ԵՄ բնակչության թիվը միգրացիայի շնորհիվ հասել է ռեկորդային 450 միլիոնի. Eurostat
Սևանա լճի մակարդակը նվազել է 1 սմ-ով
Հայաստանում մշտական բնակչությունը 2025 թ. նախորդ տարվա համեմատ ավելացել է շուրջ 84,000–ով. ՄԱԿ–ի Բնակչության հիմադրամ
2025-ի մայիս-հունիսին կապի ոլորտում հասույթը աճել է 1,1%–ով՝ հասնելով մինչև 68,49 մլրդ դրամի
ԵԱՏՄ-ում բջջային ռոումինգի վերացումը նախատեսված է 2028-ի սկզբին
Ճապոնական ավտոարտադրող Nissan-ը մեկնարկել է 4.5 միլիարդ դոլարի պարտատոմսերի տեղաբաշխում
2025թ․-ի հունվար-մայիսին Հայաստանում պանրի արտադրության ծավալն աճել է 3.8%-ով
Օդի ջերմաստիճանը աստիճանաբար կբարձրանա ևս 4-6 աստիճանով՝ Երևանում հասնելով +38-ի
ՍԱՏՄ-ն զբաղվում է ծաղիկների արտահանման խնդիրներով․ Հայաստան կայցելի «Ռոսսելխոզնադզորի» մասնագետների խումբ
2025թ․-ի հունվար-մայիսին Հայաստանում հանքային ջրերի արտադրությունը աճել է 0.4%-ով
Meta-ն $3.5 միլիարդ է ներդրել Ray-Ban ակնոց արտադրող ընկերությունում
Երուսաղեմի հրապարակներից մեկը կոչվել է Հայոց ցեղասպանության վերապրած Եղիա Քահվեջյանի անունով
Բուլղարիան պատրաստվում է անցնել եվրոյի 2026 թվականի հունվարից՝ ԵՄ-ին միանալուց 18 տարի անց
Կասեցվել է «Նատֆուդ» ՓԲԸ-ին պատկանող Biella ապրանքանիշի տավարի կոտլետի արտադրությունը՝ մանրէաբանական խախտումների պատճառով
Հանրապետության հրապարակի տարածքում կգործարկվի էլեկտրական շչակ
Հունիսին անցյալ տարվա համեմատ բուսական յուղի գինն աճել է 17.5%, կարագինը՝ 14%, հացի գինը՝ 3.9%. «Ժողովուրդ»
Իդրամը առաջինը Կովկասում հայտարարում է Alipay+-ի հետ համագործակցության մասին․ դիտեք ABNews.am կայքում
Հունիսին Թբիլիսիում վաճառվել է 3236 բնակարան
Nvidia-ն դարձել է աշխարհում առաջին ընկերությունը, որի շուկայական կապիտալիզացիան հասել է 4 տրիլիոն դոլարի
Հունիսի դրությամբ անհուսալի վարկ ունեցողներից ԱՍՀՆ-ն ստացել է 14.757 դիմում, որից հաստատվել են շուրջ 4400-ը

Հայաստանի տնտեսական պայթյունը. կախվածություն ԵԱՏՄ-ից կամ ճանապարհ դեպի գլոբալ շուկաներ

Մյս 14, 2024 18:30
113

Հայաստանի տնտեսությունը վերելքի մեջ է՝ շնորհիվ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) անդամակցության: Վերջին տասը տարիների ընթացքում ԵԱՏՄ-ն դարձել է Հայաստանի տնտեսական առաջընթացի կարևոր հենասյունը, հատկապես արտահանման և գյուղատնտեսության ոլորտներում: Սակայն այս հաջողությունները մեծապես հիմնված են ԵԱՏՄ-ի վրա, ինչը երկարաժամկետ հեռանկարում վտանգավոր է։

2023 թվականին Հայաստանի և ԵԱՏՄ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունն աճել է 43%-ով՝ հասնելով 7.6 միլիարդ դոլարի: Հայաստանի տնտեսական աճը 2022 թվականին կազմել է 12.6%, իսկ 2023 թվականին՝ 9.4%: Չնայած այս հաջողություններին, ԵԱՏՄ-ից և Ռուսաստանից կախվածությունը զգալի ռիսկեր է պարունակում՝ խոցելի դարձնելով Հայաստանի տնտեսությունը արտաքին քաղաքական փոփոխությունների և պատժամիջոցների նկատմամբ:

Հայաստանի տնտեսական վերելքին նպաստել են նաև այլ գործոններ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմը հանգեցրել է ռուսական ռելոկանտների հոսքին Հայաստան, ինչը բերել է լրացուցիչ ներդրումներ և տնտեսական ակտիվություն: Արևմտյան պատժամիջոցների խուսափելու համար որոշ երկրներ օգտվում են Հայաստանի միջոցով Ռուսաստանի հետ կապեր հաստատելու հնարավորությունից:

Հայաստանի տնտեսության զարգացման նոր հեռանկարներ են բացվել ԱՄԷ-ի հետ համագործակցության շնորհիվ: 2023 թվականին ԱՄԷ-ն դարձել է Հայաստանի ներդրումային գործընկերների ցանկի առաջատարը և երկրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերը՝ փոխադարձ առևտրի ծավալներով:

Հայաստանի և ԱՄԷ-ի միջև առևտրաշրջանառության ծավալը հասել է 2.8 միլիարդ դոլարի: ԱՄԷ-ից ներդրումների մեծ մասը ուղղվել է մետաղական հանքաքարի արդյունահանմանը, ինչը նախկինում ներդրում չի ունեցել, ինչը կարող է պայմանավորված լինել Ռուսաստանի հանդեպ կիրառվող պատժամիջոցների խուսափելու փորձերով:

Կառավարության ներկայացուցիչները ասում են, որ ներդրումները Հայաստանում դիվերսիֆիկացված են՝ ներառելով ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Հնդկաստանը, Չինաստանը, Ճապոնիան և ԵՄ երկրները: 2023 թվականի առաջին կիսամյակում ԱՄԷ-ից ներդրումների զուտ ներհոսքը հասել է 268 միլիոն դոլարի, որի 98%-ը բաժին է ընկել օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներին (ՕՈՒՆ):

Չնայած ԵԱՏՄ-ի ընձեռած հնարավորություններին, Հայաստանի համար անհրաժեշտ է բազմակողմանի մոտեցում՝ պատրաստվելով համագործակցել այլ բիզնես միջավայրերի հետ: Եվրոպայի, արևմտյան այլ երկրների, Չինաստանի և Հնդկաստանի հետ կապերի ամրապնդումը հնարավորություն կտա նվազեցնել կախվածությունը ԵԱՏՄ-ից: Հայաստանի համար հեռանկարային են նաև տնտեսական հարաբերությունների զարգացումը Միացյալ Նահանգների, Կանադայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:

Բացի այդ, կարևոր է Հայաստանում բիզնես մեդիայի կայացումը: Արդյունավետ և թափանցիկ տեղեկատվական հարթակների առկայությունը կօգնի ներդրողներին և գործարարներին ավելի հստակ պատկերացում կազմել Հայաստանի տնտեսության հնարավորությունների մասին: Բիզնես մեդիայի զարգացումը կնպաստի երկրի տնտեսության նկատմամբ վստահության ամրապնդմանը և նոր ներդրումների ներգրավմանը:

Գործնական խորհուրդներ՝ ինչպես կայացնել բազմակողմանի տնտեսական մոտեցում

  1. «Ներդրումային աթոռիների» ստեղծում. Պետք է ստեղծել հատուկ գոտիներ ներդրումների համար՝ ցածր հարկային դրույքաչափերով և պարզեցված կարգավորումներով, խթանելով ներդրումներ տարբեր երկրներից:
  1. Ազատ առևտրի պայմանագրեր. Պետք է նախաձեռնել և ստորագրել ազատ առևտրի պայմանագրեր ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Եվրոպայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:
  1. Տեխնոլոգիաների և նորարարության կենտրոններ. Պետք է ստեղծել բարձր տեխնոլոգիական և նորարարական կենտրոններ, տրամադրելով ֆինանսական աջակցություն և հարկային արտոնություններ ստարտափներին և նորարարական ձեռնարկություններին:
  2. Մասնագիտական ուսուցման ծրագրեր. Պետք է ներդրումներ կատարել մասնագիտական ուսուցման ծրագրերում՝ զարգացնելով տեղական մասնագետների հմտությունները և համապատասխանեցնելով դրանք միջազգային չափանիշներին:
  1. Բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ. Պետք է կազմակերպել միջազգային բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ՝ ներգրավելով տարբեր երկրների գործարարներին և ներդրողներին, խթանելով գործարար կապերը և համագործակցությունը:

Հայաստանի տնտեսական ռազմավարությունը պետք է ներառի ոչ միայն ԵԱՏՄ հետ ինտեգրացիան, այլ նաև արտաքին շուկաներում նոր հնարավորությունների ակտիվ որոնումը՝ ապահովելով տնտեսական կայունություն և աճի շարունակականություն։