Նոր առևտրային պատերազմ. ի՞նչ է ուզում ԱՄՆ-ը Եվրոպայից Դոնալդ Թրամփի՝ որպես նախագահ երկրորդ ժամկետի մեկնարկից հետո առևտրային հարաբերություններում լարվածությունը Եվրամիության (ԵՄ) հետ կարող է նոր թափ ստանալ: Նրա հայտարարությունները, որոնք ներառում են սպառնալիքներ մաքսատուրքերով, հատկապես նավթի և հեղուկ բնական գազի (LNG) լայնածավալ գնումների պահանջով, վկայում են ԱՄՆ-ի առևտրային քաղաքականության ավելի կոշտ ուղեգծի մասին։

Թրամփի պահանջները

Թրամփը Truth Social հարթակում գրել է. «Ես Եվրամիությանը ասել եմ, որ նրանք պետք է փոխհատուցեն իրենց հսկայական դեֆիցիտը Միացյալ Նահանգների առջև՝ մեր նավթի և գազի լայնածավալ գնումների միջոցով: Հակառակ դեպքում, կգործեն մաքսատուրքեր»։ Այս հայտարարությունը ներառում է երկու առանցքային ուղերձ՝
  1. ԵՄ-ին կոչ է արվում կրճատել առևտրային դեֆիցիտը:
  2. ԱՄՆ-ի էներգետիկ արտահանումը վերածվում է քաղաքական և առևտրային լծակի։

ԵՄ-ի արձագանքը և նախապատմությունը

ԵՄ անդամ երկրները ակնկալում էին առևտրային հարձակում այն բանից հետո, երբ Թրամփը հաղթեց անցյալ ամիս ընտրություններում։ Սա պայմանավորված է նրա նախորդ նախագահական ժամկետում սահմանված մաքսատուրքերով՝ պողպատի և ալյումինի համար, ինչը Եվրոպայում սրացրեց առևտրային լարվածությունը։ 2017-ին ԵՄ-ի նկատմամբ մաքսատուրքերն արդարացվեցին «ազգային անվտանգության» հիմնավորմամբ, ինչը լայն քննարկումների առիթ դարձավ։ Այդ ժամանակից ի վեր, ԵՄ-ն վերանայել է իր առևտրային դոկտրինան՝ ավելացնելով հարկադրական միջոցներին հակազդելու գործիքներ։

ԱՄՆ-ի էներգետիկ դոմինանտությունը

ԱՄՆ-ը հում նավթի աշխարհի խոշորագույն արտադրողն է և հեղուկ բնական գազի խոշորագույն արտահանողը։ Եվրոպան արդեն հանդիսանում է ամերիկյան LNG-ի հիմնական ուղղությունը, ինչը պայմանավորված է Ռուսաստանի հետ էներգետիկ լարվածությամբ։ 2023 թվականին ամերիկյան LNG-ի ավելի քան 50%-ը ուղարկվել է ԵՄ երկրներին։ Բացի LNG-ից, ԱՄՆ-ը վերջին տասնամյակում դարձել է նաև հում նավթի խոշոր արտահանող՝ մատակարարելով թեթև և միջին տեսակներ Կանադային, Եվրոպային և Ասիայի երկրներին։

Նոր սպառնալիքների տնտեսական հետևանքները

Թրամփի պահանջները կարող են ազդեցություն ունենալ հետևյալ ուղղություններով՝
  1. Էներգետիկ առևտուր: ԵՄ երկրները կարող են ավելացնել ամերիկյան LNG-ի գնումները, սակայն դա կարող է հանգեցնել գների աճի՝ ներսում:
  2. Առևտրային դիվերսիֆիկացում: Եվրոպան կարող է շարունակել էներգիայի մատակարարների դիվերսիֆիկացումը՝ ԱՄՆ-ից կախվածությունը կրճատելու համար:
  3. Մաքսատուրքերի կիրառումը: Եթե մաքսատուրքերը ներդրվեն, դա կազդի եվրոպական ապրանքների մրցունակության վրա ամերիկյան շուկայում:
  4. Քաղաքական լարվածություն: ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի միջև առևտրային լարվածությունը կարող է անցնել տնտեսական մակարդակից քաղաքական մակարդակ՝ խաթարելով Ատլանտյան դաշինքի միասնությունը։

***

Դոնալդ Թրամփի քաղաքականությունը կրկին շեշտադրում է ԱՄՆ-ի առևտրային գերակայության հասնելու ուղիները, որտեղ էներգետիկ արտահանումը դառնում է հիմնական լծակ։ ԵՄ-ն կանգնած է բարդ ընտրության առաջ՝ ամերիկյան պահանջներին ընդառաջ գնալու կամ սեփական տնտեսական ինքնիշխանությունը պաշտպանելու համար։ Այս առևտրային հակամարտությունը կարող է ձևավորել ոչ միայն ԱՄՆ-ԵՄ հարաբերությունների ապագան, այլև գլոբալ էներգետիկ շուկայի դինամիկան։