Հայաստանի վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2024թ. հունվար-օգոստոս ամիսներին Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի արտադրության ընդհանուր ծավալը կազմել է 6,121.2 միլիոն կՎտ ժամ, ինչը 2.4%-ով ավել է 2023թ.-ի համադրելի ժամանակահատվածի ցուցանիշից։
Աճը պայմանավորված է մի շարք արտադրական աղբյուրների ակտիվությամբ, սակայն որոշ ոլորտներում արձանագրվել են անկումներ, որոնք ազդում են էլեկտրաէներգիայի ընդհանուր արդյունաբերության կառուցվածքի վրա։ Այս հոդվածում մանրամասն կուսումնասիրենք էլեկտրաէներգիայի հիմնական աղբյուրների արդյունքները, ինչպես նաև ուշադրություն կդարձնենք աճի և նվազման գործոններին։
ՋԷԿ-երի արտադրության անկումը
Հունվար-օգոստոս ամիսներին ջերմային էլեկտրակայանների (ՋԷԿ) արտադրության ծավալը նվազել է 8.3%-ով և կազմել 2,448.1 միլիոն կՎտ ժամ։ Այս նվազումը, հավանաբար, կապված է էներգաարդյունավետության բարձրացման և այլ արտադրական աղբյուրների ակտիվ ներգրավվածության հետ, որոնք քիչ վնաս են հասցնում շրջակա միջավայրին։ ՋԷԿ-երը հիմնականում օգտագործում են հանածո վառելանյութեր, և վերջին տարիներին նկատվում է միտում՝ փոխարինելու դրանք ավելի էկոլոգիապես մաքուր և արդյունավետ այլընտրանքներով։
ՀԷԿ-երի արտադրության աճը
Այս տարվա առաջին ութ ամիսների ընթացքում հիդրոէլեկտրակայանների (ՀԷԿ) արտադրությունը աճել է 9.5%-ով և կազմել 1,379.3 միլիոն կՎտ ժամ։ Հայաստանում ջրային ռեսուրսները կարևոր դեր են խաղում, և ՀԷԿ-երի արդյունավետությունը հատկապես բարձր է լինում ակտիվ ձմռան և գարնանային ամիսներին, երբ ջրային հոսքերը ավելի մեծ են։ Աճը կարող է պայմանավորված լինել ավելի բարենպաստ կլիմայական պայմաններով և արդիականացման ծրագրերով։
ՀԱԷԿ-ի կայուն արտադրությունը
Հայկական ատոմային էլեկտրակայանի (ՀԱԷԿ) արտադրությունը այս տարի ևս պահպանել է աճող տեմպերը՝ հասնելով 1,586.6 միլիոն կՎտ ժամի, ինչը 5.2%-ով ավել է նախորդ տարվա ցուցանիշից։ ՀԱԷԿ-ը հանդիսանում է Հայաստանի կարևորագույն էներգետիկ ռեսուրսներից մեկը, և նրա արտադրությունը նպաստում է երկրի էներգետիկ անկախության բարձրացմանը։
Արևային էներգիայի աճը՝ որպես ապագայի քայլ
Արևային էներգիայի արտադրության ծավալը տարեցտարի աճում է, և 2024թ. հունվար-օգոստոս ամիսներին այն աճել է 31.3%-ով՝ կազմելով 706.4 միլիոն կՎտ ժամ։ Արևային էներգիան աստիճանաբար դառնում է երկրի էներգետիկ ապագայի կարևոր մասը։ Մեծ ծավալներով արևային էներգիա արտադրող նախագծերը խթանում են Հայաստանի էներգետիկ համակարգի դիվերսիֆիկացիան և էկոլոգիական փոխարինումը։
Հողմային էլեկտրակայանների խնդիրները
Ընդհանուր տպավորության մեջ միակ նվազումը արևայինից բացի՝ գրանցել են հողմային էլեկտրակայանները՝ 38.3% անկումով, արտադրելով ընդամենը 0.8 միլիոն կՎտ ժամ։ Դա ցույց է տալիս, որ այս ոլորտում դեռևս առկա են տեխնիկական և օպերացիոն մարտահրավերներ, որոնք պահանջում են ներդրում և ռազմավարական զարգացում։
***
Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի արտադրության ընդհանուր արդյունքները ցույց են տալիս կայուն աճ և զարգացման հեռանկարներ՝ էկոլոգիապես մաքուր էներգիայի աղբյուրների ներգրավմամբ։ Արևային և հիդրոէլեկտրակայանների աճը վկայում է էներգետիկ համակարգի վերափոխման մասին, սակայն հողմային էներգիայի ոլորտում անհրաժեշտ են ներդրումներ՝ առավելագույնի հասցնելու արտադրողականությունը։
