Հայաստանի տնտեսական իրավիճակը 2024-2025 թվականներին ձևավորվում է մի շարք ազդեցիկ գործոնների հիման վրա, ներառյալ գնաճի մակարդակը, էներգետիկայի զարգացումը, աշխատաշուկայի ցուցանիշները, արտաքին հարաբերությունները և էկոլոգիական վերահսկողության խստացումը։
Ստորև կներկայացնենք այս հարցերի մանրամասն վերլուծությունը։
1. Գնաճը Հայաստանում՝ 2024 և 2025 թվականներին
Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) կանխատեսումների համաձայն՝ 2024 թվականին Հայաստանում գնաճը կկազմի 0.2%, ինչը զգալիորեն ցածր է նախորդ տարիների ցուցանիշներից։ 2025 թվականին գնաճի մակարդակը կբարձրանա՝ հասնելով 3.1%-ի։
Գնաճի վրա հիմնական ազդեցությունը 2022-2023 թվականներին եղել է պայմանավորված ներգաղթի և աշխատաշուկայի դինամիկ փոփոխություններով։ Ռուսաստանից և Հնդկաստանից ներհոսքը, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձանց ինտեգրումը աշխատանքային միջավայրում, առաջացրել էին հավելյալ պահանջարկ և որոշակի գնաճային ճնշումներ։ Սակայն այս ճնշումները աստիճանաբար նվազում են։
2. Էներգետիկա. էլեկտրաէներգիայի արտադրության աճ
Հայաստանում էներգետիկայի ոլորտում նկատվում է կայուն աճ։ 2024 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին երկրում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալը կազմել է 7,139.8 միլիոն կՎտ/ժ, ինչը 2.8%-ով ավել է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից։
Հատկանշական է, որ հոկտեմբերին արտադրությունը տարվա կտրվածքով աճել է 19%-ով, իսկ ամսվա կտրվածքով՝ 6.2%-ով։ Այս տվյալները վկայում են ոլորտի կայուն զարգացման և արտադրողականության բարձրացման մասին։
3. Աշխատաշուկայի զարգացում
2024 թվականի հոկտեմբերին Հայաստանում եկամտաբեր աշխատատեղերի թիվը կազմել է 779,151, ինչը 6.7%-ով կամ 48,896 աշխատատեղով ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից։ Աշխատատեղերի աճը հիմնականում պայմանավորված է հարկային և սոցիալական վճարների աճող հաշվարկներով, ինչը արտացոլում է տնտեսության կայուն վերականգնումն ու ընդլայնումը։
4. Իրանի հետ հարաբերություններ. դիզվառելիքի գների հարց
ՀՀ արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանն իրանցի գործընկեր Աբբաս Արաղչիի հետ քննարկել է դիզվառելիքի գների կտրուկ բարձրացման հարցը, որը հատկապես անդրադարձել է արտասահմանյան համարանիշներով բեռնատարների վրա։ Քննարկումների հիմնական նպատակն է ստանալ ճշգրիտ տեղեկատվություն ստեղծված իրավիճակի պատճառների վերաբերյալ և գտնել լուծումներ, որոնք կօգնեն մեղմել ազդեցությունը փոխադրումների վրա։ Բանակցությունները շարունակվում են, և ակնկալվում է իրավիճակի շուտափույթ կարգավորում։
5. Բնապահպանական վերահսկողություն
Նոյեմբերի 15-ից մինչև 2025 թվականի հունվարի 20-ը Հայաստանում գործում է սիգ ձկնատեսակի որսի և վաճառքի արգելք։ Ստուգայցերի ընթացքում մայրաքաղաքի բացօթյա վաճառակետերից մեկում առգրավվել է 11.8 կգ սիգ։ Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը խստորեն վերահսկում է սիգի որսի արգելքի իրականացումը, իսկ խախտումները ենթարկվում են վարչական և քրեական պատասխանատվության։
6. Խմելու ջրի սակագինը 2025 թվականին
ՀՀ կառավարությունը որոշել է 2025 թվականին խմելու ջրի սակագինը չբարձրացնել։ Սոցիալապես անապահով բաժանորդների համար այն կկազմի 180 դրամ, իսկ մյուսների համար՝ 200.42 դրամ։ Սուբսիդավորման միջոցով կառավարությունը շարունակում է խթանել բնակչության սոցիալական բեռի թեթևացումը՝ ապահովելով կայուն սակագներ։
7.Վրացական բանկերի շահույթի աճ՝ 2024-ի 10 ամսվա արդյունքներով
2024 թվականի հունվար-հոկտեմբերին վրացական բանկերը գրանցել են 2.6 միլիարդ լարիի շահույթ՝ արտացոլելով ոլորտի կայունությունը։ Սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին բանկերը վաստակել են շուրջ 300 միլիոն լարի, ինչը վկայում է ֆինանսական ակտիվության աճի մասին։ Ամենամեծ շահույթը՝ 1.26 միլիարդ լարի, ստացել է Bank of Georgia-ն՝ մնում առաջատար դիրքերում։ Միևնույն ժամանակ, երեք առևտրային բանկ վնասներ են կրել, ինչը մատնանշում է փոքր ու միջին բանկերի առջև կանգնած ռիսկերը։
8. Audi-ն կրճատում է աշխատատեղերը՝ վերակազմակերպման նպատակով
Audi-ն Գերմանիայում նախատեսում է կրճատել շուրջ 4500 աշխատատեղ՝ միջնաժամկետ հատվածում, ինչը կազմում է իր աշխատուժի մոտ 15%-ը։ Այս քայլը վերակազմակերպման ծրագրի մասն է՝ ուղղված արդյունավետության և արտադրական գործընթացների արդիականացմանը։ Կրճատումները հիմնականում նախատեսված են երկրորդային հատվածում։ Ընկերությունը բանակցում է աշխատանքային խորհրդի հետ՝ հստակեցնելու, թե որ հաստիքները կարող են վերացվել։ Audi-ն շեշտել է, որ նպատակն է ծախսերի օպտիմալացումն ու արտադրության բարելավումը։
9. Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև ապրանքաշրջանառության նոր ռեկորդ՝ 202.2 միլիարդ դոլար
Ռուսաստանի և Չինաստանի միջև ապրանքաշրջանառության ծավալը 2024 թվականի հունվար-հոկտեմբեր ամիսներին կազմել է 202.2 միլիարդ դոլար՝ աճելով 2.8%-ով՝ 2023-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։
Հիմնական ապրանքատեսակները
- Ռուսաստանից Չինաստան արտահանվում են մետաղներ, փայտ, ծովամթերք և գյուղմթերք։
- Չինաստանից Ռուսաստան ներմուծվում են մեքենաներ, տրակտորներ, սմարթֆոններ, համակարգիչներ, արդյունաբերական սարքավորումներ, կոշիկներ, խաղալիքներ և օդորակիչներ։
Այս աճը վկայում է երկկողմանի տնտեսական համագործակցության խորացման մասին՝ չնայած միջազգային համատեքստում առկա սահմանափակումներին։
