12 գրագետ միջամտություն, որոնք կարող են զգալիորեն բարձրացնել պետական հատվածի արտադրողականությունը Հայաստանում
Հայաստանում բիզնես համայնքը վաղուց գիտի՝ եթե պետական համակարգը սկսի աշխատել այնպես, ինչպես աշխատում են առաջատար ընկերությունները, մեր տնտեսությունը կփոխվի՝ գլխիվայր։ Բայց ինչո՞վ սկսել։ Ինչպե՞ս վերականգնել վստահությունն ու բարձրացնել արդյունավետությունը՝ առանց հերթական ձախողված բարեփոխումների։
McKinsey-ի վերլուծաբանները մի պարզ հարցադրում են առաջարկում. ի՞նչ կլիներ, եթե պետական հատվածը կիրառեր այն գործիքները, որոնցով առաջ են մղվում աշխարհի լավագույն ընկերությունները։ Արդյունքում՝ 12 կոնկրետ միջամտություն, որոնք կարող են զգալիորեն բարձրացնել պետական կառավարման արդյունքայնությունը՝ առանց աղմկոտ փոփոխությունների։
1. Հստակեցրու նպատակը, կտրիր աղմուկը
Պետական գերատեսչությունները հաճախ խեղդվում են ծրագրերի ծավալում։ Հիմնական մարտահրավերը պարզ է՝ ընտրել իրականում կարևոր 3-5 ուղղություն և համախմբել ողջ համակարգը դրանց շուրջ։
2. Կառուցվածքն առաջին հերթին մարդկանց համար է
Ժամանակն է պետական մարմինները դառնալ մարդակենտրոն։ Վերակազմակերպիր բաժինները, վերացրու շղթաները և լիազորություն տուր հենց այնտեղ, որտեղ առաջանում է արժեքը՝ հաճախին մոտ։
3. Թվայինը՝ որպես բազա, ոչ թե հավելում
Պետական թվայնացումը չի կարող սահմանափակվել «գեղեցիկ կայքերով»։ Անհրաժեշտ է միահամուռ տվյալային հարթակներ, որոնք կօգնեն որոշումներն ընդունել արագ, ճշգրիտ ու առանց ենթադրությունների։
4. Պետական ծառայությունն առանց տվյալների՝ ցեխի մեջ գնացող տրակտոր է
Ցանկացած ղեկավար, ով չունի իր համակարգի իրական ժամանակի կատարողականի տվյալներ, պարզապես մշուշում աշխատող վարորդ է։ Պետք է ներդնել հստակ մեխանիզմներ արդյունքների չափման ու գնահատման համար։
5. Պետական ծրագիրը պետք է անցնի ստարտափի թեստը
Պատկերացրու՝ եթե պետական ծրագիրը պետք է ֆինանսավորում ստանար վենչուրային ֆոնդից։ Կանցնե՞ր այդ թեստը։ Եթե ոչ՝ ինչո՞ւ այն շարունակվում է պետական բյուջեով։
6. Թույլ տվեք նորարարը՝ նույնիսկ եթե նա սխալվում է
Առանց փորձարկման, սխալների և դասերի՝ համակարգը չի զարգանում։ Պետք է ստեղծել միջավայր, որտեղ տեղ կա նոր գաղափարների, նույնիսկ՝ չստացվածների։
7. Բոլոր խելացի մարդիկ չէ, որ գնում են Սիլիկոնային հովիտ
Իսկ եթե փորձենք նրանց բերել պետական համակարգ՝ նոր պայմաններով, նոր մոտեցումներով, նոր ինցենտիվներով։ Պետական ծառայությունն այսօր կարիք ունի A+ կարգի մասնագետների։
8. «Մենք միշտ այսպես ենք արել»՝ ամենավտանգավոր արտահայտությունն է
Պետական մշակույթը պետք է փոխվի՝ հեղինակությունից՝ արդյունքի, կաշկանդվածությունից՝ պատասխանատվության, «դրա համար ուրիշներն են պատասխանատու» մոտեցումից՝ նախաձեռնության։
9. Քանակը՝ ոչ միշտ որակ է
Պետք է պարբերաբար չափել և գնահատել յուրաքանչյուր գործողության իրական ազդեցությունը։ Ցուցանիշ չունեցող ծրագիրը իրականում գոյություն չունի։
10. Հաղթելու են նրանք, ովքեր աշխատում են միասին
Պետական համակարգը պետք է դառնա համագործակցության բաց հարթակ՝ բիզնեսի, համալսարանների և քաղաքացիական հասարակության համար։ Այլ ճանապարհ չկա։
11. Դրամի դիմաց՝ արդյունք, ոչ թե գործընթաց
Հարկատուի ամեն դրամ պետք է օգտագործվի այնպես, ինչպես գործարարը վերաբերվում է ներդրումներին։ Եթե արդյունք չկա՝ պետք է կասեցնել։
12. Քաղաքացին պետք է ոչ թե «հաշտվի» համակարգի հետ, այլ դառնա դրա համահեղինակ
Պետական համակարգը պետք է վերածվի համատեղ ստեղծման տարածքի, որտեղ քաղաքացին դիտվում է ոչ թե որպես խնդիր, այլ լուծում։
***
Պետական արդյունավետությունն ու բիզնես միջավայրի բարելավումը նույն գործընթացի երկու կողմերն են։ Որքան արագ պետական համակարգը համարձակվի փոխվել՝ այնքան վստահորեն կկառուցվի Հայաստանում կայուն ու ներդրումային գրավիչ տնտեսություն։ Պարզ է մի բան՝ ժամանակը մեր կողմից չէ։
