Անվտանգությունն այսօր դարձել է յուրաքանչյուր երկրի զարգացման առաջնային նպատակներից մեկը: Անվտանգության ցուցանիշները ձևավորվում են մի շարք գործոններով, ներառյալ՝ հանցավորության մակարդակը, տնտեսական կայունությունը, սոցիալական արդարությունը, ռազմական սպառնալիքների բացակայությունը և հանրային առողջության պաշտպանությունը:
Այս հոդվածում կանդրադառնանք աշխարհի ամենաանվտանգ երկրներին և կքննարկենք, թե որտեղ է գտնվում Հայաստանը՝ համաշխարհային վարկանիշում:
Աշխարհի ամենաանվտանգ երկրները՝ ըստ վարկանիշների
Ամենաանվտանգ երկրների ցանկը կազմվում է միջազգային կազմակերպությունների կողմից, ինչպիսիք են Global Peace Index-ը (GPI) և World Economic Forum-ը: 2023 թ. տվյալներով, աշխարհի ամենաանվտանգ երկրներից են՝
- Իսլանդիա
- Իսլանդիան արդեն մի քանի տարի անընդմեջ պահպանում է առաջին տեղը: Երկրում գրեթե բացակայում են հանցագործությունները, իսկ սոցիալական ծառայություններն ու առողջապահական համակարգը օրինակելի են:
- Նոր Զելանդիա
- Բարձր զարգացած տնտեսությունը և հասարակական ծառայությունների հասանելիությունը Նոր Զելանդիային դարձնում են միանգամայն անվտանգ:
- Դանիա
- Դանիայում անվտանգությունն ապահովվում է ոչ միայն ցածր հանցավորության մակարդակով, այլև կլիմայական կայունությամբ և բարձր կենսամակարդակով:
- Սինգապուր
- Ասիական տարածաշրջանի ամենաանվտանգ երկիրն է՝ խիստ օրենսդրական համակարգի և տեխնոլոգիական զարգացածության շնորհիվ:
- Նորվեգիա
- Նորվեգիան առանձնանում է ոչ միայն իր գեղեցիկ բնությամբ, այլև բարձր վստահության մակարդակով հասարակության և կառավարության միջև:
Հայաստանի դիրքը անվտանգության համատեքստում
Հայաստանը հաճախ գտնվում է անվտանգ երկրների միջին ցուցանիշ ունեցող խմբում: Սակայն անվտանգության առումով երկրի դիրքը զգալիորեն տատանվում է՝ կախված ներքին և արտաքին գործոններից: Հայաստանի հիմնական մարտահրավերներն են՝
- Տարածաշրջանային հակամարտությունները:
Կովկասի տարածաշրջանը շարունակում է մնալ աշխարհաքաղաքական լարվածության կենտրոն, ինչը բացասական ազդեցություն է թողնում Հայաստանի անվտանգության վարկանիշի վրա: - Հասարակական անվտանգության մարտահրավերներ:
Ներքին կարգի խախտումները և տնտեսական անկայունությունը երբեմն նվազեցնում են ընդհանուր անվտանգության ցուցանիշները: - Բնապահպանական և առողջապահական խնդիրներ:
Կլիմայի փոփոխության հետ կապված ռիսկերը, ինչպես նաև հանրային առողջապահության մեջ առկա խնդիրները նույնպես ազդում են երկրի ընդհանուր վարկանիշի վրա:
Հայաստանի բարելավման ուղիները
Անվտանգության ընդհանուր մակարդակը բարձրացնելու համար Հայաստանը կարող է կենտրոնանալ հետևյալ գործողությունների վրա.
- Տարածաշրջանային խաղաղության ապահովում:
Արտաքին քաղաքականության միջոցով փորձել նվազեցնել լարվածությունները հարևան երկրների հետ և զարգացնել համագործակցությունը: - Համակարգային բարեփոխումներ:
Ներքին անվտանգության բարելավումը հնարավոր է իրավական համակարգի խստացման, ոստիկանության աշխատանքի արդյունավետության բարձրացման և հակակոռուպցիոն նախաձեռնությունների միջոցով: - Տնտեսական աճի խթանում:
Կայուն տնտեսական աճն անմիջական ազդեցություն ունի սոցիալական արդարության և ընդհանուր անվտանգության վրա: - Կլիմայական կայունության նախագծեր:
Բնապահպանական խնդիրների լուծման ուղղությամբ քայլերը կնպաստեն ինչպես տնտեսական, այնպես էլ անվտանգության համակարգերի ամրապնդմանը:
Համաշխարհային համատեքստում Հայաստանի հնարավորությունները
Չնայած որոշ մարտահրավերներին, Հայաստանը կարող է կարևոր դեր խաղալ անվտանգության ցուցանիշների բարելավման գործում: Միջազգային համագործակցության զարգացումը, ինչպես նաև հասարակական վստահության ամրապնդումը կօգնեն ապահովել երկրի դիրքի բարելավում համաշխարհային անվտանգության վարկանիշում:
