Տնտեսական աճի դինամիկան․ դանդաղում, բայց կայունություն
Ասիական զարգացման բանկի (ԱԶԲ) կանխատեսմամբ՝ 2025 թվականին Հայաստանի տնտեսությունը կաճի 5 տոկոսով։ Այս ցուցանիշը համեմատաբար ցածր է 2022-ի 12.6% և 2023-ի 8.3% աճի համեմատ, ինչը, ըստ ԱԶԲ-ի, պայմանավորված է արտաքին պահանջարկի աստիճանական թուլացմամբ։
2024 թվականին աճը կդանդաղի՝ կազմելով 5.9%՝ արտացոլելով որոշ ոլորտներում տնտեսական ակտիվության նվազում։ Մասնավորապես, դանդաղում է նկատվել ծառայությունների, գյուղատնտեսության և շինարարության ոլորտներում։ Միևնույն ժամանակ, արդյունաբերական ոլորտը ցույց է տվել որոշակի աշխուժացում։
Գնաճի վիճակը և դրամավարկային քաղաքականություն
2024 թվականի դեկտեմբերին արձանագրվել է 12-ամսյա գնաճի ընդամենը 1.3%, ինչը զգալիորեն ցածր է Կենտրոնական բանկի թիրախային ցուցանիշից (4.0% ± 1.5%)։ Տարեկան միջին գնաճը նույնպես նվազել է՝ 2023-ի 2.0%-ից հասնելով 0.3%-ի՝ պայմանավորված ապրանքների գլոբալ գների զսպվածությամբ և արժույթի կայունությամբ։
Դրամավարկային զգույշ քաղաքականության արդյունքում, դրամային վարկավորումը 2024-ին աճել է 22.8%-ով, մինչդեռ արտարժույթով վարկավորումը՝ ընդամենը 5.1%։
ՀՆԱ-ի կառուցվածքային փոփոխությունները և կապիտալ ծախսերը
Համախառն ներքին արդյունքի կառուցվածքում որոշակի վերափոխումներ են գրանցվել։ 2023 թվականին ՀՆԱ-ն 2.3%-ից մեծացել է մինչև 3.8% 2024-ին։ Կապիտալ ծախսերը 2024-ին աճել են 14.6%-ով՝ պայմանավորված ճանապարհաշինության և սոցիալական ենթակառուցվածքների վրա արված շարունակական ներդրումներով։
Նշանավոր է նաև, որ ապրանքների և ծառայությունների գծով պետական ծախսերը նվազել են 43.1%-ով։
Պետական պարտք և արտաքին պոզիցիա
ԱԶԲ-ի տվյալներով՝ պետական պարտքը 2023-ի 50.7%-ից նվազել է մինչև 50.3% ՀՆԱ-ի նկատմամբ։ Կենտրոնական բանկի արտաքին պարտավորությունները նվազել են՝ հասնելով 6.5 միլիարդ ԱՄՆ դոլարի կամ ՀՆԱ-ի 25.3% (2023-ի 27.8%-ի փոխարեն)։
Միևնույն ժամանակ, միջպետական պարտքը աճել է՝ հասնելով 6.4 միլիարդ դոլարի։ Սա նպաստել է տեղական պարտքի մասնաբաժնի աճին, ինչը համապատասխանում է կառավարության՝ պարտքային բեռը ներքին աղբյուրներից ֆինանսավորելու ռազմավարությանը։
Ընթացիկ հաշվեկշռի դեֆիցիտը
Ըստ ԱԶԲ-ի կանխատեսումների՝ 2025 և 2026 թվականներին ընթացիկ հաշվեկշռի դեֆիցիտը կաճի ՀՆԱ-ի մոտ 5%-ով՝ պայմանավորված արտաքին դրական գործոնների (օրինակ՝ տրանսֆերտներ, արտահանման գներ) նվազմամբ։
ԱՍԶԲ-ի համագործակցությունը ՀՀ կառավարության հետ
2025 թվականին Ասիական զարգացման բանկը ծրագրում է շարունակել ակտիվ համագործակցությունը ՀՀ կառավարության հետ մի շարք առանցքային ոլորտներում․
-
Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի Սիսիան-Քաջարան հատվածի շինարարություն – 250 միլիոն դոլարի ներդրում
-
Առողջապահության ոլորտի զարգացում
-
Բնակարանային ծրագրեր տեղահանված անձանց համար
-
Դպրոցների կառուցում և վերակառուցում
-
Հանրային և պետական բարեփոխումների աջակցություն
ԱԶԲ-ի հայաստանյան մշտական առաքելության տնօրեն Դոն Լամբերտը նշել է, որ իրենց վերլուծությունները համահունչ են ԿԲ-ի վերլուծություններին, ինչը հաստատում է հիմնական տնտեսական ցուցանիշների համադրելիությունը։
Չնայած արտաքին միջավայրի փոփոխություններին և աճի տեմպերի դանդաղմանը, Ասիական զարգացման բանկի կանխատեսումները վկայում են Հայաստանի տնտեսության կառուցվածքային կայունության մասին։ 2025 թվականը լինելու է վերափոխման, ներդրումների և թիրախային աջակցության տարի, որի կենտրոնում կլինեն ենթակառուցվածքները, սոցիալական ոլորտները և ֆինանսական կայունությունը։
