Մշակութային էքսպերիմենտ 6 միլիոնով. ո՞վ շահեց Ջենիֆեր Լոպեսի համերգից

Ջենիֆեր Լոպեսի համերգը, որի համար պետբյուջեից տրամադրվել է շուրջ 6 միլիոն դոլար, հանրության շրջանում առաջացրել է մեծ իրարանցում, բանավեճ և քաղաքացիական ակտիվություն։

Ջենիֆեր Լոպեսի համերգը Հայաստանում․ պետբյուջեի քննարկվող ծախսի խորքային վերլուծություն

Հայաստանում վերջերս կայացած Ջենիֆեր Լոպեսի համերգը, որի համար պետբյուջեից տրամադրվել է շուրջ 6 միլիոն դոլար, հանրության շրջանում առաջացրել է մեծ իրարանցում, բանավեճ և քաղաքացիական ակտիվություն։ Ոմանք սա համարում են խիզախ քայլ երկրի իմիջն ու մշակութային կյանքը նոր մակարդակի տանելու համար, մյուսները՝ ռեսուրսների անարդյունավետ կամ նույնիսկ անտրամաբանական օգտագործում՝ հաշվի առնելով երկրի առջև ծառացած սոցիալական ու տնտեսական մարտահրավերները։

Դեմ փաստարկներ

  • Սոցիալական առաջնահերթություններ։ Քննադատները շեշտում են, որ այդ գումարը կարելի էր ուղղել կարևոր խնդիրների՝ փախստականների, սահմանամերձ բնակավայրերի, կրթության կամ առողջապահության համար։ Նման խոշոր միջոցները, ըստ նրանց, պետական բյուջեի բաշխման չհիմնավորված տարբերակ են, հատկապես փոքր տնտեսության և բազմաթիվ կարիքների պայմաններում։
  • Ազգային մշակույթի պահպանում։ Տարբեր մտավորականներ նշում են, որ արտասահմանյան փոփ-աստղին հրավիրելու և համերգի համար ծախսվող միջոցները կարելի էր ուղղել ազգային արվեստի, տեղական ստեղծագործողների օժանդակությանը։
  • Թափանցիկության պակաս։ Համերգի կազմակերպման բոլոր մանրամասները հանրությանը հասանելի չեն եղել, իսկ որոշումները կայացվել են արագ՝ հաշվետվողականության բացակայությամբ։

Կողմ փաստարկներ

  • Միջազգային ճանաչում և տնտեսության խթանում։ Կառավարության կողմնակիցները նշում են, որ նման միջոցառումները նպաստում են երկրի աշխարհագրապահովմանը, ընդլայնում են մշակութային կապերն ու զբոսաշրջությունը։ Համերգի օրերին նկատվել է հյուրանոցների լրիվ զբաղվածություն, ծառայությունների աճ:
  • Մշակութային քաղաքականություն։ Վրաստանի օրինակը հաճախ բերվում է որպես դրական օրինակ. այնտեղ հաճախ պետական աջակցությամբ կայանում են աստղերի համերգներ, ինչը նպաստել է նաև զբոսաշրջության վիթխարի աճին և միջազգային լրատվամիջոցների լայն արձագանքին։
  • Բրենդինգ և ներդրումների գրավչություն։ Միջազգային միջոցառումները կարող են երկրի մասին ստեղծել նոր պատկեր և երկարաժամկետ թվով բարձրացնել նրա նկատմամբ հետաքրքրություն և վստահություն։

Գլոբալ համեմատություններ և խորքային շեշտադրումներ

Տնտեսական զարգացող երկրներում մշակութային ոլորտի պետական խոշորածավալ ներդրումներն ընդունված պրակտիկա չեն։ Մշակութային փառատոններ ու համերգներ Ֆրանսիայում, Իսպանիայում, ԱՄՆ-ում հաճախ ֆինանսավորվում են հովանավորությամբ կամ խիստ հաշվարկված պետական ծրագրերով, որտեղ պահանջվում է հստակ հաշվետվություն ու ազդեցության վերլուծություն։ Կայուն արդյունքի համար կարևոր է, որ միջոցները ներդրվեն ոչ թե «ի կատար» սկզբունքով, այլ՝ արատավոր խթանած ոլորտների և համայնքների զարգացման ակնկալիքով։

Նման մեծ ծախսերի դեպքում աշխարհում չգրված կանոն է․ իշխանությունը պարտավոր է հաշվետվողական ու թափանցիկ պատճառաբանություն ներկայացնել հանրությանը, հստակ ձևակերպելով՝ ինչպես է միջոցառումը նպաստելու երկրի երկարաժամկետ շահին, ինչ վերադարձ են ակնկալում ենթակառուցվածքային, մշակութային կամ տնտեսական մակարդակով։

***

Ջենիֆեր Լոպեսի համերգի շուրջ քննարկումը լուսաբանում է բազմաթիվ հարցեր Հայաստանում՝ պետական միջոցների բաշխման օրինաչափությունը, արդյունավետությունը, մշակության միջազգայնացման ու սեփական արժեքների պահպանման խնդիրները։ Ակնհայտ է, որ պետբյուջեի խոշոր ծախսերը պետք է իրականացվեն մրցակցային, հաշվետու և թափանցիկ դաշտում՝ հանրային շահին համապատասխան։ Միևնույն ժամանակ, միջազգային փորձը ցույց է տալիս, որ նման միջոցառումներն առավել արդյունավետ են դառնում այն ժամանակ, երբ ուղեկցվում են սպառիչ հաշվետվությամբ և ներդրված գումարների վերադարձի՝ տնտեսական կամ մշակութային, միանշանակ ուղու հիմնավորմամբ։

Այս քննարկումն ու հասարակական ակտիվությունը կարող են հիմք դառնալ պետբյուջեի ապագա արտաբյուջետային ծախսերի ավելի համակարգված, պատասխանատու և հանրության վստահությունը բարելավող քաղաքականության համար։


*հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ