2025-ի առաջին եռամսյակում հարկային եկամուտներն ու պետական տուրքերն աճել են 13.2%-ով. ՊԵԿ
Փետրվարին ԵՄ-ում գործազրկությունը հասել է 5.7%-ի
Վճարիր Evoca Mastercard-ով և մասնակցիր մեքենայի խաղարկությանը. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հայաստանում շուտով նոր տեսակի անձնագրեր կտրամադրվեն. ինչ պետք է իմանալ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Իդրամն արդեն Yerevan City-ում է. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Երևանում այս տարի 10 հա-ից ավելի տարածքում կհիմնվեն ուրբան այգիներ. ԱՐՄԵՆՊՐԵՍ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Ոչ ամեն բիզնես է լավ բիզնես. ինչպես տարբերել եկամտաբեր գաղափարը ֆինանսական «փոսից». մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հոբելյանական 5-րդ TOON EXPO-ն Մոսկվայում. հունիսի 27-29. դիտեք ABNews.am կայքում
Toyota ավտոմեքենաների համաշխարհային վաճառքը փետրվարին աճել է 9,5%-ով
Մրցակիցների քեյսերի վերլուծություն. ինչ կարող ենք սովորել Ozon-ի ամենահաջողակ վաճառողներից. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Հայաստանում հանցագործության դեպքերը 2024 թվականին նվազել են 1.1%-ով
Այս շաբաթվա ներդրողի օրացույցը. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Անցնող շաբաթվա այլ կարևոր իրադարձությունները ֆինանսական շուկաների համար. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Լուրեր ներդրողների համար. Limitless Asset Management. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Բիզնեսի դեմքը. հարցազրույց՝ «ԱրտԼանչ»-ի համահիմնադիր Բակուր Մելքոնյանի հետ. դիտեք ABNews.am կայքում
Քաղաքացիներ իրազեկման ակցիա էին կազմակերպել IDBank-ի գլխավոր մասնաշենքի դիմաց. դիտեք ABNews.am կայքում
ԵԱՏՄ-ի ՀՆԱ-ն 2024 թվականին ավելացել է 4,2%-ով. Օվերչուկ
2024-ին Վրաստանում ծնելիությունը նվազել է մոտավորապես 2%-ով
Ինչպիսին կլինի Հայաստանը, եթե յուրաքանչյուր մարդ 1 տարով սկսի սեփական նախագիծ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
DD Trans. ապահով,արագ և որակյալ միջազգային բեռնափոխադրումներ. դիտեք ABNews.am կայքում

Հայաստանի տնտեսական պայթյունը. կախվածություն ԵԱՏՄ-ից կամ ճանապարհ դեպի գլոբալ շուկաներ

Մյս 14, 2024 18:30
85

Հայաստանի տնտեսությունը վերելքի մեջ է՝ շնորհիվ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) անդամակցության: Վերջին տասը տարիների ընթացքում ԵԱՏՄ-ն դարձել է Հայաստանի տնտեսական առաջընթացի կարևոր հենասյունը, հատկապես արտահանման և գյուղատնտեսության ոլորտներում: Սակայն այս հաջողությունները մեծապես հիմնված են ԵԱՏՄ-ի վրա, ինչը երկարաժամկետ հեռանկարում վտանգավոր է։

2023 թվականին Հայաստանի և ԵԱՏՄ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունն աճել է 43%-ով՝ հասնելով 7.6 միլիարդ դոլարի: Հայաստանի տնտեսական աճը 2022 թվականին կազմել է 12.6%, իսկ 2023 թվականին՝ 9.4%: Չնայած այս հաջողություններին, ԵԱՏՄ-ից և Ռուսաստանից կախվածությունը զգալի ռիսկեր է պարունակում՝ խոցելի դարձնելով Հայաստանի տնտեսությունը արտաքին քաղաքական փոփոխությունների և պատժամիջոցների նկատմամբ:

Հայաստանի տնտեսական վերելքին նպաստել են նաև այլ գործոններ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմը հանգեցրել է ռուսական ռելոկանտների հոսքին Հայաստան, ինչը բերել է լրացուցիչ ներդրումներ և տնտեսական ակտիվություն: Արևմտյան պատժամիջոցների խուսափելու համար որոշ երկրներ օգտվում են Հայաստանի միջոցով Ռուսաստանի հետ կապեր հաստատելու հնարավորությունից:

Հայաստանի տնտեսության զարգացման նոր հեռանկարներ են բացվել ԱՄԷ-ի հետ համագործակցության շնորհիվ: 2023 թվականին ԱՄԷ-ն դարձել է Հայաստանի ներդրումային գործընկերների ցանկի առաջատարը և երկրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերը՝ փոխադարձ առևտրի ծավալներով:

Հայաստանի և ԱՄԷ-ի միջև առևտրաշրջանառության ծավալը հասել է 2.8 միլիարդ դոլարի: ԱՄԷ-ից ներդրումների մեծ մասը ուղղվել է մետաղական հանքաքարի արդյունահանմանը, ինչը նախկինում ներդրում չի ունեցել, ինչը կարող է պայմանավորված լինել Ռուսաստանի հանդեպ կիրառվող պատժամիջոցների խուսափելու փորձերով:

Կառավարության ներկայացուցիչները ասում են, որ ներդրումները Հայաստանում դիվերսիֆիկացված են՝ ներառելով ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Հնդկաստանը, Չինաստանը, Ճապոնիան և ԵՄ երկրները: 2023 թվականի առաջին կիսամյակում ԱՄԷ-ից ներդրումների զուտ ներհոսքը հասել է 268 միլիոն դոլարի, որի 98%-ը բաժին է ընկել օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներին (ՕՈՒՆ):

Չնայած ԵԱՏՄ-ի ընձեռած հնարավորություններին, Հայաստանի համար անհրաժեշտ է բազմակողմանի մոտեցում՝ պատրաստվելով համագործակցել այլ բիզնես միջավայրերի հետ: Եվրոպայի, արևմտյան այլ երկրների, Չինաստանի և Հնդկաստանի հետ կապերի ամրապնդումը հնարավորություն կտա նվազեցնել կախվածությունը ԵԱՏՄ-ից: Հայաստանի համար հեռանկարային են նաև տնտեսական հարաբերությունների զարգացումը Միացյալ Նահանգների, Կանադայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:

Բացի այդ, կարևոր է Հայաստանում բիզնես մեդիայի կայացումը: Արդյունավետ և թափանցիկ տեղեկատվական հարթակների առկայությունը կօգնի ներդրողներին և գործարարներին ավելի հստակ պատկերացում կազմել Հայաստանի տնտեսության հնարավորությունների մասին: Բիզնես մեդիայի զարգացումը կնպաստի երկրի տնտեսության նկատմամբ վստահության ամրապնդմանը և նոր ներդրումների ներգրավմանը:

Գործնական խորհուրդներ՝ ինչպես կայացնել բազմակողմանի տնտեսական մոտեցում

  1. «Ներդրումային աթոռիների» ստեղծում. Պետք է ստեղծել հատուկ գոտիներ ներդրումների համար՝ ցածր հարկային դրույքաչափերով և պարզեցված կարգավորումներով, խթանելով ներդրումներ տարբեր երկրներից:
  1. Ազատ առևտրի պայմանագրեր. Պետք է նախաձեռնել և ստորագրել ազատ առևտրի պայմանագրեր ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Եվրոպայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:
  1. Տեխնոլոգիաների և նորարարության կենտրոններ. Պետք է ստեղծել բարձր տեխնոլոգիական և նորարարական կենտրոններ, տրամադրելով ֆինանսական աջակցություն և հարկային արտոնություններ ստարտափներին և նորարարական ձեռնարկություններին:
  2. Մասնագիտական ուսուցման ծրագրեր. Պետք է ներդրումներ կատարել մասնագիտական ուսուցման ծրագրերում՝ զարգացնելով տեղական մասնագետների հմտությունները և համապատասխանեցնելով դրանք միջազգային չափանիշներին:
  1. Բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ. Պետք է կազմակերպել միջազգային բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ՝ ներգրավելով տարբեր երկրների գործարարներին և ներդրողներին, խթանելով գործարար կապերը և համագործակցությունը:

Հայաստանի տնտեսական ռազմավարությունը պետք է ներառի ոչ միայն ԵԱՏՄ հետ ինտեգրացիան, այլ նաև արտաքին շուկաներում նոր հնարավորությունների ակտիվ որոնումը՝ ապահովելով տնտեսական կայունություն և աճի շարունակականություն։