Հայաստանը և խաղաղության երկար սպասումը

Ֆիդանի հայտարարությունը խաղաղության հեռանկարը տեղափոխեց 2026, բայց անորոշությունը մնում է Հայաստանի առօրյայի կենտրոնում

Երբ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը հայտարարեց, որ Հայաստան–Ադրբեջան խաղաղության պայմանագիրը կարող է ստորագրվել 2026 թվականի առաջին կեսին, դա ավելի շատ առաջացրեց սպասումներ, քան իրական առաջընթաց։ Հայաստանի համար կարևորն ինքը թիվը չէ, այլ այն անորոշությունը, որը ձգվում է մինչև այդ պահը։

Հետաձգված խոստում

Վերջին երեք տասնամյակներում Հարավային Կովկասում խաղաղության մասին յուրաքանչյուր հիշատակում ուղեկցվել է թերահավատությամբ։ 2026 թվականը բավական հեռու է՝ նվազեցնելու անմիջական ճնշումները, բայց բավական մոտ է՝ դիվանագիտական գործընթացը կենդանի պահելու համար։ Գործնականում սա նշանակում է, որ առնվազն կես տարի ևս Հայաստանը ստիպված է լինելու գործել փխրուն հրադադարի, վիճարկվող ուղիների և անկանխատեսելի քաղաքականության պայմաններում։

Տնտեսական հաշվարկ

Անորոշությունը թանկ է արժենում։ Ապագա կայունության խոստումը հազվադեպ է բավարարում ներդրողներին այսօր մեծ նախագծեր սկսելու համար։ Հայաստանի տնտեսությունը, որն արդեն փորձում է վերականգնվել առևտրի և միգրացիայի ցնցումներից, կշարունակի զգուշավորության փուլը․

  • Ներդրումները կմնան սահմանափակ, քանի դեռ հստակություն չկա սահմանների և հաղորդակցման ուղիների հարցում։

  • Լոգիստիկայի ու էներգետիկ նախագծերը կախված են տարածաշրջանային համագործակցությունից, որն այս պահին երաշխավորված չէ։

  • Ներքին սպառումը նույնպես զսպված է՝ պայմանավորված տնային տնտեսությունների ապագայի հանդեպ զգուշավորությամբ։

Տարածաշրջանային դինամիկա

Թուրքիան փորձում է ամրապնդել իր միջնորդական դերը, Ադրբեջանը՝ կոնսոլիդացնել դիրքերը, իսկ Ռուսաստանի թուլացած ազդեցությունը տարածք է բացում ինչպես Արևմուտքի, այնպես էլ տարածաշրջանային այլ խաղացողների համար։ Հայաստանի համար միակ հստակությունը այն է, որ իր ընտրությունները շարունակելու են ձևավորվել արտաքին ճնշումներով։

Պատրաստվել, ոչ թե սպասել

Եթե խաղաղության պայմանագիրը իսկապես նախատեսված է 2026-ին, ապա Հայաստանի ռազմավարական առաջնահերթությունը պետք է լինի դիմադրողականությունը, ոչ թե սպասողականությունը։ Տեխնոլոգիական ոլորտի զարգացումը, առևտրի դիվերսիֆիկացիան և ենթակառուցվածքների ամրապնդումը հենց հիմա կարող են որոշել՝ ապագա պայմանագիրը Հայաստանը կդարձնի հնարավորության, թե պարտավորությունների աղբյուր։

Եզրակացություն

2026 թվականի մասին հայտարարությունը խաղաղության երաշխիք չէ։ Այն պարզապես ժամացույց է գործարկում։ Հայաստանի մարտահրավերը մեկն է․ օգտագործել այդ ժամանակը ոչ թե սպասելու, այլ պատրաստվելու համար, որպեսզի պայմանագիրը, եթե ստորագրվի, երկիրը գտնի ուժեղացած, այլ ոչ թե թուլացած վիճակում։



*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ