2024 թվականի հունվար-օգոստոս ամիսներին Հայաստանի արտաքին առևտրի դինամիկան զգալիորեն փոխվել է՝ արտահանման ծավալները կտրուկ աճել են, ինչի արդյունքում ընդհանուր արտահանման ծավալը կազմել է 9․69 միլիարդ դոլար։ Հատկապես զարմանալի է այն հանգամանքը, որ արտահանման ծավալներն աճել են 2.1 անգամ՝ համեմատած 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի հետ։ Այս աճը արտահայտվել է 5․1 միլիարդ դոլարով։
Արտահանման գլխավոր ուղղություններ
Արտահանման առաջատար երկրները որոշ փոփոխություններ են գրանցել, որոնց մեջ առանձնանում է ԱՄԷ-ի ծավալային աճը։ Ընդհանուր արտահանման 44.47%-ը բաժին է ընկնում Միացյալ Արաբական Էմիրություններին, որն արձանագրել է 626.54% աճ՝ հասնելով 4.31 միլիարդ դոլարի։ Սա ընդգծում է Հայաստանի համար Մերձավոր Արևելքի երկրների շուկաների կարևորությունը։
Ռուսաստանի Դաշնությունը, որը տարիներ շարունակ եղել է Հայաստանի արտահանման հիմնական գործընկերներից մեկը, երկրորդ տեղում է՝ 1․93 միլիարդ դոլար։ Սակայն այստեղ նկատվել է նվազում՝ 19.51%, ինչը հավասար է 467.9 միլիոն դոլար կորստին։ Այդուհանդերձ, Ռուսաստանին դեռևս բաժին է ընկնում արտահանման 19.91%-ը։
Երրորդ խոշոր ուղղությունը Չինաստանն է՝ 840 միլիոն դոլար արտահանման ծավալով։ Չինաստանի շուկան նույնպես հզորացել է՝ գրանցելով 199.67% աճ և ընդգրկելով 8.66%-ը ընդհանուր արտահանման ծավալներից։
Արտահանման կառուցվածքը ըստ երկրների
Չորրորդ տեղում է Իրաքը, որտեղ արտահանման ծավալները կազմել են 132.9 միլիոն դոլար՝ 8.48% աճով։ Պատկերը գրեթե նույնական է Վրաստանի հետ, որն զբաղեցրել է հինգերորդ տեղը՝ 108.2 միլիոն դոլար արտահանմամբ, և 9.50% աճով։
Բելգիան, Շվեյցարիան, Նիդերլանդներն ու Բելառուսը նույնպես տեղ են գտել առաջատարների ցանկում՝ արձանագրելով որոշակի դրական փոփոխություններ։ Այնուամենայնիվ, Նիդերլանդներում նկատվել է արտահանման ծավալների զգալի անկում՝ 62.66%։
Արտահանումը ըստ տնտեսական կազմավորումների
Տարածաշրջանային և վերպետական տնտեսական միավորների հետ Հայաստանի առևտրային հարաբերությունները նույնպես ցույց են տալիս զգալի փոփոխություններ։ ԱՊՀ երկրներում արտահանումը նվազել է 18.17%-ով՝ կազմելով 2.08 միլիարդ դոլար։ ԵԱՏՄ երկրների հետ հարաբերություններում նույնպես արտահանման ծավալների նվազում է արձանագրվել՝ 18.39%։
Եվրամիության հետ կապը նույնպես թույլ է՝ արտահանման ծավալները նվազել են 24.18%-ով և կազմել ընդամենը 391.3 միլիոն դոլար՝ ընդգրկելով ընդամենը 4.04%։
***
Հայաստանի արտահանման կառուցվածքը 2024 թվականին ակնհայտորեն զարգանում է նոր ուղղություններով։ Հատկապես ԱՄԷ-ի շուկայի ակտիվացումը, ինչպես նաև Չինաստանի աճող դերը ցույց են տալիս, որ Հայաստանի արտահանման ռազմավարությունը կենտրոնանում է նոր շուկաների վրա։ Սա կարող է դրական ազդեցություն ունենալ տնտեսության բազմազանության և կայունության վրա։
Մեկնաբանություն