Հայաստանում կյանքի միջին տևողությունը կազմել է 77.47 տարի

Վերջին տարիներին կյանքի տևողության աճն ու ծնելիության նվազումը բերում են բնակչության արագ ծերացման։

Հայաստանում կյանքի միջին տևողությունը 2023թ․ կազմել է 77.47 տարի, իսկ կանանց դեպքում՝ մինչև 81.0 տարի։ Սա վկայում է առողջապահական համակարգի որոշակի առաջընթացի մասին, սակայն նաև մատնանշում է նոր սոցիալ-տնտեսական մարտահրավերներ։

Գլոբալ միտումներ

Միավորված Ազգերի Կազմակերպության կանխատեսմամբ՝ մինչև 2050 թվականը աշխարհում յուրաքանչյուր 6 մարդուց 1-ը կլինի 65 տարեկանից բարձր, մինչդեռ 2019-ին այդ հարաբերակցությունը կազմում էր 11-ից 1։ Այս միտումը պահանջում է նոր մոտեցումներ կյանքի բոլոր ոլորտներում՝ աշխատաշուկա, առողջապահություն, ֆինանսներ, բնակարանային ապահովում և սպառողական ապրանքներ։

ԵՊԲՀ «Հերացի» ազգային գիտահետազոտական կենտրոնի մասնագետները նշում են, որ հասարակությունը պետք է հարմարվի այս փոփոխություններին՝ վերանայելով իր տնտեսական ու սոցիալական քաղաքականությունները։

Տնտեսական հետևանքներ

  • Աշխատուժի պակաս․ Աշխատունակ տարիքի մարդկանց թվի նվազումը կարող է դանդաղեցնել տնտեսական աճը։

  • Աշխատավարձերի աճ․ Աշխատուժի պակասը բերում է աշխատավարձերի բարձրացման, ինչը բարդացնում է բիզնեսի պայմանները։

  • Ավտոմատացման զարգացում․ Արհեստական բանականության և ռոբոտացման տեխնոլոգիաները դառնում են անհրաժեշտ՝ արտադրողականությունը պահպանելու համար։

  • Աճող պահանջարկ առողջապահության ոլորտում․ Դեղագործություն, բժշկական սարքավորումներ, հեռաբժշկություն և վերականգնողական ծառայություններ՝ այս ոլորտները կունենան երկարաժամկետ աճ։

Ֆինանսական փոփոխություններ

Տարեց բնակչությունը հիմնականում կենտրոնանում է կապիտալի պահպանման և եկամուտի կայունացման վրա։ Սա խթանում է երկարաժամկետ ներդրումների աճը, ինչպես նաև տարեցների համար նախատեսված բնակարանային և խնամքի ենթակառուցվածքների զարգացումը։

Սոցիալական հետևանքներ

  • Ընտանիքի կառուցվածքի փոփոխություն․ Ծնելիության նվազումը և երկարատև կյանքը փոխում են ընտանիքի դասական մոդելը։

  • Միայնության աճ․ Ավելի շատ տարեց մարդիկ ապրում են մենակ՝ պահանջելով սոցիալական աջակցության նոր մեխանիզմներ։

  • Տարեցների ակտիվ ներգրավում․ Նրանց փորձն ու գիտելիքը կարող են օգտակար լինել նոր սերնդի կրթության և համայնքային զարգացման մեջ։

Առողջապահական հետևանքներ

  • Քրոնիկ հիվանդությունների աճ․ Տարեցների առողջական խնդիրները պահանջում են երկարաժամկետ խնամք։

  • Առողջապահական համակարգի բեռի ավելացում․ Անհրաժեշտ են նոր ռեսուրսներ և մասնագետներ՝ տարեցների հոգեկան ու ֆիզիկական առողջությունը պահպանելու համար։

  • Կանխարգելիչ առողջապահություն․ Հեռաբժշկությունն ու առողջ ապրելակերպի խթանումը դառնում են առաջնային ուղղություններ։

Լուծումներ և ռազմավարություններ

  • Ծնելիության խթանում․ Նոր սոցիալական և ֆինանսական ծրագրեր երիտասարդ ընտանիքների համար։

  • Տարեցների աջակցության ծրագրեր․ Տնային խնամքի, առողջապահական ապահովագրության և հոգեբանական աջակցության մեխանիզմներ։

  • Կրթության և իրազեկության բարձրացում․ Բնակչության կրթական մակարդակի բարձրացումը նպաստում է առողջ կենսակերպի ձևավորմանը։

  • Տեխնոլոգիական ներդրումներ․ Արհեստական բանականության և ավտոմատացման գործիքները կարող են փոխհատուցել աշխատուժի պակասը։

Հայաստանը համաշխարհային համատեքստում

Հայաստանում կյանքի միջին տևողությունը՝ 77.47 տարի, մոտ է եվրոպական միջին ցուցանիշներին։ Սակայն, համեմատության համար՝ Մոնակոյում բնակիչները միջինում ապրում են 86.5 տարի, ինչը բարձրագույն ցուցանիշն է աշխարհում։ Եվրոպայի երկրներից 16-ն ընդգրկված են աշխարհի ամենաերկարակեց բնակչություն ունեցող 25 երկրների ցուցակում։