Օքսֆորդի անգլերեն լեզվի բառարանը 2024թ. տարվա բառ է ընտրել «Brain rot» (բրեյնրոթ, բառացի՝ ուղեղի թարախակալում կամ քայքայում) արտահայտությունը: Այս մասին հայտնել է Oxford University Press-ի մամուլի ծառայությունը, ընդգծելով, որ արտահայտությունն ունի խորքային սոցիալական նշանակություն ժամանակակից թվային դարաշրջանում:

Ի՞նչ է նշանակում «Brain rot»

Օքսֆորդի բառարանը «Brain rot»-ը սահմանում է որպես «մարդու մենթալ կամ մտավոր վիճակի ենթադրյալ վատացում, որը հաճախ դիտարկվում է որպես նյութի (հատկապես օնլայն-կոնտենտի) չափից ավելի օգտագործման հետեւանք, որը համարվում է սովորական կամ պարզունակ»: Այս արտահայտությունն արտացոլում է ժամանակակից թվային տեխնոլոգիաների ազդեցությունը մարդկանց մտածողության վրա՝ համատեքստային կարեւորություն տալով առցանց բովանդակության սպառման հետևանքներին:

Բառի ծագումնաբանությունը

«Brain rot»-ի առաջին օգտագործումը գրանցվել է 1854 թվականին ամերիկացի հայտնի գրող և բանաստեղծ Հենրի Դեւիդ Թորոյի «Ուոլդեն կամ՝ կյանքն անտառում» գրքում: Թորոն օգտագործել է այս արտահայտությունը՝ մատնանշելով մարդու մտավոր կամ հոգեբանական վիճակի վնասվածքը՝ կապված իր ժամանակաշրջանի նյութապաշտության հետ: Սակայն թվային դարաշրջանում «Brain rot» արտահայտությունը ձեռք է բերել նոր իմաստ՝ արտահայտելով առցանց բովանդակության վնասակար ազդեցությունը: Վերջին տարիներին այն հատկապես մեծ տարածում է գտել Gen Z-ի և Gen Alpha-ի շրջանում՝ դառնալով սոցիալական ցանցերում տարածված եզրույթ:

Օնլայն քվեարկության արդյունքները և այլ թեկնածուները

Տարվա բառն ընտրվել է Oxford University Press-ի փորձագետների կողմից՝ հաշվի առնելով օնլայն քվեարկության արդյունքները, որը անցկացվել է հրատարակչության կայքում: Եզրափակիչ ցուցակում ներառված էին հետևյալ բառերը.

• Demure (զուսպ) – ածական, որը նշանակում է զուսպ կամ հեզաճկուն պահվածք:
• Slop – ցածրորակ օնլայն բովանդակություն, որը գեներացվում է արհեստական բանականության միջոցով:
• Lore – փաստերի և գիտելիքների ամբողջություն, որը անհրաժեշտ է թեման ավելի լավ հասկանալու համար:
• Romantasy – ռոմանտիկ ֆենթեզի ժանրի գրականություն:
• Dynamic pricing – դինամիկ գնագոյացում, որը կիրառվում է շուկայի փոփոխվող պահանջարկի հիման վրա:

«Brain rot»-ի ժողովրդականությունը թվային դարաշրջանում

Oxford University Press-ը նշել է, որ վերջին մեկ տարվա ընթացքում այս արտահայտության որոնումների քանակը բառարանում աճել է 230%-ով: «Brain rot»-ն այսօր համարվում է սոցիալական ցանցերում ամենատարածված արտահայտություններից մեկը, որը հաճախ օգտագործվում է թվային բովանդակության չափից ավելի սպառման բացասական հետևանքները նկարագրելու համար: 2023թ. տարվա բառ էր ճանաչվել «rizz» գոյականը, որը նշանակում է «ոճ, հմայք կամ գրավչություն»՝ լինելով խարիզմա բառի կրճատված ձևը: Այն նույնպես մեծ տարածում էր գտել սոցիալական մեդիայում, հատկապես Gen Z-ի շրջանում:

«Brain rot»՝ որպես թվային աշխարհի նոր իրականության արտացոլում

«Brain rot»-ի ընտրությունը որպես տարվա բառ ընդգծում է, թե որքան կարևոր է հասկանալ թվային տեխնոլոգիաների ազդեցությունը մարդու մտավոր կարողությունների վրա: Արտահայտությունը ոչ միայն դառնում է քննարկումների թեմա, այլև ցույց է տալիս, որ հասարակությունը սկսել է ավելի մեծ ուշադրություն դարձնել առցանց բովանդակության որակին և ազդեցությանը: Այս միտումը արտացոլում է նոր մարտահրավերները, որոնց մարդկությունը կանգնած է թվային դարաշրջանում՝ սկսած սոցիալական մեդիայի ազդեցությունից մինչև արհեստական բանականության կողմից ստեղծված բովանդակության որակի գնահատումը:

***

«Brain rot»-ի ընտրությունը ցույց է տալիս Օքսֆորդի բառարանի՝ ժամանակակից հասարակության ամենակարևոր հարցերին անդրադառնալու փորձը: Բառի ընդգծումը կարևորություն ունի՝ ոչ միայն որպես լեզվական զարգացումների նշան, այլև որպես մշակութային տենդենցների և խնդիրների արտացոլում: