Ամերիկացի ձեռնարկատեր Իլոն Մասկը հայտարարեց. «Ապագայի պատերազմները՝ անօդաչու սարքերն ու հիպերձայնային հրթիռներն են: Մարդու ղեկավարմամբ կործանիչները կկործանվեն շատ արագ»:
Այս խոսքերը նորից բարձրացրեցին քննարկում տեխնոլոգիաների ազդեցության մասին ռազմական ոլորտում: Նրա համոզմամբ, ապագայի պատերազմներում մարդու ղեկավարմամբ ավիացիան այլևս դեր չի խաղա, իսկ առաջնային կլինեն անօդաչու սարքերն ու հիպերձայնային հրթիռները: Սակայն ինչու՞ է այդպես, և ի՞նչ հետևանքներ կարող են լինել մարդկության համար:
Ապագայի մարտական դաշտը. ռոբոտների գերակայություն
Անօդաչու սարքերի և արհեստական բանականության (ԱԲ) զուգորդումը արդեն փոխել է պատերազմի դինամիկան: Օրինակ, ռոյային անօդաչու սարքերը կարող են միաժամանակ հետևել, վերլուծել և հարվածել առանց մարդու անմիջական միջամտության: Մասկի կանխատեսմամբ, այս տեխնոլոգիաները կփոխարինեն ոչ միայն ավանդական մարտական ավիացիային, այլև ամբողջությամբ կվերափոխեն ռազմավարության և մարտավարության հիմքերը:
Հիպերձայնային հրթիռները, որոնք շարժվում են ձայնի արագությունից ավելի քան հինգ անգամ արագ, նույնպես նոր մարտահրավեր են: Այս հրթիռները դժվար են որսալ անգամ ամենազարգացած հակաօդային պաշտպանության համակարգերով:
Մարդու գործոնի նվազումը
Մարդու ղեկավարմամբ ռազմական սարքերը ունեն իրենց թերությունները: Ի տարբերություն ռոբոտների, մարդը ենթարկվում է հոգնածության, սթրեսի և սխալ որոշումների: ԱԲ-ի վրա հիմնված տեխնոլոգիաները վերացնում են այս խնդիրները, դարձնելով մարտական միջոցները ավելի ճկուն և արդյունավետ:
Մյուս կողմից, մարդու գործոնի բացակայությունը առաջ է բերում էթիկական հարցեր: Ովքե՞ր են պատասխանատվություն կրելու ԱԲ-ի կայացրած որոշումների համար, հատկապես եթե դրանք հանգեցնեն խաղաղ բնակչության կորուստների:
Հայաստանի տեղն այս հեղափոխության մեջ
Հայաստանը, ունենալով ակտիվ ռազմական տեխնոլոգիական ոլորտ, կարող է դառնալ անօդաչու և ԱԲ տեխնոլոգիաների զարգացման տարածաշրջանային կենտրոն: Մեր երկրում արդեն կան հաջողված օրինակներ անօդաչու սարքերի մշակման և արտադրության ոլորտում, ինչը վկայում է մեծ ներուժի մասին:
Բացի դրանից, հայկական գիտական և ինժեներական համայնքները կարող են իրենց ներդրումն ունենալ նաև հիպերձայնային հրթիռների կամ պաշտպանական համակարգերի ոլորտում, ինչն էլ կարող է զգալիորեն բարձրացնել երկրի ռազմավարական նշանակությունը տարածաշրջանում:
Ապագայի մարտահրավերներ
Ապագայի պատերազմները ոչ միայն մարտադաշտում են. դրանք նաև կիբերտարածությունում են, որտեղ տեղեկատվության կառավարումն ու պաշտպանությունը լինելու են ամենակարևոր գործոններից մեկը: Արդյունքում, Հայաստանին անհրաժեշտ է զարգացնել ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ թվային պաշտպանական կարողությունները:
Իլոն Մասկի խոսքերը մեզ հիշեցնում են, որ տեխնոլոգիաների դարաշրջանը փոխում է ոչ միայն առօրյան, այլև գլոբալ անվտանգության պատկերացումները: Հայաստանին, որպես տեխնոլոգիական և ռազմավարական զարգացման ձգտող երկիր, անհրաժեշտ է ժամանակին արձագանքել այս մարտահրավերներին, ձևավորել նորարարական լուծումներ և դառնալ ապագայի տեխնոլոգիաների մրցունակ դերակատար:
