2025 թվականի ապրիլի 6-ին Հայաստանն ու Չինաստանը նշում են դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 33-րդ տարեդարձը։ Այս տասնամյակների ընթացքում երկու երկրները զարգացրել են բազմաբնույթ համագործակցություն՝ ընդգրկելով տնտեսություն, մշակույթ, գիտություն և կրթություն։ Հայ-չինական կապերը հիմնված են փոխադարձ հարգանքի և շահերի համընկնման վրա, ինչը դարձրել է դրանք կայուն և հեռանկարային։
Գիտակրթական համագործակցության նոր հնարավորություններ
Հայաստանի և Չինաստանի հարաբերություններում կարևոր տեղ են զբաղեցնում գիտակրթական կապերը։ Չինարեն լեզվի նկատմամբ հետաքրքրությունը Հայաստանում շարունակաբար աճում է։ Այսօր չինարենը որպես երրորդ օտար լեզու դասավանդվում է Հայաստանի մի քանի դպրոցներում, իսկ համալսարաններում գործում են թարգմանչական մասնագիտություններ։
Կոնֆուցիուսի ինստիտուտի ուսանողների թիվն ավելացել է, իսկ HSK/HSKK քննությունների մասնակիցների թիվը կտրուկ աճել է՝ հասնելով 230-ի։ Միաժամանակ Չինաստանում ևս ուսանողներ են սովորում հայերեն, ինչը նպաստում է մշակութային փոխանակմանը։
Կրթական կապերը խթանելու նպատակով ՀՀ-ում Չինաստանի դեսպանությունը կազմակերպում է չինական համալսարանների ցուցահանդեսներ։ Հիմնական գործընկերներ են Երևանի պետական համալսարանը, Հայ-Ռուսական համալսարանը և Բրյուսովի պետական համալսարանը։
Առևտրատնտեսական կապերի ընդլայնում
Հայաստանի և Չինաստանի առևտրատնտեսական հարաբերությունները վերջին տարիներին զարգանում են աճող տեմպերով։ 2023 թվականին երկու երկրների ապրանքաշրջանառությունը գերազանցել է 2,1 մլրդ դոլարը՝ 21%-ով աճելով, իսկ 2024 թվականին ցուցանիշը հասել է 2,8 մլրդ դոլարի՝ 34% աճով։
Չինաստանը Հայաստանի խոշորագույն առևտրային գործընկերներից է, ներգրավված լինելով Հայաստանի ենթակառուցվածքային խոշոր նախագծերում, ինչպես օրինակ՝ Հյուսիս-Հարավ մայրուղին, Կապսի ջրամբարը և արևային էներգիայի ենթակայանը։
Ավիացիոն կապերի ամրապնդման նպատակով «China Southern Airlines» ավիաընկերությունը գործարկել է Ուրումչի-Երևան-Ուրումչի չվերթը՝ խթանելով տնտեսական և մշակութային փոխանակումները։
Մշակութային կապերի խթանում
Հայ-չինական համագործակցության շրջանակներում կարևոր տեղ է զբաղեցնում մշակութային փոխանակումը։ Կոնֆուցիուսի ինստիտուտը պարբերաբար կազմակերպում է մշակութային միջոցառումներ, իսկ Հայաստանի կրթական հաստատություններում չինարեն լեզվի ուսուցումը ակտիվանում է։
Չինաստանում կազմակերպվող սեմինարներն ու վերապատրաստման ծրագրերը խթանում են մասնագիտական կապերի ամրապնդմանը, ինչը կարևոր է երկկողմ հարաբերությունների համար։
Եվրասիական համագործակցության հարթակները
Հայաստանը կարևորում է իր մասնակցությունը Շանհայի համագործակցության կազմակերպության (ՇՀԿ) շրջանակում, ինչը տնտեսական և անվտանգության համագործակցության նոր հնարավորություններ է բացում։ ՇՀԿ գագաթնաժողովները կարևոր հարթակ են Եվրասիական անվտանգության, էներգետիկ համագործակցության և տրանսպորտային ծրագրերի քննարկման համար։
Հայաստանը ներկայացնում է իր նախագծերը, ներառյալ «Հարավ-Կովկասյան երկաթուղի» և արևային էներգիայի ծրագրերը, շեշտելով ներդրումային հնարավորությունները։
***
Հայ-չինական դիվանագիտական հարաբերությունների 33-ամյակը նշանավորում է երկու երկրների համագործակցության ամրապնդման նոր փուլը։ Գիտակրթական, առևտրատնտեսական և մշակութային կապերի խորացումը վկայում է երկարատև գործընկերության ամրապնդման մասին։ Այս ուղղությամբ իրականացվող ծրագրերը նպաստում են երկկողմ հարաբերությունների դինամիկ զարգացմանը և տարածաշրջանային համագործակցության ամրապնդմանը։
Հոդվածի հեղինակ՝ Գոռ Սարգսյան
