Հայաստանի տեխնոլոգիական էկոհամակարգի զարգացման մասին — 2025 թվականի «Armenian Tech Market Insights» զեկույցը մանրամասն վերլուծում է ՏՏ ոլորտում արձանագրված առաջընթացը, գործարար միջավայրի փոփոխությունները, ինչպես նաև առկա խնդիրները։ Զեկույցը հրապարակվել է Armenian Code Academy-ի, Step Consulting-ի և Technological Education Foundation-ի կողմից։
Շրջանառության աճ և ներդրում ՀՆԱ-ում
2024 թվականին Հայաստանի ՏՏ ոլորտի ընդհանուր շրջանառությունը կազմել է 2.3 միլիարդ ԱՄՆ դոլար, ինչը զգալի ցուցանիշ է երկրի տնտեսական ընդհանուր պատկերի մեջ։ Ըստ զեկույցի, տեխնոլոգիական ոլորտը կազմել է ՀՀ ՀՆԱ-ի շուրջ 7 տոկոսը, ինչը վկայում է դրա կարևորության մասին՝ որպես տնտեսական շարժիչ ուժ։
Խոշոր 1000 հարկ վճարողների շրջանակում ՏՏ ոլորտի կողմից վճարված հարկերը գերազանցել են 79 միլիոն դոլարը, ինչը ցույց է տալիս ոլորտի ֆինանսական կայունությունն ու ազդեցությունը պետական բյուջեի վրա։
Ապրանքային անցում և ընկերությունների կառուցվածք
Զեկույցում հատուկ ուշադրություն է դարձվում այն փաստին, որ 2024-ին ՏՏ ոլորտը սկսել է անցում կատարել ծառայություններից դեպի ապրանքների արտադրություն։ Մասնավորապես, տեխնոլոգիական ընկերությունների 65 տոկոսն ունի արտադրական ուղղվածություն, իսկ միայն 35 տոկոսը՝ ծառայությունների։ Սա ցույց է տալիս ներքին բիզնես մոդելների վերափոխումը՝ ավելի մրցունակ շուկաներում երկարաժամկետ արժեք ստեղծելու նպատակով։
Հայաստանում գործում է 1253 տեխնոլոգիական ընկերություն, որոնց զգալի մասը՝ փոքր և միջին ձեռնարկություններ են։ Այս կառուցվածքը վկայում է կայուն զարգացման, ձեռնարկատիրական միջավայրի խթանման և նորարարության առկայության մասին։
Մասնագիտական ներուժ և ներառականություն
ՏՏ ոլորտում ներգրավված է 58,700 մասնագետ, որոնցից մոտ 40 տոկոսը կին է։ Այս ցուցանիշով Հայաստանը շարունակում է պահել իր դիրքը՝ որպես սեռային հավասարության առաջատար տարածաշրջանում։ Բացի այդ, մասնագետների մոտ 18 տոկոսը արտերկրից տեղափոխված են, ինչը վկայում է երկրի՝ որպես ՏՏ ուղղությամբ գրավիչ հանգրվանի մասին։
Համայնքային կյանք և ստարտափների աշխուժացում
2024-ին տեխնոլոգիական համայնքը Հայաստանում շարունակել է ակտիվանալ։ Նշվում է նոր ստարտափների ի հայտ գալը, միջազգային կազմակերպությունների մուտքը, և համագործակցային մշակույթի ամրապնդումը։ Հատկապես նշանակալի են դարձել ստարտափների ներգրաված ավելի քան 120 միլիոն դոլարի ներդրումները, ինչը հզոր խթան է մնում էկոհամակարգի զարգացման համար։
Տարվա ամենանշանակալի իրադարձություններից մեկը դարձել է ServiceTitan-ի՝ NASDAQ-ում IPO իրականացումը, որը խոշոր հաջողություն է հայկական ծագում ունեցող տեխնոլոգիական բիզնեսների համար։
Պետական աջակցություն և բարեփոխումների անհրաժեշտություն
Զեկույցում ընդգծվում է պետության կողմից տրամադրվող հարկային արտոնությունների դերը՝ աշխատաշուկայի ակտիվացման, վերապատրաստման ծրագրերի և հետազոտական գործունեության զարգացման գործում։
Այնուամենայնիվ, մասնագիտական կրթության և գիտության ոլորտներում դեռևս զգացվում է համակարգային բարեփոխումների անհրաժեշտություն։ Թեև ոչ ֆորմալ կրթական հարթակները մեծ դեր ունեն ոլորտի մասնագետների պատրաստման գործում, զեկույցը հստակ նշում է, որ պետական համակարգում խորքային բարեփոխումները մնում են առանցքային առաջնահերթություն։
