Հայաստանի արտահանման ծավալները 2025 թվականի հունվարին կտրուկ նվազել են՝ կազմելով 482.2 մլն դոլար, ինչը 49.23%-ով կամ 467.6 մլն դոլարով պակաս է 2024 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Այս անկումը զգալի ազդեցություն է ունեցել հիմնական առևտրային գործընկեր երկրների հետ տնտեսական կապերի վրա։
Արտահանման առաջատար շուկաները
Արտահանման հիմնական ուղղություններից առաջատարն Ռուսաստանն է, սակայն դեպի այդ երկիր արտահանման ծավալը նույնպես նվազել է 36.09%-ով՝ կազմելով 166.7 մլն դոլար։ Սա վկայում է ռուսաստանյան շուկայի պահանջարկի հնարավոր փոփոխության կամ մատակարարման շղթայի խափանումների մասին։
Երկրորդ խոշորագույն շուկան Արաբական Միացյալ Էմիրություններն (ԱՄԷ) է, որը բաժին է ընկնում Հայաստանի արտահանման 27.31%-ին։ Սակայն այս ուղղությամբ արտահանումը կրճատվել է 60.72%-ով՝ հասնելով 131.7 մլն դոլարի։
Չինաստանը երրորդ խոշորագույն շուկան է՝ 38.1 մլն դոլար արտահանման ցուցանիշով, ինչը 59.62%-ով պակաս է նախորդ տարվա համեմատ։
Աճ գրանցած շուկաները
Չնայած ընդհանուր անկմանը՝ որոշ երկրներ, այդ թվում՝ Իրաքը, Շվեյցարիան, Բելգիան, Իրանը, Գերմանիան և Նիդերլանդները, ունեցել են արտահանման աճ։
- Իրաք – 396.07%-ով աճ՝ կազմելով 24.4 մլն դոլար
- Շվեյցարիա – 100.82%-ով աճ՝ 13.9 մլն դոլար
- Գերմանիա – 32.37%-ով աճ՝ 5.23 մլն դոլար
- Նիդերլանդներ – 57.32%-ով աճ՝ 5.15 մլն դոլար
Այս երկրների աճը կարող է պայմանավորված լինել նոր առևտրային պայմանագրերով կամ տնտեսական նոր հնարավորություններով։
Տարածաշրջանային արտահանման միտումները
- ԱՊՀ երկրներ – Արտահանման ծավալները նվազել են 35.88%-ով՝ կազմելով 176.97 մլն դոլար
- ԵԱՏՄ երկրներ – Նվազում 36.68%-ով՝ 173.48 մլն դոլար
- Եվրամիություն – Նվազում 8.42%-ով՝ 36.35 մլն դոլար
Հնարավոր պատճառները
Այս փոփոխությունների հետևում կարող են լինել մի շարք գործոններ՝
Գնաճային ազդեցությունները – Տնտեսական անորոշությունը կարող է ազդել պահանջարկի վրա
Առևտրային սահմանափակումներ կամ կարգավորումներ – Մի շարք երկրներ կարող են խստացրել ներմուծման քաղաքականությունը
Մատակարարման շղթայի խափանումներ – Տրանսպորտային դժվարությունները, լոգիստիկ խնդիրները կարող են պատճառ հանդիսանալ արտահանման կրճատման համար
Հայաստանի արտահանման շուկան գտնվում է մեծ փոփոխությունների փուլում։ Չնայած ընդհանուր նվազմանը, որոշ երկրների հետ առևտրային հարաբերություններում աճ է գրանցվել, ինչը կարող է վկայել նոր շուկաների զարգացման հնարավորությունների մասին։ Արտահանման վերականգնումը կարող է պահանջել նոր ռազմավարություններ՝ ուղղված մատակարարման շղթաների բարելավմանը, առևտրային պայմանագրերի վերանայմանը և նոր շուկաների ներգրավմանը։
