Աճում ենք ներսից, թուլանում՝ դրսում. Հայաստանի տնտեսության հակասական պատկերն այս տարի

2025 թվականի առաջին եռամսյակում Հայաստանի տնտեսությունը ցույց է տվել կայունացման և վերականգնման միտումներ՝ ինչպես ՀՆԱ-ի աճի, այնպես էլ ներքին պահանջարկի ակտիվացման տեսանկյունից։ Սակայն բացասական ազդակներ նույնպես գրանցվել են, հատկապես արտահանման ոլորտում։

ՀՆԱ-ի աճը՝ ներքին պահանջարկի հաշվին

Համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) 2025-ի առաջին եռամսյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 5.2%-ով, իսկ եռամսյակային կտրվածքով՝ 2.9%-ով։ Տնտեսական ակտիվության հիմնական խթաններից են եղել՝

• Դրամական փոխանցումների աճը, որը տարեկան կտրվածքով կազմել է 20.4%։

• Աշխատավարձերի իրական աճը՝ 3.2%։

• Վարկավորման ընդլայնումը՝ 27.8%։

Այս բոլոր գործոնները նպաստել են սպառման ծավալների ավելացմանը, ինչը հատկապես նկատելի է եղել ծառայությունների ոլորտում։ Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների և ֆինանսաբանկային համակարգի ոլորտները եղել են ՀՆԱ-ի աճի հիմնական շարժիչ ուժերից։

Արտահանման անկումը և դրա ազդեցությունը աճի վրա

Չնայած ընդհանուր տնտեսական ակտիվությանը՝ արտաքին առևտրի ցուցանիշները բացասական են եղել։ Արտահանման կրճատման արդյունքում մաքուր արտահանման ազդեցությունը տնտեսական աճի վրա եղել է բացասական՝ -9.1 տոկոսային կետ։ Այս տվյալը խոսում է այն մասին, որ տնտեսական աճը հիմնականում սնուցվել է ներքին rather than արտաքին աղբյուրներից։

Գնաճի վերականգնում և արժութային զարգացումներ

Տարվա ընթացքում գնաճը ունեցել է վերականգնման միտում՝

• Մարտին այն կազմել է 3.3%,

• Մայիսին՝ արդեն 4.3%, ինչը գերազանցել է Կենտրոնական բանկի թիրախային միջակայքի վերին շեմը։

Գների աճը հիմնականում պայմանավորված է ներմուծվող պարենային ապրանքների և ծառայությունների թանկացմամբ։ Այս ընթացքում դրամն ունեցել է որոշակի արժեզրկում, ինչը նույնպես նպաստել է ներմուծման գների բարձրացմանը։

Պետական ֆինանսներ՝ զսպող քաղաքականության պայմաններում

Ֆիսկալ քաղաքականությունը 2025-ի առաջին եռամսյակում իրականացվել է զսպող ուղղվածությամբ։ Արդյունքում՝ պետական բյուջեն փակվել է պրոֆիցիտով՝ ՀՆԱ-ի 1% մակարդակով։ Սա ցույց է տալիս, որ կառավարությունն առայժմ նախընտրում է պահպանել ֆինանսական կայունությունը՝ չնայած աճող ներքին պահանջարկին։