- ՎԶԵԲ տարածաշրջաններում 2023 թ. աճի տեմպն արագացել է` հասնելով 2.4 տոկոսի
- Կանխատեսվում է, որ 2024 թ. աճի տեմպը կարագանա` հասնելով 3.2 տոկոսի
- 2023 թ. հուլիսին գնաճի տեմպը նվազել է` միջինում կազմելով 9.7 տոկոս:
Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի (ՎԶԵԲ) վերջին Տարածաշրջանային տնտեսական հեռանկարներ զեկույցի համաձայն, ակնկալվում է, որ Կենտրոնական Ասիայի, Կովկասի և Թուրքիայի տնտեսությունները 2023 թվականին կպահպանեն աճի բարձր տեմպ` չեզոքացնելով Եվրոպայի անցումային տնտեսությունների ավելի թույլ կատարողականը,- գրում է b24.am-ը:
Կենտրոնական Ասիայում և Կովկասի տարածաշրջանի առանձին մասերում ավելի բարձր տնտեսական կատարողական է սպասվում` առևտրաշրջանառության ծավալների լուրջ աճի և Ռուսաստանից եկող դրամական փոխանցումների բարձր մակարդակի շնորհիվ: Եվրոպայի անցումային տնտեսություններում աճի դանդաղումն արտացոլվում է էլեկտրաէներգիայի բարձր գներով, տևական գնաճով (որը 2023 թ. հուլիսին ՎԶԵԲ տարածաշրջաններում կազմել է միջինում 9.7 տոկոս):
ՎԶԵԲ տարածաշրջանների ընդհանուր կանխատեսումը
ՎԶԵԲ տարածաշրջաններում սպասվում է աճի տեմպի դանդաղում` 2023 թ. 2.4 տոկոսից մինչև 3.3 տոկոս` 2022 թվականին: 2024 թվականին, գնաճի շարունակական թուլացման պայմաններում, ակնկալվում է աճի տեմպի արագացում` մինչև 3.4 տոկոս: Այս թվերն արտացոլում են 2023 թ. մայիսի կանխատեսումների համեմատ 0.2 տոկոսային կետով դեպի վեր և հաջորդ տարվա կանխատեսվածի համեմատ` 0.2 տոկոս դեպի ներքև փոփոխությունը:
ՎԶԵԲ-ի ավագ տնտեսագետ Բիատա Յավորչիկը նշել է. «ՎԶԵԲ տարածաշրջանների մեր տնտեսություններում նկատվում է աճի տարամիտվող պատկեր: Կենտրոնական Ասիայի տնտեսությունների հետևողական աճն ու Կենտրոնական Եվրոպայի և Բալթյան երկրների տնտեսությունների թույլ կատարողականը պայմանավորված է տարբեր հետևանքներով` էլեկտրաէներգիայի գներ, գնաճ և առևտրաշրջանառության փոփոխվող օրինաչափություններ:
Ուշագրավ զարգացումներ
Տնտեսական վերջին կանխատեսման վրա ազդում են մի շարք միտումներ:
Եվրոպայի անցումային տնտեսություններում գազի սպառման ծավալներն ավելի քան 20 տոկոսով նվազել են 2022-23 թթ. ձմռանը, քանի որ Ռուսաստանից գազի մատակարարման ծավալների կրճատման հետևանքով էլեկտրաէներգիայի գները բարձրացել էին: Նավթի և գազի գները, որոնք թեև վերադարձել են մինչև Ուկրաինայի դեմ պատերազմը եղած մակարդակին, շարունակում են բացասական անդրադառնալ տարածաշրջանի աճի վրա:
Եվրոպայի արդյունաբերությունը հրաժարվել է գազի մեծ ծավալներ սպառող ճյուղերից, օրինակ` շինարարական նյութեր, քիմիական նյութեր, հիմնական մետաղներ և թուղթ, փոխարենն ավելացրել է արտադրության ծավալներն ավելի քիչ ածխածնային ոլորտներում, ինչպիսիք են էլեկտրական սարքավորումների, ավտոմոբիլների արտադրությունը և դեղագործությունը:
Լեհաստանում, օրինակ, հիմնական մետաղների արտադրության ծավալները` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել են 18 տոկոսով, իսկ էլեկտրական սարքավորումների արտադրությունը` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ավելացել է 21 տոկոսով:
Ընդհանուր առմամբ, Եվրոպայում արտադրական արդյունքի թողարկման ծավալները սպասվածից ցածր են եղել` այս կերպ նպաստելով տնտեսական աճի դանդաղմանը: Այդուամենայնիվ, աշխատաշուկան մնացել է դիմակայուն, ընկերությունները պահպանել են աշխատատեղերը` չնայած թողարկման կառուցվածքի մեծ փոփոխությանը: Եվ, բարձր գնաճի պայմաններում, շատ տնտեսություններում արագ բարձրացել են նոմինալ աշխատավարձերը: Որոշ դեպքերում, օրինակ Բալթյան երկրներում և Հունգարիայում, աշխատավարձերի բարձրացման տեմպը գերազանցել է արտադրողականության աճի տեմպը` նվազեցնելով մրցունակությունը:
Դրան հակառակ` 2022 թվականին և 2023 թ. առաջին կեսին Կենտրոնական Ասիայի և Կովկասի որոշ երկրների տնտեսությունները ամուր դիրքերում են մնացել նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Սա պայմանավորված էր դեպի Ռուսաստան և Ռուսաստանից միջնորդավորված առևտրաշրջանառությամբ, ինչպես նաև միգրացիայի բարձր մակարդակով և դրան հաջորդած` Ռուսաստանից դրամական փոխանցումներով, ինչը նպաստեց իրական աշխատավարձերի էական բարձրացմանը:
Տարածաշրջանային կանխատեսումներ
Կենտրոնական Եվրոպայում և Բալթյան երկրներում, որտեղ սննդամթերքի և էլեկտրաէներգիայի գները պրկել են տնային տնտեսությունների բյուջեները, իսկ փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար նվազել են ներդրումների նպատակով ֆինանսավորում ստանալու հնարավորությունները, 2023 թվականին սպասվում է միջինում 0.5 տոկոս աճ, ինչը նվազում է 2022 թվականի 3.9 տոկոսի համեմատ, իսկ 2024 թվականին սպասվում է 2.5 տոկոս աճ:
Ակնկալվում է, որ ավելի թույլ արտաքին միջավայրը և գնաճի ազդեցությունը Եվրոպական միության հարավ-արևելյան մասի ՎԶԵԲ տնտեսություններում 2023 թվականին կհանգեցնի 2 տոկոս, իսկ 2024 թվականին` 2.8 տոկոս աճի:
2023 թվականի սկզբին Արևմտյան Բալկաններում Եվրագոտու գործընկերների հետ առևտրի թուլացման ազդեցությունը մասամբ հավասարակշռվել է տարածաշրջանի` ծառայությունների վրա հիմնված տնտեսությունների զբոսաշրջային ոլորտի կատարողականով: Կանխատեսվում է, որ համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) 2023 թվականին կաճի 2 տոկոսով, իսկ 2024 թվականին աճը կհասնի 3.4 տոկոսի:
Կանխատեսվում է, որ Կենտրոնական Ասիայում կպահպանվաի աճի կենսունակ մակարդակ` 5.7 տոկոս 2023 թվականին և 5.9 տոկոս 2024 թվականին: Դա պայմանավորող գործոններից են պետական ծախսերը, հումքային արտադրանքի նկատմամբ Չինաստանի պահանջարկը, Ռուսաստանի հետ միջնորդավորված առևտուրն ու դեպի Ռուսաստանն արտահանումները և Ռուսաստանից եկող դրամական փոխանցումները և ռուսական ընկերությունների վերալոկացիան:
Արևմտյան Եվրոպայի և Կովկասի տնտեսությունները հարմարվել են Ուկրաինայի դեմ պատերազմի առաջացրած արտաքին ցնցումներին: 2023 թվականին ակնկալվում է ՀՆԱ-ի 1.9 տոկոս աճ, որը 2024 թվականին կհասնի 3.1 տոկոսի:
Ուկրաինայում 2023 թվականին ակնկալվում է ՀՆԱ-ի 1 տոկոս աճ, որն արտացոլում է առաջին եռամսյակի կտրուկ կրճատումը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ: Սրան, ըստ ամենայնի, կհաջորդի 3 տոկոս ավելացում 2024 թվականին:
Թուրքիայում 2023 թվականին կանխատեսվում է 3.5 տոկոս, իսկ 2024 թվականին` 3 տոկոս աճ: Նախորդ կանխատեսման 1 տոկոսային կետով դեպի վեր փոփոխությունն արտացոլում է նախաընտրական ֆիսկալ ստիմուլը, թեև տարվա երկրորդ կեսին ակնկալվում է աճի դանդաղում:
Միջերկրականի հարավային և արևելյան տարածաշրջանում* սպասվում է թողարկման ծավալների 3.7 տոկոսով ավելացում 2023 թվականին և 3.9 տոկոսով` 2024-ին, իսկ նախորդ կանխատեսումները դեպի ներքև են ճշգրտվելու` արտացոլելով կառուցվածքային բարեփոխումների ձգձգումներն ու հարկաբյուջետային և արտաքին խոցելիությունների ավելացումը:
* Այս կանխատեսումները չեն ներառում Մարոկկոյում 2023 թ. սեպտեմբերին տեղի ունեցած երկրաշարժի հետևանքները, քանի որ այս փուլում դժվար է հաշվարկել ընդհանուր տնտեսական ազդեցության վրա դրա հավանական ազդեցությունը:
Աղբյուրը` ՎԶԵԲ ազգային իշխանություններ: Ծանոթագրություն` Կշիռները հիմնված են 2022 թ. շուկայական փոխարժեքով արտահայտված համախառն ներքին արդյունքի մեծությունների վրա, որտեղ H1-ը նշանակում է տեղեկատվության բացակայություն, իսկ «e»-ն վերաբերում է 1-ին եռամսյակի թվերին (և Լիբանանի մասով 2023 թ. մայիսի կանխատեսմանը):
