Հայաստանը ԵԱՏՄ-ում. ինչ են իրականում ասում թվերը 2024 թվականին Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) երկրները՝ Ռուսաստանը, Ղազախստանը, Հայաստանը, Բելառուսը և Ղրղզստանը, արձանագրել են նկատելի տնտեսական աճ և արտահանման ծավալների աճ։ Սակայն այս թվերը, որքան էլ տպավորիչ լինեն առաջին հայացքից, պահանջում են ավելի զգուշավոր վերլուծություն։ ՀՆԱ-ի աճի տեմպեր
  • ԵԱՏՄ երկրների ՀՆԱ-ի միջին աճը կազմել է 5,04%։
  • Համաշխարհային միջին աճը կազմել է 3,3%։
  • Այս տարբերությունը ցույց է տալիս, որ ԵԱՏՄ-ում տնտեսական ակտիվությունը բարձր է, սակայն պետք է հաշվի առնել, որ նման աճը հաճախ պայմանավորված է ոչ միայն արդյունավետությամբ, այլև արտաքին գործոններով՝ օրինակ՝ էներգակիրների գների տատանումներով կամ որոշակի ոլորտների ժամանակավոր վերականգնմամբ։
Արտահանման կառուցվածք
  • ԵԱՏՄ երկրների համախառն արտահանումը կազմել է մոտ 494,6 մլրդ դոլար, որը համաշխարհային արտահանման մոտ 2%-ն է։
  • Արտահանման հիմնական մասը բաժին է ընկնում Ռուսաստանին (386 մլրդ դոլար), իսկ մյուս երկրները զգալիորեն փոքր ծավալ ունեն։
Երկիր Համաշխարհային արտահանման բաժին (%) Արտահանման ծավալ (մլրդ դոլար)
Ռուսաստան 1,62 386
Ղազախստան 0,34 81,6
Հայաստան 0,05 13
Ղրղզստան 0,03 7,3
Բելառուս 0,03 6,6
Ընդամենը ԵԱՏՄ 2,0 494,6
Ինչու պետք է զգուշավոր լինել
  • Թվերը կարող են խաբուսիկ լինել. ԵԱՏՄ երկրների տնտեսական աճի մեծ մասը պայմանավորված է Ռուսաստանի տնտեսությամբ և էներգակիրների արտահանմամբ։
  • Արտահանման կառուցվածքը դեռևս քիչ է դիվերսիֆիկացված․ հիմնականում գերակշռում են հումքային ապրանքները։
  • Համաշխարհային տնտեսության անկայունությունը, գների տատանումները, քաղաքական և տնտեսական սահմանափակումները կարող են արագ փոխել աճի տեմպերը։
Հետաքրքիր դիտարկումներ
  • Չնայած համաշխարհային արտահանման մեջ ԵԱՏՄ-ի բաժինը փոքր է, միությունը կարող է դառնալ ավելի ազդեցիկ խաղացող, եթե կարողանա դիվերսիֆիկացնել արտահանումը և զարգացնել նոր ոլորտներ։
  • Հայաստանի և Ղրղզստանի նման փոքր տնտեսությունների համար ԵԱՏՄ-ի ներսում լինելը հնարավորություն է՝ օգտվելու ընդհանուր շուկայի առավելություններից, սակայն նրանք դեռևս կախված են ավելի մեծ գործընկերներից։
  • Տնտեսական հաջողությունները երկարաժամկետ պահպանելու համար ԵԱՏՄ երկրներին անհրաժեշտ է բարելավել ներդրումային միջավայրը, խթանել նորարարությունը և նվազեցնել կախվածությունը հումքային արտահանումից։
Եզրակացություն
  • ԵԱՏՄ երկրների 2024 թվականի տնտեսական ցուցանիշները խոստումնալից են, սակայն դրանք պետք է դիտարկել համատեքստում՝ հաշվի առնելով արտաքին ռիսկերը և կառուցվածքային սահմանափակումները։
  • Տնտեսական աճը կայուն կլինի միայն այն դեպքում, եթե երկրները կարողանան անցնել բազմաբնույթ և նորարարական տնտեսության մոդելի, այլ ոչ թե միայն հենվեն էներգակիրների կամ հումքի արտահանման վրա։
  • Այսօր ԵԱՏՄ-ն ունի աճի պոտենցիալ, սակայն նրա ազդեցությունը համաշխարհային տնտեսության վրա դեռևս սահմանափակ է։
  *հոդվածը պատրաստելիս օգտագործվել է նաեւ ԱԲ   Բաժանորդագրվեք մեր Տելեգրամյան ալիքին՝ բիզնես ոլորտի ամենաթարմ և կարևոր նորություններին առաջինը ծանոթանալու համար: