Հայաստանի և Իրանի միջև առևտրաշրջանառությունը վերջին տարիներին զգալի աճ է գրանցել՝ կրկնապատկվելով և հասնելով 700 մլն դոլարի: ՀՀ էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյանը Ազգային ժողովում ներկայացրեց 2025 թվականի պետբյուջեի նախագծի քննարկման ընթացքում առևտրային զարգացման այս նոր միտումները՝ ընդգծելով ՀՀ-ի աշխարհագրական և տնտեսական դիրքավորումը ԵԱՏՄ և իրանական շուկայի համատեքստում:
Առևտրաշրջանառության աճի պատճառները
Պապոյանը նշեց, որ վերջին տարիներին Հայաստանի առևտրաշրջանառությունը Իրանի հետ պահպանվում էր մոտ 300 մլն դոլարի սահմանում, սակայն այժմ այն կրկնապատկվել է: Աճի հիմնական պատճառներից մեկը ոչ միայն աշխարհագրական մերձությունն է, այլ նաև մաքսատուրքերի կրճատումը՝ Իրանի կողմից: Այս փոփոխությունը նպաստում է ապրանքաշրջանառության ծավալների մեծացմանը և հնարավորություն է տալիս Հայաստանին հանդես գալ որպես կարևոր հարթակ՝ ԵԱՏՄ-Իրան առևտրային հարաբերություններում:
ԵԱՏՄ-Իրան առևտրային հարաբերություններում Հայաստանի դերը
Պապոյանը մատնանշեց, որ ՀՀ-ն ԵԱՏՄ միակ երկիրն է, որն Իրանի հետ ունի ուղղակի սահման, ինչը Հայաստանին տալիս է հսկայական առևտրային առավելություն: Մասնավորապես, Հայաստանը ներկայումս սպասարկում է ԵԱՏՄ-Իրան առևտրի 13.5%-ը, չնայած իր տնտեսության փոքր չափին: Աշխարհագրական մերձավորությունը դրականորեն է անդրադառնում, ինչի շնորհիվ ՀՀ-ն դառնում է նաև ԵԱՏՄ-Իրան առևտրային կամուրջ՝ ի տարբերություն մյուս անդամ երկրների:
Մաքսատուրքերի իջեցման կարևորությունը
Պապոյանը հիշեցրեց, որ Իրանում մաքսատուրքերը նախկինում կազմում էին 23%, սակայն այժմ այդ թիվը կրճատվել է մինչև 8.3%: Սա մեծ հնարավորություն է հայ գործարարների համար, որոնք հետաքրքրված են իրանական շուկա մուտք գործելու և իրենց ապրանքները Իրանում մատչելի դարձնելու հարցում: Ըստ նախարարի՝ այս իջեցումը 3 անգամ ավելի մրցունակ է դարձնում հայ գործարարների մուտքը իրանական շուկա՝ խթանելով ինչպես ներկրման, այնպես էլ արտահանման ուղղություններով հարաբերությունները:
ԱՄԷ-ի հետ առևտրային կապերի նոր հնարավորություններ
Նախարարը մատնանշեց, որ ՀՀ-ն նաև տարածական առումով ամենամոտ երկիրն է ԱՄԷ-ին, ինչը լրացուցիչ հնարավորություններ է ստեղծում Հայաստանի համար՝ արտահանումը և տուրիզմը զարգացնելու ուղղությամբ: Տարածական մերձավորությունը և տնտեսական համագործակցության ներուժը ապահովում են ամրապնդված և դինամիկ առևտրային կապեր:
Հայաստանի և Իրանի միջև առևտրաշրջանառության կրկնապատկումը և մաքսատուրքերի իջեցումը ստեղծում են նոր հնարավորություններ ինչպես գործարարների, այնպես էլ ամբողջ երկրի համար: Հայաստանի աշխարհագրական դիրքը, մասնավորապես Իրանի ու ԱՄԷ-ի մերձավորությունը, կարող է կարևոր դեր ունենալ տարածաշրջանային առևտրային կապերի զարգացման հարցում՝ աջակցելով հայկական տնտեսության կայուն զարգացմանը և դիրքավորումը ԵԱՏՄ-Իրան առևտրային հարաբերությունների համակարգում։
