Fitch Ratings-ը հաստատել է Հայաստանի երկարաժամկետ արտարժույթի թողարկողի կանխադրված վարկանիշը (IDR) ‘BB-‘ մակարդակում՝ կայուն հեռանկարով:
Հիմնական գնահատման գործոններ
Վարկի հիմունքներ: Հայաստանի ‘BB-‘ վարկանիշը արտացոլում է մեկ շնչի եկամուտի և կառավարման ցուցանիշները, որոնք համեմատվում են գործընկեր երկրների հետ: Երկիրը ունի ուժեղ աճի հեռանկարներ և ամուր մակրոտնտեսական քաղաքականության շրջանակ: Սակայն Հայաստանի համար խնդիր են հանդիսանում լայն ֆիսկալ դեֆիցիտը, համեմատաբար թույլ արտաքին ֆինանսները, բարձր ֆինանսական սեկտորի դոլարիզացիան և աշխարհաքաղաքական ռիսկերը:
Աշխարհաքաղաքական ռիսկեր: Հայաստանը բանակցում է խաղաղության համաձայնագիր Ադրբեջանի հետ՝ Լեռնային Ղարաբաղի ամբողջական վերահսկողության կորստից հետո 2023 թ.-ին: Fitch-ի կարծիքով, ամբողջական խաղաղության համաձայնագրի հասնելը կլինի բարդ, հաշվի առնելով Ադրբեջանի պահանջները՝ Հայաստանից տրամադրել անցումային միջանցք իր տարածքով և փոփոխություններ կատարել սահմանադրությունում:
Հարաբերություններ Ռուսաստանի հետ: Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև հարաբերությունները վատթարացել են: Հայաստանը դադարեցրել է իր մասնակցությունն ու բյուջետային ներդրումները Ռուսաստանի ղեկավարած Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում՝ միաժամանակ համագործակցելով ԱՄՆ-ի հետ ռազմական վարժանքների շրջանակներում: Սակայն առևտրային կապերը Ռուսաստանի հետ մնում են ուժեղ, և Հայաստանի էներգետիկ անվտանգությունը խիստ կախված է Ռուսաստանից:
Շարունակական բարձր աճ: Տնտեսական աճը շարունակում է օգտվել Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ուկրաինայի և Լեռնային Ղարաբաղի ներգաղթողների շնորհիվ: 2023 թ.-ին իրական ՀՆԱ աճը կազմել է 8.7% և մնացել է ուժեղ՝ 9.2% 2024 թ.-ի առաջին եռամսյակում: Զբոսաշրջության և տեղեկատվական և հաղորդակցության տեխնոլոգիաների ոլորտները կլինեն աճի կարևոր խթաններ:
Ֆիսկալ ընդլայնում: Պաշտոնյաները ավելացրել են ծախսերը՝ փախստականների կարիքների բավարարման, պաշտպանության և այլ կապիտալ ծախսերի համար: Fitch-ը ակնկալում է, որ 2024 թ.-ի ընդհանուր պետական դեֆիցիտը կբարձրանա՝ հասնելով ՀՆԱ-ի 4.5%-ին:
Արտաքին ֆինանսների թուլացում: 2024 թ.-ին ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտը կավելանա՝ հասնելով ՀՆԱ-ի 4.3%-ին: Արտաքին արժութային պահուստները կազմել են 3.3 միլիարդ դոլար 2024 թ. հունիսին:
Բանկային սեկտորի դոլարիզացիա: Բանկային սեկտորը ունի հարաբերական բարձր դոլարիզացիա, սակայն 2024 թ.-ի մայիսի դրությամբ ավանդների դոլարիզացիան նվազել է 4.6 տոկոսային կետով՝ հասնելով 50.4%-ի:
Սղաճի նվազում, բայց աճող տեմպեր: Տնտեսությունը 2024 թ.-ի մայիսին դուրս է եկել վեց ամսվա դեֆլյացիայից: Fitch-ը ակնկալում է, որ սղաճը կբարձրանա՝ հասնելով 1.3%-ի մինչև տարեվերջ և 4%-ի՝ 2026 թ.-ին:
Վարկանիշի զգայունություններ
Բացասական գնահատման գործոններ
- Հանրային ֆինանսներ. պետական պարտքի արագ աճ՝ ՀՆԱ-ի նկատմամբ:
- Արտաքին ֆինանսներ. միջազգային պահուստների զգալի և կայուն նվազում:
- Կառուցվածքային. աշխարհաքաղաքական ռիսկերի իրականացում, որոնք վնասում են քաղաքական և տնտեսական կայունությանը:
Դրական գնահատման գործոններ
- Մակրոտնտեսական. աճի կայուն բարձր տեմպերի շարունակականությունը:
- Հանրային ֆինանսներ. ֆիսկալ կոնսոլիդացիա, որը նպաստում է պետական պարտքի կրճատմանը:
Այս վերլուծությունը ցույց է տալիս Հայաստանի վարկանիշի հիմքերը և հիմնարար գործոնները, որոնք ազդում են երկրի վարկանիշի վրա: Fitch-ի գնահատման արդյունքում Հայաստանի վարկանիշը մնում է ‘BB-‘՝ կայուն հեռանկարով, որը արտացոլում է երկրի տնտեսական և քաղաքական իրավիճակի ընդհանուր գնահատականը:
Մեկնաբանություն