ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է նոր մաքսատուրքերի մասին՝ նախկին Խորհրդային Միության երկրների համար: Այս որոշումը, որը Թրամփը անվանել է «տնտեսական անկախության հռչակագիր», նպատակ ունի պաշտպանել ամերիկյան շուկան արտասահմանյան ապրանքներից՝ սահմանելով «փոխադարձ մաքսատուրքեր» (Reciprocal Tariffs):
Մաքսատուրքերի նոր մակարդակները
Թրամփի հայտարարած մաքսատուրքերի նոր համակարգը նախատեսում է մաքսատուրքերի տարբեր մակարդակներ՝ կախված երկրից: Մոլդովայի համար մաքսատուրքը հասնում է 31%-ի՝ դառնալով ամենաբարձր ցուցանիշը նախկին ԽՍՀՄ երկրների շարքում: Ղազախստանի համար սահմանվել է 27% դրույքաչափ, իսկ Հայաստանի, Ադրբեջանի, Վրաստանի և մյուս մի շարք երկրների համար՝ 10%: Ռուսաստանյան ներմուծման համար մաքսատուրքի սահմանման մասին տեղեկություն չկա:
Հայաստանի համար ազդեցությունը
Նոր 10%-անոց մաքսատուրքի սահմանումը Հայաստանի համար կարող է լուրջ ազդեցություն ունենալ հայ-ամերիկյան առևտրաշրջանառության վրա: Ըստ վերջին տվյալների, 2024 թվականին Հայաստանի և ԱՄՆ-ի միջև ընդհանուր ապրանքային առևտրի ծավալը կազմել է 282.4 միլիոն դոլար: ԱՄՆ-ի ապրանքային արտահանումը Հայաստան կազմել է 160.8 միլիոն դոլար՝ 14.8%-ով պակաս, քան նախորդ տարի: Հայկական ապրանքների ներմուծումը ԱՄՆ կազմել է 121.6 միլիոն դոլար՝ 8.4%-ով պակաս՝ 2023-ի համեմատ:
Թրամփի որոշումը նշանակում է, որ հայկական ապրանքները, այդ թվում՝ ալյումին, թանկարժեք մետաղներ, քարեր, գյուղատնտեսական արտադրանք և ալկոհոլ, կդառնան ավելի թանկ ԱՄՆ շուկայում: Սա կարող է նվազեցնել դրանց մրցունակությունը, ինչի արդյունքում մի շարք ոլորտներ կարող են տուժել:
Միջազգային առևտրային պատերազմ և հայ-ամերիկյան հարաբերություններ
ԱՄՆ-ի նոր մաքսատուրքերով քաղաքականությունը կարող է խորացնել առևտրային լարվածությունը միջազգային հարթակում: Թրամփի խոսքով՝ նոր քաղաքականությունը նպատակ ունի պաշտպանել ԱՄՆ տնտեսությունը այն երկրների ազդեցությունից, որոնք սահմանափակում են ամերիկյան ապրանքների մուտքը իրենց շուկաներ:
Հայաստանը, լինելով համեմատաբար փոքր տնտեսություն, կարող է զգալ այս փոփոխության բացասական ազդեցությունները: Որոշ վերլուծաբաններ կանխատեսում են, որ հայկական արտադրանքները կարող են կորցնել իրենց դիրքը ամերիկյան շուկայում՝ հատկապես հաշվի առնելով, որ 10%-անոց մաքսատուրքի սահմանումը կբարձրացնի ապրանքների վերջնական գինը:
Ինչպես կազդի հայկական բիզնեսների վրա
Հայկական արտադրողները պետք է վերանայեն իրենց արտահանման ռազմավարությունը՝ հաշվի առնելով նոր մաքսատուրքերի ազդեցությունը: Հնարավոր է՝ հայկական բիզնեսները ստիպված լինեն նվազեցնել արտահանման ծավալները կամ շուկայում գտնել այլընտրանքային ուղիներ:
Տնտեսագետների կարծիքով՝ Հայաստանի կառավարությունը կարող է բանակցություններ վարել ամերիկյան կողմի հետ՝ փորձելով մեղմացնել մաքսատուրքերի ազդեցությունը հայկական բիզնեսների վրա:
