան կազմակերպությունները

1. Ճոխություն՝ առանց իմաստի
Հայաստանում հաճախ շեշտը դրվում է «ինչպես է երևում»–ի վրա։ Բայց երբ դա տեղի է ունենում իրական ճանաչման և բովանդակության բացակայությամբ, դա կարող է բացասաբար անդրադառնալ թիմային մթնոլորտի վրա։ Ճոխության փոխարեն՝ մտածեք «ինչ հիշողություն ենք ուզում թողնել» հարցի շուրջ։

2. Կեղծ ոգևորության պարտադրում
Պետք չէ աշխատակիցներից պահանջել մասնակցություն «վերջին ճիգով»՝ ստիպելով նրանց ժպտալ, խաղալ կամ երգել։ Դա հատկապես անբնական է փոքր խմբերում։ Պետք է ձևավորել միջավայր, որտեղ աշխատակիցը կարող է ազատորեն ընտրել՝ ինչպես մասնակցել։

3. Մասնակցություն՝ որպես պարտավորություն
Երբ միջոցառումները դառնում են «ստուգաթերթի» մի կետ, որի վրա աշխատակիցը պետք է ստորագրի, որ մասնակցել է, դա արդեն ծես չէ՝ պարտադրանք է։ Սա հակառակ է թիմային ոգուն։

***

Հայաստանում, որտեղ թիմային աշխատանքը հաճախ կառուցվում է անձնական կապերի և փոխվստահության վրա, կազմակերպչական ծեսերը կարող են կարևոր գործիք լինել այս կապերն ամրապնդելու համար։ Սակայն դրա համար անհրաժեշտ է ձևափոխել մոտեցումը՝ շեշտը դնելով բովանդակության, մասնակցության, հարգանքի և ներառականության վրա՝ ոչ թե արտաքին ճոխության։ Ճիշտ պլանավորված միջոցառումը կարող է ուժեղացնել կազմակերպության արժեքները, բարձրացնել աշխատակիցների հավատարություն և ստեղծել իսկապես ոգեշնչող մշակույթ։

Բիզնեսները, որոնք ընտրում են ներդնել ոչ միայն միջոցառման բյուջե, այլ նաև մտահղացման և ձևավորման իմաստային շերտում, ստանում են ոչ թե միայն ծախս, այլ՝ ներդրում աշխատակազմի ներգրավվածության մեջ։

Նյութը պատրաստվել է Harvard Business Review-ի վերլուծության հիման վրա

*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ