Մանկական հոգեբանները սարսափած են. ChatGPT-ին ավելի մոտ է մեր երեխաներին, քան կարելի է պատկերացնել. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
ՀՀ առաջատար կառուցապատողները հատուկ առաջարկներով են ներկայացել TOON EXPO MOSCOW 2025-ին. դիտեք ABNews.am կայքում
ԵԱՏՄ անդամ երկրների ՀՆԱ-ն մեկ տարվա ընթացքում աճել է գրեթե 4,5%-ով. Լուկաշենկո
Իսրայելի և Իրանի միջև հակամարտությունից կրած վնասը գնահատվում է 3 մլրդ ԱՄՆ դոլար. Bloomberg
Ինչպես հարստանալ՝ Ozon Հայաստան հարթակում մեղր վաճառելով. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Գերմանիան 26 մլն եվրոյի վարկ և 2 մլն եվրոյի դրամաշնորհ կտրամադրի Հայաստանին
ՌԴ ԿԲ-ն առաջարկել է թվային ռուբլու ներդրումը 2025-ի հուլիսի 1-ի փոխարեն տեղափոխել 2026-ի սեպտեմբերի 1-ին
«Նաիրիտ»-ի ապամոնտաժման և տարածքի մաքրման համար տրամադրվել է $1.5 մլն դրամաշնորհ Համաշխարհային բանկից
Moody’s-ը հաստատել է Հայաստանի Ba3 վարկանիշը՝ «կայուն» հեռանկարով և 5% տնտեսական աճի կանխատեսմամբ
ԱրարատԲանկը 2024թ․-ին ՄՓՄՁ ոլորտի ֆինանսավորմանն ուղղել է ավելի քան 12 մլրդ ՀՀ դրամ. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
Երեք եղանակ, որոնցով գործատուները կարող են թիմերն ավելի արդյունավետ դարձնել. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում
ԵԱՏՄ երկրների համախառն ՀՆԱ-ն աճել է՝ 1.6 տրիլիոնից հասնելով 2.6 տրիլիոն դոլարի. Վլադիմիր Պուտին
Մեկ օրում բացահայտվել է հանցագործության 99 դեպք. գրանցվել է 12 ավտովթար, վիրավորվել է 18 մարդ
Ռուսաստանի վարկային քարտերի ընդհանուր պարտքը հասել է 575.9 միլիարդ ռուբլու. Forbes
Հայաստանում առաջին անգամ անցկացվել է շրջանաձև տնտեսության միջազգային ֆորում. դիտեք ABNews.am կայքում
Կառավարությունը լուծարեց Սյունիքի մարզի Լիճքի միջնակարգ դպրոցը. գյուղում 0-ից 6 տարեկան երեխա չկա
21 անհայտ կորած զինծառայողների ընտանիքները ևս 2 ամիս կստանան 300,000-ական դրամի աջակցությունը
Հունիսին ծիրանով բեռնված 626 մեքենա է անցել ՌԴ, իսկ կոնյակով բեռնված՝ 7 մեքենա մեկ օրում. Գևորգ Պապոյան
Հօգուտ ՀՀ-ի կփոխանցվի շուրջ 227 հազար դոլարին համարժեք 87 միլիոն 622 հազար դրամ. դատախազություն
IDBank-ի ներկայացուցիչը միացել է Trade Finance Global-ի խմբագրական խորհրդին. մանրամասները՝ ABNews.am կայքում

Հայաստանի տնտեսական պայթյունը. կախվածություն ԵԱՏՄ-ից կամ ճանապարհ դեպի գլոբալ շուկաներ

Մյս 14, 2024 18:30
110

Հայաստանի տնտեսությունը վերելքի մեջ է՝ շնորհիվ Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) անդամակցության: Վերջին տասը տարիների ընթացքում ԵԱՏՄ-ն դարձել է Հայաստանի տնտեսական առաջընթացի կարևոր հենասյունը, հատկապես արտահանման և գյուղատնտեսության ոլորտներում: Սակայն այս հաջողությունները մեծապես հիմնված են ԵԱՏՄ-ի վրա, ինչը երկարաժամկետ հեռանկարում վտանգավոր է։

2023 թվականին Հայաստանի և ԵԱՏՄ երկրների միջև ապրանքաշրջանառությունն աճել է 43%-ով՝ հասնելով 7.6 միլիարդ դոլարի: Հայաստանի տնտեսական աճը 2022 թվականին կազմել է 12.6%, իսկ 2023 թվականին՝ 9.4%: Չնայած այս հաջողություններին, ԵԱՏՄ-ից և Ռուսաստանից կախվածությունը զգալի ռիսկեր է պարունակում՝ խոցելի դարձնելով Հայաստանի տնտեսությունը արտաքին քաղաքական փոփոխությունների և պատժամիջոցների նկատմամբ:

Հայաստանի տնտեսական վերելքին նպաստել են նաև այլ գործոններ: Ռուս-ուկրաինական պատերազմը հանգեցրել է ռուսական ռելոկանտների հոսքին Հայաստան, ինչը բերել է լրացուցիչ ներդրումներ և տնտեսական ակտիվություն: Արևմտյան պատժամիջոցների խուսափելու համար որոշ երկրներ օգտվում են Հայաստանի միջոցով Ռուսաստանի հետ կապեր հաստատելու հնարավորությունից:

Հայաստանի տնտեսության զարգացման նոր հեռանկարներ են բացվել ԱՄԷ-ի հետ համագործակցության շնորհիվ: 2023 թվականին ԱՄԷ-ն դարձել է Հայաստանի ներդրումային գործընկերների ցանկի առաջատարը և երկրորդ խոշորագույն առևտրային գործընկերը՝ փոխադարձ առևտրի ծավալներով:

Հայաստանի և ԱՄԷ-ի միջև առևտրաշրջանառության ծավալը հասել է 2.8 միլիարդ դոլարի: ԱՄԷ-ից ներդրումների մեծ մասը ուղղվել է մետաղական հանքաքարի արդյունահանմանը, ինչը նախկինում ներդրում չի ունեցել, ինչը կարող է պայմանավորված լինել Ռուսաստանի հանդեպ կիրառվող պատժամիջոցների խուսափելու փորձերով:

Կառավարության ներկայացուցիչները ասում են, որ ներդրումները Հայաստանում դիվերսիֆիկացված են՝ ներառելով ոչ միայն Ռուսաստանը, այլև Հնդկաստանը, Չինաստանը, Ճապոնիան և ԵՄ երկրները: 2023 թվականի առաջին կիսամյակում ԱՄԷ-ից ներդրումների զուտ ներհոսքը հասել է 268 միլիոն դոլարի, որի 98%-ը բաժին է ընկել օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներին (ՕՈՒՆ):

Չնայած ԵԱՏՄ-ի ընձեռած հնարավորություններին, Հայաստանի համար անհրաժեշտ է բազմակողմանի մոտեցում՝ պատրաստվելով համագործակցել այլ բիզնես միջավայրերի հետ: Եվրոպայի, արևմտյան այլ երկրների, Չինաստանի և Հնդկաստանի հետ կապերի ամրապնդումը հնարավորություն կտա նվազեցնել կախվածությունը ԵԱՏՄ-ից: Հայաստանի համար հեռանկարային են նաև տնտեսական հարաբերությունների զարգացումը Միացյալ Նահանգների, Կանադայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:

Բացի այդ, կարևոր է Հայաստանում բիզնես մեդիայի կայացումը: Արդյունավետ և թափանցիկ տեղեկատվական հարթակների առկայությունը կօգնի ներդրողներին և գործարարներին ավելի հստակ պատկերացում կազմել Հայաստանի տնտեսության հնարավորությունների մասին: Բիզնես մեդիայի զարգացումը կնպաստի երկրի տնտեսության նկատմամբ վստահության ամրապնդմանը և նոր ներդրումների ներգրավմանը:

Գործնական խորհուրդներ՝ ինչպես կայացնել բազմակողմանի տնտեսական մոտեցում

  1. «Ներդրումային աթոռիների» ստեղծում. Պետք է ստեղծել հատուկ գոտիներ ներդրումների համար՝ ցածր հարկային դրույքաչափերով և պարզեցված կարգավորումներով, խթանելով ներդրումներ տարբեր երկրներից:
  1. Ազատ առևտրի պայմանագրեր. Պետք է նախաձեռնել և ստորագրել ազատ առևտրի պայմանագրեր ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Եվրոպայի և Հարավային Ամերիկայի երկրների հետ:
  1. Տեխնոլոգիաների և նորարարության կենտրոններ. Պետք է ստեղծել բարձր տեխնոլոգիական և նորարարական կենտրոններ, տրամադրելով ֆինանսական աջակցություն և հարկային արտոնություններ ստարտափներին և նորարարական ձեռնարկություններին:
  2. Մասնագիտական ուսուցման ծրագրեր. Պետք է ներդրումներ կատարել մասնագիտական ուսուցման ծրագրերում՝ զարգացնելով տեղական մասնագետների հմտությունները և համապատասխանեցնելով դրանք միջազգային չափանիշներին:
  1. Բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ. Պետք է կազմակերպել միջազգային բիզնես ֆորումներ և համաժողովներ՝ ներգրավելով տարբեր երկրների գործարարներին և ներդրողներին, խթանելով գործարար կապերը և համագործակցությունը:

Հայաստանի տնտեսական ռազմավարությունը պետք է ներառի ոչ միայն ԵԱՏՄ հետ ինտեգրացիան, այլ նաև արտաքին շուկաներում նոր հնարավորությունների ակտիվ որոնումը՝ ապահովելով տնտեսական կայունություն և աճի շարունակականություն։